Thực tế nhiều năm qua tại các địa phương vẫn xảy ra tình trạng xây dựng trái phép, không phép; là việc cơi nới, lấn chiếm cả về diện tích đất, không gian lẫn tăng chiều cao khi xây dựng công trình. Những trường hợp như thế, không thể nói là không ai trông thấy. Ít nhất là khi cơ quan chức năng địa phương chưa kịp phát hiện, thì chính cư dân trên địa bàn do không đồng tình, do bức xúc đã báo cáo với chính quyền sở tại rồi.
Nhiều thí dụ khác cũng cho thấy sự lơi lỏng, bỏ qua, thậm chí dung túng các hành vi vi phạm pháp luật, trái với quy định chung tại nhiều địa bàn, ở những quy mô khác nhau. Hình ảnh tràn lan các quán bia hơi, quán nhậu lấn chiếm vỉa hè, công viên… từng tồn tại kéo dài; dịch vụ trông giữ xe không phép xuất hiện tràn lan ở nhiều không gian công cộng… Những hiện tượng đó đều dễ thấy, dễ phát hiện, đặt ra sự khó hiểu về lý do tồn tại, tái diễn mà không được ngăn ngừa, xử lý kịp thời, triệt để.
Cùng với sự cố tình vi phạm của các đối tượng, thì sự lơi lỏng, dung túng vô hình trung đã tiếp tay cho những việc làm sai trái; cho quan niệm coi thường pháp luật, coi thường cộng đồng; cho cả lối ứng xử tiêu cực, bất cần…
Thời gian qua, trong cuộc chiến phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, các cơ quan chức năng đã đề ra những định hướng, giải pháp rất thiết thực. Trong đó có việc xây dựng, phát huy cơ chế kiểm tra, giám sát; tăng cường thường xuyên công tác này. Qua đó nhằm phát hiện kịp thời những sai phạm và ngăn chặn, cảnh báo sớm những mầm mống của tiêu cực, tham nhũng.
Ở các địa bàn rộng khắp với mọi hoạt động xã hội diễn ra vô cùng sôi động, liên tục, rất cần được thúc đẩy, duy trì thường xuyên công tác giám sát, kiểm tra chéo, khảo sát, tiếp thu ý kiến người dân… nhằm kịp thời phát hiện khi có sai phạm đã, đang diễn ra, hoặc mới chớm lộ diện. Thí dụ bằng chính hình ảnh thường thấy, nếu việc xây nhà của người dân, doanh nghiệp… được giám sát thường xuyên thì đến đúng tầng quy định là phải dừng, cũng như không thể lấn chiếm ra hè, ra lối đi chung từ cái thềm cho đến bậc tam cấp. Hoặc nếu lực lượng chức năng thường xuyên tuần tra, hỏi người dân các khu vực, thì không khó phát hiện ra việc hoạt động quá giờ quy định của một số quán karaoke, lại kèm thêm cả dịch vụ trái pháp luật và sử dụng chất kích thích… Đó chính là những thứ xúc tác thêm vào sự tồn tại của các đường dây và hoạt động tội phạm, tệ nạn; cũng như tăng nguy cơ xảy ra tai nạn giao thông, mất trật tự, an ninh cơ sở.
Tăng cường kiểm tra trên địa bàn; kiểm tra chéo giữa các cơ quan, đơn vị; giám sát qua các cấp; đối chiếu thực trạng các địa bàn với hành động và trách nhiệm của chính quyền cơ sở cũng như các đơn vị chức năng sở tại… Những công việc này đã có làm, nhưng cần phải chặt chẽ, nghiêm túc, nghiêm minh nhiều hơn nữa.