Từ cách làm mang tính nhỏ lẻ, manh mún trong sản xuất nông nghiệp, với quyết tâm và sự chung sức, chung lòng của các cấp chính quyền, người nông dân và hệ thống các doanh nghiệp, đến nay, mô hình "cánh đồng mẫu lớn" triển khai tại đồng bằng sông Cửu Long (ÐBSCL) đã mang lại tin vui. Vụ Hè - Thu năm 2011, mô hình được triển khai ở khu vực Nam Bộ với diện tích hơn 8.000 ha, có khoảng 6.400 hộ tham gia. Kết quả mang lại khả quan khi giá thành sản xuất giảm, năng suất và chất lượng lúa tăng, giúp nông dân thu lợi nhuận cao hơn sản xuất bình thường.
Vụ Ðông - Xuân 2011 - 2012, diện tích cánh đồng mẫu lớn được nâng lên khoảng 20 nghìn ha ở 12 tỉnh, thành ÐBSCL và Tây Ninh.
Ðến vụ Hè - Thu năm ngoái, tổng diện tích "cánh đồng mẫu lớn" tiếp tục phát triển lên hơn 32 nghìn ha. Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT), mô hình đã thỏa mãn các tiêu chí như: diện tích tiểu vùng phải bằng hoặc lớn hơn 300 ha; nông dân nhiệt tình và tự nguyện tham gia; có hình thức kinh tế hợp tác; đáp ứng về kỹ thuật canh tác và xây dựng được hình thức liên kết, dựa trên nền tảng của liên kết bốn nhà. Trong đó, hình thức liên kết được xem là yếu tố quyết định. Theo số liệu của Cục Trồng trọt, "cánh đồng mẫu lớn" đem lại những lợi ích rõ rệt: tăng thu nhập cho nông dân nhờ tăng năng suất, giảm chi phí, hạ giá thành, lợi nhuận thu được cao hơn so với trước đây từ 2,2 đến 7,5 triệu đồng/ha (có nơi đạt khoảng 170 triệu đồng/ha); tăng tính cộng đồng, hạn chế chênh lệch giữa các hộ nông dân trong canh tác...
Ông Nguyễn Văn Tắc ở tỉnh An Giang phấn khởi cho biết, có nằm mơ cũng không nghĩ mình được như ngày hôm nay. Giờ đây, làm lúa với diện tích lớn nhưng ông rất thư thả. Bởi khi sắp thu hoạch thì nhà máy cho máy cắt về tận nơi, bao đưa sẵn, có kỹ sư nông nghiệp lo ghe chở lúa tươi về nhà máy sấy miễn phí. Nếu giá chấp nhận thì nhận tiền bán lúa. Còn không thì lưu kho chờ được giá thì bán sau. Có thể nói, tham gia sản xuất trên "cánh đồng mẫu lớn" đời sống người trồng lúa có những thay đổi rõ rệt. Ở một số nơi trong tỉnh An Giang, mô hình này đang từng bước giúp người nông dân thoát nghèo, vươn lên làm giàu.
Ðúc kết bài học từ thực tiễn, mô hình "cánh đồng mẫu lớn" đã đem lại 10 lợi ích. Ðó là, tăng thu nhập, tăng tính cộng đồng cho nông dân, đồng đều giữa các nông hộ, vật tư đầu vào được cung ứng tốt, áp dụng đồng bộ các gói tiến bộ kỹ thuật, giảm chi phí sản xuất, thúc đẩy cơ giới hóa, bảo vệ môi trường, sản xuất gắn với thị trường, nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp và góp phần hình thành tầng lớp nông dân mới. Ông Huỳnh Văn Thòn, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Bảo vệ Thực vật An Giang, đơn vị tham gia mạnh trong mô hình này, cho biết: "Làm sao giải quyết bài toán tiêu thụ cho người dân là một trăn trở lớn. Nếu làm không được thì nặng lòng lắm. chúng tôi luôn mong muốn nâng cao hiệu quả nghề làm nông nghiệp, nâng cao giá trị hạt gạo."
Tại Diễn đàn Hợp tác bốn nhà trong mô hình "cánh đồng mẫu lớn" tổ chức mới đây ở An Giang, nhiều chuyên gia nông nghiệp, nhà hoạch định chính sách cho rằng, để mô hình đi vào thực chất, rất cần việc tổ chức lại sản xuất nông nghiệp theo hướng tiên tiến, tự nguyện và tự giác của chính người nông dân, vì lợi ích thiết thực của các bên tham gia. Ðặc biệt, họ cho rằng, cần có cầu nối hiệu quả của các hợp tác xã, tổ hợp tác sản xuất nông nghiệp tại các địa phương. Bên cạnh đó, nhà nước cần có cơ chế và chính sách hỗ trợ giữa các bên tham gia về vốn, thuế... Một vấn đề quan trọng, nhằm giảm đến mức thấp nhất việc phá vỡ hợp đồng trong mô hình "cánh đồng mẫu lớn" thời gian qua, nhà nước phải đóng vai trò chủ đạo trong việc hoàn thiện thể chế hợp đồng kinh tế ký kết giữa nông dân với doanh nghiệp, nhà khoa học. PGS, TS Vũ Trọng Khải, chuyên gia trong lĩnh vực nông nghiệp, phát biểu: "Vai trò của nhà nước là làm chính sách thúc đẩy, khuyến khích mối liên kết ấy phát triển. Nhà nước đứng trên các mối quan hệ để xử lý khi các chủ thể tham gia có mâu thuẫn".
Từ các giải pháp đồng bộ của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, có thể nói, vựa lúa ÐBSCL đang phát triển đúng hướng, bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, đẩy mạnh xuất khẩu. Giờ đây, với việc đẩy mạnh triển khai mô hình "cánh đồng mẫu lớn" trong sản xuất lúa đã tiếp tục thể hiện sức mạnh trong chỉ đạo, điều hành của các cấp và niềm tin của nông dân miền tây với việc đưa hạt gạo Việt Nam vượt qua khó khăn, lập nên những kỳ tích mới. Hơn lúc nào hết, ÐBSCL đang cùng cả nước đưa thế mạnh nông nghiệp lên một tầm cao mới để phục vụ cho sự ấm no, phồn thịnh.
* Ông Huỳnh Thế Năng - Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang:Cánh đồng mẫu lớn có sự đột phá, mà ở đây có sự phối hợp tốt giữa doanh nghiệp với người nông dân. Trong đó doanh nghiệp xây dựng hệ thống cơ sở vật chất mạnh. Qua đó, giải đáp một câu hỏi rất lớn là làm sao giúp nông dân giảm chi phí, nâng lợi nhuận và nâng cao cái quyền của người nông dân.
