Giá thế giới liên tiếp hạ, trong nước vẫn neo đỉnh
Hiện, giá xi-măng và sắt thép đều lập đỉnh lịch sử sau nhiều lần tăng “phi mã”. Cụ thể, giá xi-măng đã lên ngưỡng 1,53-1,8 triệu đồng/tấn tùy loại, tăng 200-250 nghìn đồng/tấn so với thời điểm ổn định. Riêng trong quý I/2022, giá xi-măng tăng khoảng 30-50 nghìn đồng/tấn, tương đương mức tăng 1-3% so với quý IV/2021 và tăng 11-15% so cùng kỳ năm 2021. Trong đó, than là nguyên liệu chiếm khoảng 30% trong cơ cấu giá thành cho sản xuất xi-măng, nhưng giá đã tăng tới 250%...
Với giá thép, hiện neo mức đỉnh khoảng 18,6-20,6 triệu đồng/tấn (phá mức đỉnh 18 triệu đồng năm 2021), tăng gần gấp đôi so thời điểm ổn định (ngưỡng 10-13 triệu đồng/tấn). Xu thế tăng của giá thép bắt đầu từ giữa tháng 2/2022, mức tăng mạnh từ 600 nghìn đồng đến 1,2 triệu đồng/tấn. Đến giữa tháng 3, giá thép lần lượt tăng thêm khoảng 3,5% so giữa tháng 2 và tổng mức tăng so đầu năm khoảng 7,5%. Giá thép trong nước vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.
Tuy nhiên, báo cáo từ Sở Giao dịch hàng hóa Việt Nam (MXV) cho thấy, sau khi giảm 8% trong tháng 4, giá thép vẫn đang tiếp tục giảm trong tháng 5 do nhiều tác động tiêu cực. Đó là, dịch bệnh bùng phát ở nước tiêu thụ lớn nhất là Trung Quốc, khiến nhà chức trách phải thực hiện các biện pháp giãn cách nghiêm ngặt làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến các hoạt động sản xuất.
Trong khi, tồn kho quặng sắt tại các cảng Trung Quốc đã tăng nhẹ từ 148,6 lên 149 triệu tấn trong tuần tính đến ngày 29/4. Mặc dù con số này giảm so với mức đỉnh năm 2022 là 160,95 triệu tấn vào giữa tháng 2, nhưng cao hơn nhiều so với mức cùng kỳ của năm 2021 là 133,1 triệu tấn và 117,95 triệu tấn của năm 2020. “Mức tồn kho cao hiện tại cho thấy các nhà máy thép sẽ có ít động lực để mua thêm quặng sắt, đặc biệt là trong bối cảnh các biện pháp chống dịch làm gián đoạn chuỗi sản xuất và cung ứng”, MXV nhận định và cho rằng, đây chính là nguyên nhân giá thép được dự báo tiếp tục giảm trong ngắn hạn.
Cũng theo Hiệp hội thép Việt Nam (VSA), những ngày tháng 4, giá thép cây châu Á giảm do ít hoạt động mua bán, nhu cầu giảm ở Trung Quốc. Cụ thể, trên Sàn giao dịch Thượng Hải, giá thép giao dịch các phiên cuối tháng 4 giảm mạnh, về dưới mức 4.900 nhân dân tệ/tấn, từ mức 5.113 nhân dân tệ/tấn ghi nhận đầu tháng 4.
Giá các nguyên liệu đầu vào cũng đồng loạt giảm so với tháng 3/2022. Trong đó, dữ liệu ngày 8/4 cho thấy, quặng sắt loại 62%Fe giao dịch ở mức 155 USD/tấn CFR (cảng Thiên Tân, Trung Quốc) giảm khoảng 1,5 USD/tấn. Mức giá này giảm khoảng 55-57 USD/tấn so mức giá cao nhất được ghi nhận hồi đầu tháng 5/2021 (210-212 USD/tấn); giá than mỡ luyện cốc (Hard coking coal - xuất khẩu tại cảng Australia) giao dịch ở mức 359,5 USD/tấn FOB, giảm mạnh so đầu tháng 3/2022; giá HRC ở mức 878 USD/tấn CFR, giảm khoảng 12 USD/tấn...
Cần tự chủ ngành thép
Nói về giải pháp giảm giá thép, ông Trương Thanh Hoài, Cục trưởng Công nghiệp (Bộ Công thương) cho biết, hiện nay giá thép vận hành theo cơ chế thị trường. Giá thép tăng là do các nguyên liệu đầu vào đều tăng cao, như quặng sắt, than mỡ luyện cốc, cuộn cán nóng HRC... Ngoài ra, còn chịu tác động do chi phí logistics tăng cao. Theo ông Hoài, trong trường hợp khan hiếm nguồn cung trong nước mà gây tăng giá, Nhà nước sẽ can thiệp bằng các sắc thuế để hạn chế xuất khẩu, nhằm điều tiết cung - cầu nội địa. Tuy nhiên, thị trường thép không thiếu cung!
Ông Hoài cho rằng, chúng ta phải tìm nguyên liệu trong nước để hạn chế nhập khẩu, tự chủ ngành thép. Trước đó, Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên cũng đã nhấn mạnh đến một số giải pháp, yêu cầu các cục, vụ liên quan thuộc Bộ tập trung nghiên cứu, xây dựng chiến lược, quy hoạch và chính sách đủ mạnh, đồng bộ, khả thi để thực hiện cho được các mục tiêu phát triển ngành thép, tạo tiền đề cho quá trình CNH, HĐH đất nước; tập trung phát triển công nghiệp khai thác, chế biến quặng và hình thành thị trường nguyên liệu thép lành mạnh.
Ông Trương Bá Tuấn, Phó Vụ trưởng Chính sách thuế (Bộ Tài chính) cho biết, Bộ đã có đề xuất về các sắc thuế nhập khẩu và xuất khẩu các mặt hàng phôi thép và sản phẩm thép. Hiện, đề xuất này đã được thông qua tại Nghị định 101/2021/NĐ-CP. Theo đó, tăng thuế xuất khẩu mặt hàng phôi thép nhằm góp phần ổn định nguồn cung phôi thép, hạn chế việc xuất khẩu phôi thép để giữ lại cho sản xuất trong nước, bảo đảm sự phát triển bền vững của ngành thép trong dài hạn. Đồng thời, giảm thuế nhập khẩu một số mã hàng thép xây dựng đang có mức thuế suất thuế nhập khẩu cao (15%, 20%, 25%) để bình ổn giá cả mặt hàng thép trong nước.
Dù nhận định giá xi-măng và sắt thép đều tăng theo quy luật thị trường, do giá nguyên liệu đầu vào tăng, tuy nhiên, chuyên gia Ngô Trí Long cho rằng, cần kiểm soát được giá các mặt hàng này. Tức là, phải tổ chức kiểm tra, kiểm soát, thanh tra... để biết mức độ tăng giá có hợp lý không. “Là sản phẩm quan trọng thì phải có dự báo cung - cầu. Từ đó có sự điều tiết thương mại, sẽ giảm được cú sốc giá”, ông Long nói và cho biết, dự báo cung - cầu chuẩn sẽ giúp chúng ta dùng công cụ bảo hiểm giá hiệu quả.
Với câu chuyện rủi ro cho nhà đầu tư khi giá vật liệu xây dựng tăng mạnh, lãnh đạo Cục Công nghiệp bày tỏ: “Họ có kinh phí dự phòng để lập dự toán, nếu vượt dự phòng thì phải báo cáo các cấp có thẩm quyền để điều chỉnh dự toán”.
