Thông tin về tình hình CPH, thoái vốn, cơ cấu lại DNNN, Cục Tài chính DN (Bộ Tài chính) cho biết, lũy kế giai đoạn 2016 đến tháng 6/2021, đã có 183 DN được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án CPH với tổng giá trị DN là 489.943 tỷ đồng, trong đó giá trị vốn Nhà nước là 233.944 tỷ đồng. Tuy nhiên, trong tổng số 183 DN hoàn thành CPH, chỉ có 39 DN CPH thuộc danh mục 128 DN CPH được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 58/2016/QĐ-TTg, Công văn số 991/TTg-ĐMDN và Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg, đạt 30% kế hoạch. Cả nước còn 89 DN chưa hoàn thành kế hoạch CPH, tương ứng 70% kế hoạch. Đáng lưu ý, có tới 88/89 DN chưa công bố giá trị DN để CPH. Các DN này sẽ phải tiếp tục triển khai CPH theo kế hoạch.
Riêng sáu tháng đầu năm 2021, Bộ Tài chính nhận được báo cáo phê duyệt phương án CPH của ba DN thuộc TCT Lương thực miền Bắc và TĐ Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam, đều không thuộc danh mục DN CPH được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, với tổng giá trị DN là 252 tỷ đồng, trong đó phần vốn của các tập đoàn, TCT là 151 tỷ đồng. Cụ thể, trong tháng 4/2021, Cục đã nhận được báo cáo phê duyệt phương án CPH của hai DN thuộc TCT Lương thực miền Bắc với tổng giá trị DN là 202 tỷ đồng. Trong đó, Công ty TNHH MTV Muối Việt Nam, do Nhà nước sở hữu 100% vốn, trực thuộc TCT Lương thực miền Bắc. Công ty chào bán cổ phần lần đầu ra công chúng (IPO) vào ngày 12/4/2021 với 1,28 triệu cổ phần, với mức 21.300 đồng/cổ phần, qua hình thức đấu giá tại HNX. Phiên IPO “cháy hàng” khi nhà đầu tư đặt mua gấp ba lần số cổ phần mang ra chào bán, trong khi đó giá khởi điểm khá cao. Tuy nhiên, từ tháng 4 đến nay, cổ phiếu này rơi vào tình trạng không có bất kỳ giao dịch nào.
Trước đó, trong quý I/2021, TCT Phát điện 2 phối hợp HoSE tổ chức bán đấu giá cổ phần lần đầu ra công chúng với số lượng hơn 580 triệu cổ phần, mệnh giá 10.000 đồng/cổ phần, giá khởi điểm 24.520 đồng/cổ phần. Tuy nhiên, chỉ có 0,045% tổng số cổ phần được mua, tương đương 262.500 cổ phần, trong đó nhà đầu tư nước ngoài mua 210.500 cổ phần, tổng giá trị 6,4 tỷ đồng.
Về tình hình thoái vốn, lũy kế tổng số thoái vốn từ năm 2016 - 2020 đã thoái vốn 27.312 tỷ đồng tại các DN, thu về 177.397 tỷ đồng, gấp 6,5 lần giá trị sổ sách. Lũy kế tổng số tiền thu về ngân sách khi thoái vốn giai đoạn năm 2016 - 2020. Trong đó, bao gồm số thoái vốn của TCT Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) tại 136 DN với giá vốn 6.758 tỷ đồng, thu về 37.185 tỷ đồng. Lũy kế sáu tháng đầu năm 2021, các DN đã thoái vốn với giá trị 286,6 tỷ đồng, thu về 2.165 tỷ đồng.
Danh sách DN SCIC dự kiến triển khai bán vốn năm 2021 có 88 DN, trong đó có nhiều DNNN lớn. SCIC thoái 2.309 tỷ đồng tương đương 36% tổng vốn tại TCT CP Bia rượu Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco); tại TCT CP Bảo Minh, thoái 463 tỷ đồng, tương đương 50,7%…
Đại diện Cục Tài chính DN cho biết, theo yêu cầu mới, đến năm 2025, các đơn vị chức năng phải cơ bản hoàn tất việc sắp xếp lại khối DNNN. Đồng thời, xử lý cơ bản xong những yếu kém, thất thoát của các TĐ, TCT nhà nước. Nâng cao hiệu quả của DNNN sau CPH, hình thành đội ngũ quản lý DNNN chuyên nghiệp, có trình độ cao. Ðể triển khai nhiệm vụ này, Bộ Tài chính đang hoàn tất dự thảo đề án cơ cấu lại DNNN, trọng tâm là TĐ kinh tế, TCT nhà nước giai đoạn 2021 - 2025.
Cục trưởng Tài chính DN Đặng Quyết Tiến nhận định, tiến độ CPH, thoái vốn trong sáu tháng đầu năm 2021 vẫn chưa đạt kế hoạch đề ra. Nguyên nhân là do tình hình phức tạp, căng thẳng trong các quan hệ kinh tế, chính trị trên thế giới và khu vực; tác động của dịch Covid-19 đã ảnh hưởng đến thị trường tài chính, chứng khoán trong nước và khu vực. Nhiều DN quy mô lớn, hoạt động đa lĩnh vực, diện tích trải dài ở nhiều địa phương, khiến thủ tục xác định giá trị DN rất phức tạp, nhiều năm chưa thực hiện được, như: MobiFone, Agribank, VNPT…
Mặt khác, ông Đặng Quyết Tiến chỉ rõ, các DN thực hiện CPH, thoái vốn, cơ cấu lại giai đoạn này hầu hết là các DN lớn, có tình hình tài chính phức tạp, sở hữu nhiều đất đai. Hoặc, các DN hoạt động trong lĩnh vực công ích, gắn liền với các hoạt động của địa phương, đóng góp vai trò quan trọng trong việc bảo đảm thực hiện các chiến lược, mục tiêu về an sinh xã hội của địa phương. Ngoài ra, các DNNN chưa thực hiện đúng quy định của pháp luật quản lý tài sản công về sắp xếp lại, xử lý nhà, đất thuộc phạm vi quản lý. Phần lớn số DNNN chưa chủ động triển khai các chính sách pháp luật về đất đai, đến khi phải thực hiện CPH mới bắt đầu thực hiện sắp xếp lại, xử lý nhà, đất, từ đó ảnh hưởng đến tiến độ CPH.
Chia sẻ quan điểm này, theo nhiều chuyên gia kinh tế, khó khăn nhất nằm trong việc định giá DN, vì nó liên quan đến việc bán quyền sở hữu. Nếu quá trình định giá xảy ra nhiều sai sót, sẽ dẫn đến hậu quả tốn thời gian và không thu được kết quả như mong muốn. Một nguyên nhân quan trọng nữa, do nhận thức của lãnh đạo các DN sau CPH về việc thực hiện CPH, thoái vốn và công tác thực hiện niêm yết, đăng ký giao dịch trên thị trường chứng khoán còn chưa đúng, chưa đầy đủ.
