Cuộc sống đảo lộn
UBND tỉnh Quảng Ninh trong 5 năm trở lại đây đã và đang triển khai nhiều công trình, dự án trọng điểm, đem lại những chuyển biến tích cực cho bộ mặt đô thị. Tuy nhiên, phát sinh cùng những thay đổi đó lại có nỗi bức xúc và bất an của cả trăm, nghìn hộ dân.
Đã có hơn 1.400 hộ dân bất bình khi TP Hạ Long ra các văn bản nhằm nghiên cứu phương án hạ cốt, cải tạo, chỉnh trang đô thị, sắp xếp lại cơ cấu sử dụng đất, nhưng trong có hạng mục thu hồi phần lớn diện tích đất của các hộ dân đang sinh sống thuộc phường Giếng Đáy. Phần lớn dân cư tại đây đều là lao động nghèo, chỉ có duy nhất khu đất làm nơi sinh sống.
Công trình cầu Tình Yêu nối bờ vịnh Cửa Lục, đi từ khu công nghiệp Cái Lân vào trung tâm TP Hạ Long, đi qua địa phận phường Giếng Đáy đã được đưa vào sử dụng từ tháng 4/2020. Tuy nhiên, công tác đền bù, hỗ trợ tái định cư cho người dân vẫn chưa được giải quyết triệt để. Nhiều thắc mắc của người dân vẫn chưa được giải đáp thỏa đáng. “Người ta lấy hết rồi, không còn gì cả. Nói đền bù 1 tỷ mốt nhưng thực lĩnh có 700 triệu đồng, hiện tại số tiền này tôi vẫn gửi ngân hàng, không dám tiêu đến vì sợ khi có đất tái định cư mình không có tiền mua. Nhưng đến giờ vẫn chả có thông tin gì, nhà thì vẫn phải đi thuê”, bà Vũ Thị Thảo (tổ 5, khu 3B, phường Giếng Đáy) chia sẻ. Việc chậm trễ trong công tác đền bù khiến cuộc sống của bà cùng sáu người con bị đảo lộn, phải chịu cảnh đi thuê nhà mỗi người một nơi vì toàn bộ diện tích đất của gia đình đã bị thu hồi để phục vụ làm đường.
Cùng chung hoàn cảnh còn có bà Nguyễn Thị Tôn (tổ 7, khu 5), số tiền đền bù không thỏa đáng khiến nhà không còn, cuộc sống bữa no bữa đói, mua một miếng đất khác còn chẳng đủ chứ chưa tính thêm công xây nhà. Từ lúc có quyết định quy hoạch, nghiên cứu của TP Hạ Long, gia đình bà Tôn lại càng bất an khi biết được thông tin 300m2 đất còn lại trong diện không được tái định cư tại chỗ cũng có khả năng bị thu hồi.
Trường hợp khác là anh Nguyễn Tuấn Thành (tổ 9, khu 5). Anh Thành bức xúc: “Đang ở yên thì họ lấy đất của nhà chúng tôi mà chưa trưng cầu gì cả. Phần đất tái định cư toàn bộ lại là đất trồng cây lâu năm, không một chút đất xây dựng. Từ năm 2019 đến bây giờ, bên chính quyền lấy đủ mọi lý do để cản trở việc tôi đăng ký lại thành đất xây dựng.Trong khi tỉnh đã có văn bản yêu cầu TP Hạ Long và UBND phường Giếng Đáy giải quyết cho gia đình, nhưng đến nay không có một văn bản nào từ phía thành phố hay là các cấp chính quyền có liên quan giải quyết”.
Nỗi lo mất đất, chẳng có nhà chồng nỗi lo tiền đền bù không thỏa đáng, quá trình triển khai tái định cư cũng không được bảo đảm, nhiều khúc mắc cũng chưa được tháo gỡ, tất cả đã gây ảnh hưởng tới các hộ dân nơi đây từ 2019.
Văn bản chồng chéo
Ngày 29/12/2021, UBND TP Hạ Long có Báo cáo số 12686/BC-UBND gửi UBND tỉnh Quảng Ninh về việc nghiên cứu phương án hạ cốt, cải tạo, chỉnh trang đô thị, sắp xếp lại cơ cấu sử dụng đất khu vực đồi tiếp giáp nút giao thoa
Cửa Lục 1, trong đó có nội dung liên quan đến khu vực có nhiều hộ dân sinh sống. Theo công văn này, để đồng bộ cơ sở hạ tầng, tạo những điểm nhấn về kiến trúc cảnh quan đô thị, UBND TP Hạ Long đề nghị thu hồi khoảng 49ha đất, phần lớn là đất của 1.400 hộ dân trên địa bàn phường Giếng Đáy đã sinh sống ổn định ở đây từ lâu.
Văn bản được đưa ra vào giáp Tết 2022 khiến người dân lo lắng về vấn đề đất ở và đã gửi đơn lên các cấp chính quyền. Đến ngày 11/2/2022, Thành ủy Hạ Long đã có Công văn số 909-CV/TU để việc hủy bỏ Văn bản số 12686/BC-UBND gửi UBND tỉnh Quảng Ninh.
Nhưng chỉ hai tháng sau, ngày 21/4/2022, UBND TP Hạ Long tiếp tục có Văn bản số 3010/UBND về việc tổ chức nghiên cứu quy hoạch chi tiết khu vực hai bên tuyến đường nối khu công nghiệp Cái Lân qua khu công nghiệp Việt Hưng đến đường cao tốc Hạ Long-Vân Đồn, đường kết nối từ điểm đầu cầu Cửa Lục 1 đến ngã ba Kênh Đồng và nút giao cầu Tình Yêu (cầu Cửa Lục 1) tại phường Giếng Đáy. Tuy có cách diễn tả khác văn bản trước nhưng về nội dung cơ bản vẫn là ảnh hưởng trực tiếp đến 1.400 hộ dân trong phạm vi nghiên cứu của văn bản trước đó.
Tại văn bản này, TP Hạ Long cho rằng việc thu hồi và quy hoạch, thực hiện các phương án di dời người dân nhằm mục đích phục vụ chính người dân, tái định cư để bảo đảm sự an toàn về người và của trước mùa mưa bão. Đồng thời tận dụng một cách hợp lý nhất cơ sở hạ tầng hiện có, hoàn thiện các công trình mang tính phát triển bộ mặt đô thị. Nhưng, trái ngược với lý do trên, người dân nằm trong diện quy hoạch xác nhận, họ đã sống từ rất lâu ở đây, mọi việc sinh hoạt đều rất bình ổn.
Văn bản số 12686/BC-UBND có đề cập đến vấn đề “thu hồi hết khu vực đất dân cư hiện trạng” phục vụ nghiên cứu dự án “hạ cốt, cải tạo chỉnh trang đô thị, sắp xếp lại phương án sử dụng đất”. Nhưng, đáng băn khoăn khi các hộ dân còn chưa ổn định tái định cư từ những dự án trước đó thì đã có thêm văn bản thu hồi thêm đất. Cho đến Văn bản số 3010/UBND, dù không đề cập tới thu hồi đất hay giải phóng bao nhiêu mặt bằng nhưng câu chuyện “cải tạo, chỉnh trang đô thị” vẫn được nhắc đến và khiến cho người dân một lần nữa bất bình.
Hai văn bản khác nhau nhưng thực chất vẫn là “bình cũ rượu mới” khiến cho đời sống tinh thần người dân phường Giếng Đáy bất ổn. Trả lời về vấn đề này, ông Nguyễn Hữu Nhã, Phó Chủ tịch UBND TP Hạ Long thừa nhận, mục tiêu của hai văn bản là giống nhau, khi Văn bản số 12686/BC-UBND vấp phải phản đối của người dân, UBND TP đã thu hồi và xem xét lại. Văn bản số 3010/UBND được ban hành để… tiếp tục mục tiêu còn dang dở.
Ông Phạm Xuân Tùng (Tổ 7, khu 3A, phường Giếng Đáy) cho biết: “Hàng trăm hộ dân bị ảnh hưởng do bốn dự án vừa qua tại phường Giếng Đáy cần có đời sống ổn định, phải có nhà cửa. Không biết bao nhiêu hộ gia đình đang phải ở trong những túp lều, những căn trọ thuê. Tập trung giải quyết đơn từ, khiếu nại, thắc mắc của người dân để dân an tâm mà sinh sống, sản xuất. Tại sao chưa hết dự án này đã đến dự án khác, các đồng chí cứ làm cho dân khổ mãi?”.
Cần sớm ổn định cuộc sống người dân
Ông Nhã cho biết: Việc quy hoạch để bảo đảm chỉnh trang đô thị cũng như chỉnh trang cho chính người dân. Một số đất là đất ở, nhưng một số lại không phải, cái này do những sai phạm từ thế hệ trước.
Nếu theo đúng khẳng định của đại diện UBND TP Hạ Long cũng như các văn bản đã ra thì rõ ràng mục đích không những nhằm giúp cải tạo bộ mặt đô thị đẹp đẽ hơn mà còn giải quyết nhiều những bất cập trong quản lý, sử dụng đất đai của người dân từ trước đến nay theo hướng có lợi. Ông Nguyễn Hữu Nhã cũng nhấn mạnh thêm, dù việc nghiên cứu, lập quy hoạch có được tiến hành hay không, gồm các hạng mục nào, kết quả ra sao thì ý kiến của người dân vẫn đóng vai trò chủ chốt và quan trọng nhất. Các bước từ lên đề xuất đều phải lấy ý kiến của người dân và bảo đảm sự đồng thuận ý kiến. Trong trường hợp người người dân không đồng thuận quy hoạch thì dù đã được nghiên cứu cũng không được triển khai.
Tuy nhiên, sau nhiều lần đối thoại, người dân cũng từng đề cập tới vấn đề này rằng: Ngay từ đầu tổ chức nghiên cứu, dân đã không nhất trí. Vậy tại sao UBND TP vẫn tiến hành thực hiện mà không thu hồi văn bản?
Trước băn khoăn này, phía chính quyền địa phương cũng thừa nhận còn nhiều bất cập trong công tác đền bù sau những dự án liên tiếp ảnh hưởng đến lợi ích của người dân phường Giếng Đáy. Vậy nên người dân có lý do rõ ràng để phản đối những quy hoạch khi mà đời sống của họ vốn đã không ổn định.
Theo một số chuyên gia quy hoạch thì mặc dù Văn bản 3010/UBND ban hành sau này có khẳng định về hạn chế giải phóng mặt bằng, tuy nhiên những mục phân khu chức năng trên phạm vi nghiên cứu nếu được thông qua, vẫn có khả năng chuyển đổi đất ở hiện tại và tiến hành thu hồi đất trong tương lai. Vậy nên, người dân cần được thông tin, trưng cầu ý kiến một cách nghiêm túc và đầy đủ.
Để giải quyết dứt điểm các vấn đề, ông Nguyễn Hữu Nhã cho biết một số mục tiêu sắp tới: Rà soát tổng thể các khó khăn, vướng mắc để tháo gỡ, tiếp tục tháo gỡ về mặt chính sách và về mặt thực tế để người dân sớm ổn định cuộc sống, đặc biệt với việc bố trí tái định cư và tháo gỡ các chính sách, về bồi thường cho người dân.
