Giá xăng, dầu tăng mạnh, đại biểu Quốc hội băn khoăn
Sau lần điều chỉnh gần nhất từ liên bộ Công thương-Tài chính, giá xăng RON 95 từ 15 giờ ngày 1/6 đã tăng 920 đồng/lít so với kỳ điều hành ngày 23/5, đạt đỉnh giá 31.570 đồng/lít. Xăng E5 RON 92 cũng tăng thêm 600 đồng, lên mức 30.230 đồng/lít.
Giá các mặt hàng dầu đều tăng. Dầu hỏa là 25.340 đồng/lít, tương ứng tăng 940 đồng. Dầu diesel lên 26.390 đồng/lít, tăng 840 đồng. Dầu mazut là 20.900 đồng/kg, tăng 310 đồng.
Đây là lần tăng giá thứ 5 của mặt hàng này kể từ ngày 21/4. Tổng cộng giá xăng RON 95 đắt thêm 4.260 đồng/lít, E5 RON 92 cũng tăng thêm 3.760 đồng/lít. Tính từ đầu năm đến nay, giá xăng, dầu đã có 11 lần tăng.
Ở kỳ này, cơ quan điều hành phải chi sử dụng Quỹ bình ổn xăng, dầu ở mức 500 đồng mỗi lít với xăng RON 95, 100 đồng mỗi lít với E5 RON 92. Riêng các mặt hàng dầu sẽ ngừng chi từ Quỹ bình ổn. Theo số liệu từ Bộ Tài chính, hết quý I/2022, Quỹ bình ổn xăng, dầu âm khoảng 170 tỷ đồng.
Trên thế giới, giá dầu thô bắt đầu tăng sau khi giới chức Liên minh châu Âu (EU) đạt thỏa thuận cấm 90% dầu thô của Nga vào cuối năm nay. Trong chu kỳ 30 ngày gần nhất, giá dầu đã tăng trên dưới 15%. So cùng kỳ năm ngoái, giá dầu đang cao hơn khoảng 76%.
Các chuyên gia nhận định, Việt Nam là quốc gia có độ mở kinh tế cao nên đang bị ảnh hưởng do “nhập khẩu lạm phát”, giá xăng, dầu thế giới tăng cao tác động đến nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam.
Tại nghị trường Quốc hội khóa XV, ngày 1/6, Quốc hội bước vào tuần làm việc thứ hai của kỳ họp thứ ba bằng phiên thảo luận về kinh tế-xã hội, về ngân sách nhà nước, kiểm soát nợ xấu… Phần lớn các đại biểu Quốc hội bày tỏ băn khoăn khi giá xăng, dầu tiếp tục tăng cao, gây áp lực lên vĩ mô và tình hình sản xuất, kinh doanh cũng như cuộc sống của người dân.
Đại biểu Trần Anh Tuấn (đoàn TP Hồ Chí Minh) nhận định, xăng, dầu tăng, giá cả hàng hóa tăng, tín hiệu lạm phát đang rõ nét. Mặc dù bốn tháng đầu năm chỉ số CPI chỉ tăng 2,1%, tuy nhiên, xu hướng từ nay tới cuối năm, tình hình giá cả nhiều mặt hàng, trong đó có nhóm mặt hàng tiêu dùng, sản xuất nguyên vật liệu năng lượng có thể tăng cao hơn.
Ông Tuấn tính toán, cứ 1% tăng trong chi phí nguyên vật liệu thì sản phẩm đầu ra tăng 2,06%, làm ảnh hưởng tới giá thành sản xuất, giảm tính cạnh tranh của nền kinh tế, đồng thời tạo áp lực đến chi phí sinh hoạt của người dân.
“Nền kinh tế nước ta có độ mở khá cao. Tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu gần như gấp đôi GDP nên rất dễ bị ảnh hưởng bởi sự biến động giá cả của các mặt hàng trên thế giới”, ông Tuấn nói.
Đại biểu Nguyễn Thị Yến (đoàn Bà Rịa-Vũng Tàu) nhận định, đến nay không chỉ giá xăng, dầu, khí đốt tăng cao mà đã lan sang vật tư phân bón, lương thực, thực phẩm, tác động thành chuỗi dây chuyền khiến các chi phí dịch vụ tăng làm ảnh hưởng đến đời sống nhân dân và hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.
Dẫn số liệu thống kê, bà Yến thông tin, bình quân bốn tháng đầu năm nay, giá xăng, dầu trong nước đã tác động đến chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng 2,1%. Riêng tháng 4 tăng 2,09% so với cuối năm 2021, gần gấp hai lần cùng kỳ các năm 2018 đến năm 2021, tạo sức ép lạm phát vào những tháng cuối năm.
“Tôi kính đề nghị Chính phủ cân nhắc đánh giá sát tình hình, đưa ra các chính sách kiểm soát chặt và ổn định giá xăng, dầu, điều hành linh hoạt, chặt chẽ, hiệu quả chính sách tài khóa, tiền tệ. Đẩy mạnh thực hiện chương trình phục hồi phát triển kinh tế-xã hội và ba chương trình mục tiêu quốc gia nhằm tạo thuận lợi để kiềm chế lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế”, vị đại biểu nói.
Kiến nghị giảm thuế, bình ổn giá các mặt hàng thiết yếu
Là đại biểu Quốc hội kiên trì với kiến nghị dùng công cụ thuế để điều hành giá xăng, dầu, đại biểu Trần Hoàng Ngân (đoàn TP Hồ Chí Minh) nói rằng, xung đột Nga - Ukraine tiếp tục kéo dài cùng với các chính sách cấm vận của Nga từ Mỹ, châu Âu đã làm gia tăng khủng hoảng năng lượng, xăng, dầu, khí đốt, khủng hoảng nhân đạo và đe dọa an ninh lương thực toàn cầu, gây áp lực đến lạm phát toàn thế giới, trong đó có Việt Nam.
Theo đại biểu, để đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế (GDP) 6 đến 6,5%, kiểm soát lạm phát 4% trong năm nay, Chính phủ cần xây dựng hệ thống các giải pháp đồng bộ từ ngắn hạn, trung hạn và dài hạn, thích ứng với các kịch bản, trong đó lưu ý đến hai biến số quan trọng, đó là giá xăng, dầu và giá lương thực. Trước mắt, cần ưu tiên ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm an sinh xã hội.
“Để kiềm chế lạm phát, Chính phủ nên sớm trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội giảm các loại thuế bảo vệ môi trường, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng đối với các mặt hàng, trong đó mặt hàng quan trọng nhất là mặt hàng xăng, dầu, vì để giá xăng, dầu tăng cao sẽ dẫn đến hiệu ứng domino đối với các mặt hàng khác”, ông Ngân nói.
“Thậm chí, có thể xem xét bỏ hẳn thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng này, vì xăng, dầu là hàng hóa thiết yếu chứ không phải hàng hóa xa xỉ để bị áp thuế tiêu thụ đặc biệt”, ông Ngân nói với các phóng viên bên hành lang Quốc hội.
Cùng quan điểm giảm thuế để “hạ nhiệt” giá xăng, dầu, đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) cho rằng, thời gian qua chúng ta đã giảm 50% thuế bảo vệ môi trường xăng, dầu, hiện có thể giảm tiếp thuế này và xem xét giảm thuế tiêu thụ đặc biệt. Ông Cường nói rằng, giảm thuế thì hụt thu ngân sách, nhưng trong trường hợp này phải chấp nhận vì việc tăng giá xăng, dầu kéo theo mặt bằng giá cả hàng hóa tăng cao còn gây tác động lớn hơn.
Ngoài vấn đề về điều hành giá cả, vị đại biểu cũng lưu ý yếu tố nguồn cung. Nguồn cung ở đây có hai nguồn cần được tính đến, đó là nguồn nhập khẩu và nội địa. Việt Nam vốn cũng có nhà máy lọc hóa dầu, trong lúc giá dầu tăng cao như vậy cần hoạt động hết công suất, tăng hiệu quả khai thác dầu và chủ động nguồn cung. “Tôi cho rằng nguồn cung là quan trọng nhất, làm sao để không quá bị biến động”, ông Cường nhấn mạnh.
Ngoài ra, ông Cường cũng kiến nghị Chính phủ cần chỉ đạo các bộ, ngành bình ổn giá các mặt hàng thiết yếu như điện, nước, viễn thông, lương thực thực phẩm… để giảm bớt gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp và người dân.
Đại biểu Đinh Thị Ngọc Dung (đoàn Hải Dương) khuyến nghị, Chính phủ cũng như chính quyền các địa phương cần tập trung tăng cường kiểm soát giá các mặt hàng nhu yếu phẩm để tránh tình trạng đầu cơ, găm hàng, đẩy giá lên cao bất hợp lý, đồng thời kiểm soát, hạ giá các dịch vụ công như xăng, dầu, điện nước.
Thế nên, chính sách kiềm chế giá nhiên liệu đầu vào phải tiếp tục được áp dụng, về lâu dài, tính toán để giảm một số khoản thuế, phí trong giá thành xăng, dầu để giảm nguy cơ lạm phát do tác động từ bên ngoài, khuyến khích và tạo điều kiện để doanh nghiệp giảm phụ thuộc nhập khẩu, chủ động hơn trong phần nguyên liệu đầu vào để giảm nguy cơ lạm phát.
“Chính phủ cần hỗ trợ doanh nghiệp về thuế, gói tín dụng và việc cam kết duy trì đầu ra, thực hiện các hợp đồng thuê lao động bền vững hơn. Cũng nên đi kèm với những yêu cầu, điều kiện cụ thể về trách nhiệm để doanh nghiệp tham gia bình ổn giá. Có như thế, việc kiểm soát lạm phát mới có thể trụ vững trong bối cảnh bất ổn như hiện nay”, bà Dung nói.
Ở một góc tiếp cận khác, đại biểu Trần Anh Tuấn (đoàn TP Hồ Chí Minh) kiến nghị giải pháp giảm tối đa chi phí trung gian cho nền kinh tế. Trong đó, hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp nên được tiếp tục xem xét miễn, giảm, giãn thuế. “Đặc biệt cần xem xét giảm thêm thuế suất, thuế nhập khẩu đối với các mặt hàng nhập khẩu nguyên vật liệu để sản xuất, kể cả một số mặt hàng tiêu dùng mà nguồn cung trong nước còn hạn chế chưa đáp ứng được nhu cầu tiêu dùng của người dân”, vị đại biểu TP Hồ Chí Minh đề nghị.
Đứng về phía người dân, đại biểu Trịnh Xuân An (đoàn Đồng Nai) kiến nghị, cần có chính sách bảo đảm cân đối cung-cầu, bình ổn giá cả hàng hóa, nhất là xăng, dầu, vật tư nông nghiệp và nguyên liệu xây dựng; có chính sách quan tâm đặc biệt đến các đối tượng dễ bị tác động bởi tăng giá là nông dân và công nhân lao động tại các khu công nghiệp.
Ông An nhấn mạnh, nên hỗ trợ ở mức cao nhất để người lao động không phải bất đắc dĩ đi rút bảo hiểm xã hội một lần như thời gian qua, nhất là đối với các địa bàn trọng điểm như là Đồng Nai, Bình Dương, TP Hồ Chí Minh. Ngoài ra, vị đại biểu cho rằng, cần duy trì lãi suất cho vay hợp lý để hỗ trợ doanh nghiệp và người dân dễ dàng tiếp cận nguồn vốn.
