Doanh nghiệp mạnh thưởng cao
Chị Oanh, 35 tuổi, là công nhân của một công ty may ở Nghệ An. Năm nay ít tăng ca, nhưng chị vẫn nhận được khoản tiền thưởng Tết cao hơn năm ngoái, cùng quà tặng. Chị vui ra mặt vì bất ngờ. “Chị em kháo nhau năm nay khó khăn không có thưởng Tết, tôi cũng đã xác định chắt bóp chi tiêu để lo cho con thêm bộ quần áo mới. Có thưởng, chúng tôi đều vui mừng”, chị Oanh bày tỏ.
Chị Oanh là một trong hàng triệu lao động ngành dệt may may mắn có thưởng Tết, trong cái khó khăn chung những tháng cuối năm. Ông Nguyễn Xuân Dương, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho biết, năm nay, mức thưởng Tết của các doanh nghiệp trong ngành tăng khoảng 5-10% so với năm ngoái. Công nhân ít nhất cũng được thưởng một tháng tiền lương.
Tổng công ty CP Dệt may Hà Nội (Hanosimex) cho biết, hiện Hanosimex cũng cơ bản xong đề án thưởng Tết cho người lao động trước và sau Tết với phương án là tháng lương thứ 13 và 0,5 tháng lương, tổng kinh phí của riêng công ty mẹ là 55 tỷ đồng. Còn Dệt may Hòa Thọ cho hay, dự kiến, năm nay, Hòa Thọ sẽ trích khoảng 110 tỷ đồng để chi trả tháng lương thứ 13 cho toàn bộ lao động, bên cạnh đó, sẽ chi trả thêm từ một tới hai tháng lương ngoài tháng lương thứ 13 để động viên, khích lệ người lao động. Tương tự, ông Nguyễn Tiến Hậu, Giám đốc điều hành kiêm Chủ tịch Công đoàn Công ty CP Dệt may Huế (DM Huế) cũng sẽ thưởng cho người lao động lương tháng thứ 13 và thêm một tháng lương cho toàn bộ cán bộ, nhân viên và người lao động.
Không chỉ ngành dệt may, ngành da giày cũng tăng mức thưởng Tết năm Quý Mão dù đây là ngành gặp khó khăn vào thời điểm cuối năm. Bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch Hiệp hội Da giày - túi xách Việt Nam cho biết, các doanh nghiệp trong ngành cam kết bảo đảm quyền lợi cho người lao động, đặc biệt là thưởng Tết. Mức thưởng Tết năm nay tăng ít nhất khoảng 5-6% so với năm ngoái.
Các doanh nghiệp, hiệp hội đều bày tỏ, dù tình trạng sụt giảm đơn hàng gây khó khăn cho họ, nhưng kết quả chung cả năm vẫn bảo đảm kế hoạch, nhờ đó mức thưởng Tết được bảo đảm. Còn mức tăng so với năm ngoái là nhờ vào việc lương tối thiểu vùng cho người lao động tăng từ ngày 1/7/2022.
Tổng hợp từ 54.202 doanh nghiệp ở 63 tỉnh, thành phố trên cả nước, tương ứng với 4,38 triệu lao động (chiếm 16,2% tổng số lao động làm công hưởng lương trên cả nước), Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cho biết, thưởng Tết Nguyên đán năm nay cao hơn năm ngoái 11% (bình quân là 6,86 triệu đồng/người). Theo Bộ này, năm nay Tết dương lịch và Tết âm lịch gần nhau, nên các doanh nghiệp tập trung chủ yếu vào thưởng Tết âm lịch, dẫn đến tiền thưởng Tết âm lịch cao hơn, còn thưởng Tết dương lịch giảm, bằng 91% so với năm ngoái (bình quân là 1,24 triệu đồng/người).
Ngoài mặt bằng chung, ở một số vị trí, nhất là người quản lý cấp cao tại một số doanh nghiệp vẫn có mức thưởng cao. Cụ thể, mức thưởng cao nhất dịp Tết Quý Mão 2023 là 1,004 tỷ đồng tại doanh nghiệp dân doanh ở TP Đà Nẵng.
Một số địa bàn có mức thưởng cao tập trung tại các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài như: Tại Hà Nội là 400 triệu đồng; tại Bắc Ninh là 379,8 triệu đồng; tại Bà Rịa - Vũng Tàu là 535,71 triệu đồng; tại Đồng Nai là 307 triệu đồng, tại TP Hồ Chí Minh là 759,9 triệu đồng.
Ngoài tiền lương, tiền thưởng dịp Tết, tùy theo điều kiện mà các doanh nghiệp còn có các hình thức khác hỗ trợ, như: Tặng giỏ quà, tặng tiền tàu xe về quê đón Tết hoặc bố trí xe đưa người lao động về quê, bố trí hợp lý thời gian nghỉ Tết để người lao động có lịch trình thích hợp, đặc biệt đối với lao động làm việc xa quê…
 |
Tết của người lao động tại Khu công nghiệp Bắc Thăng Long. Ảnh: NGUYỆT ANH |
Doanh nghiệp nhỏ và vừa giảm, thanh khoản thấp giảm mạnh
Tuy nhiên, không khả quan như các ngành có quy mô lớn như dệt may, da giày, mức thưởng Tết có chiều hướng giảm tại nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa, hoặc những doanh nghiệp thanh khoản thấp.
Anh Hồ Tuấn Anh, một nhân viên ở một công ty kinh doanh thiết bị
y tế tại Hà Nội cho biết, trước đây, công ty thuộc tốp những doanh nghiệp có thưởng Tết cao nhất nhì Hà Nội. Anh được thưởng mức 70 triệu đồng. Song hai năm nay, đây không phải là lĩnh vực hót, việc kinh doanh của công ty lao dốc, hiện anh chỉ mong có tháng lương thứ 13 để an ủi.
Tương tự, ở lĩnh vực bất động sản, một số doanh nghiệp lớn còn có thể thưởng Tết cho người lao động; còn những doanh nghiệp nhỏ hầu hết không lo nổi, một phần vì gần như hoạt động kinh doanh “đóng băng”, phần khác vì người lao động phần lớn đã chuyển nghề…
Bà Trần Thị Thanh Hà, Trưởng ban Quan hệ lao động Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho biết, những doanh nghiệp nhỏ và vừa bị sụt giảm về đơn hàng, cũng như khó khăn trong quá trình sản xuất sẽ giảm tiền lương và tiền thưởng. Theo khảo sát, mức thưởng Tết năm nay giảm từ 15-20%.
Thực tế, thống kê cho thấy, hiện có hơn 482.000 người lao động tại hơn 1.200 doanh nghiệp ở 44 tỉnh, thành phố bị giãn, giảm giờ làm, nghỉ việc luân phiên, chấm dứt hợp đồng vì doanh nghiệp khó khăn. Việc giảm giờ làm, nghỉ việc luân phiên đã ảnh hưởng lớn đến thu nhập, đời sống của người lao động. Đây là tình trạng đáng lo, chưa từng có trước đây khi thời điểm cuối năm thường doanh nghiệp dồn dập tăng ca.
Nên hỗ trợ tiền mặt, mở rộng đối tượng
Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho biết, đơn vị đang nghiên cứu và đề xuất hỗ trợ một lần cho người lao động bị chấm dứt hợp đồng chưa tìm được việc làm với mức ba triệu đồng/người; hỗ trợ một lần cho người lao động thuộc diện tạm chấm dứt hợp đồng với mức khoảng hai triệu đồng/người, những lao động bị cắt giảm việc làm nhưng có thu nhập thấp hơn mức lương tối thiểu vùng cũng sẽ được hỗ trợ. “Quan trọng nhất hiện nay là làm sao để triển khai hỗ trợ đúng đối tượng và giảm các thủ tục hành chính”, Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam) Vũ Minh Tiến nêu ý kiến.
Ông Vũ Minh Tiến cho rằng: Phải chia làm nhóm để hỗ trợ. Trước tiên, nhóm khó khăn nhất là nhóm bị mất việc làm. Ngoài việc hỗ trợ tiền mặt thì biện pháp chủ yếu, cơ bản nhất vẫn là tìm cách kết nối thị trường lao động, kết nối nơi cần việc (kể cả khu vực chính thức, không chính thức) để giới thiệu việc làm cho người lao động. Đồng thời, đề nghị doanh nghiệp nếu như phải chấm dứt hợp đồng thì phải bảo đảm đầy đủ quyền lợi cho người lao động và có hỗ trợ thêm. Thí dụ, người lao động làm 10 tháng, doanh nghiệp vẫn phải thanh toán tiền Tết hoặc tiền tháng lương 13, tiền thưởng...
Nhóm thứ hai là nghỉ việc tạm thời. Ngoài hỗ trợ tiền mặt theo đề xuất, thì các doanh nghiệp phải đối thoại, hỗ trợ cho người lao động hưởng các phần lương cơ bản và hỗ trợ thêm khi nghỉ việc tạm thời (nửa tháng, một tháng, hai tháng).
Đồng tình với đề xuất trên, bà Nguyễn Thị Lan Hương, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học lao động và Xã hội kiến nghị, thêm đối tượng hỗ trợ là người lao động nghèo. Lao động nghèo được xác định theo mức trần thu nhập và trên cơ sở mức sống chứ không phải trên cơ sở mất việc. “Cùng với đó, nên mở rộng đối tượng hỗ trợ ra khối lao động ngoài khu vực chính thức để hỗ trợ được nhiều hơn cho người lao động có hoàn cảnh khó khăn”, bà Hương nói.
Bà Hương còn nhấn mạnh, làm cách nào đó đưa lao động ngoài khu vực chính thức vào đối tượng hỗ trợ, bởi đối tượng này chiếm tới 65%. Đây là những người không có bảo hiểm và rất khó khăn.
