Đáng chú ý, đối với các cơ sở có hạ tầng xuống cấp, nguy cơ cháy, nổ có thể xuất hiện bất cứ lúc nào, dù đó là nhà ở đơn lẻ, chung cư, phòng trọ hay nhà xưởng doanh nghiệp,...
Nguyên nhân của vụ cháy khiến tám người tử vong tại cư xá Độc Lập, phường Phú Thọ Hòa, Thành phố Hồ Chí Minh mới đây được cơ quan điều tra xác định là do chập, chạm điện khi chủ nhà tự đấu nối nguồn điện với các thiết bị sử dụng điện tại tầng trệt. Tại nhiều địa phương có tốc độ đô thị hóa nhanh, nhu cầu sử dụng điện tại các hộ gia đình, cơ sở sản xuất, doanh nghiệp là rất lớn; chỉ cần một chút sơ sẩy, lơ là có thể dẫn đến những vụ hỏa hoạn với hậu quả vô cùng nghiêm trọng. Mỗi năm, các đô thị lớn này xảy ra hàng trăm vụ cháy, nhiều vụ trong số đó có nguyên nhân từ sự cố chạm, chập điện, đây là một ẩn họa dẫn đến hậu quả khó lường.
Về nguyên nhân chập điện thì có nhiều: Đó có thể là do chủ quan, thiếu hiểu biết trong quá trình sử dụng các thiết bị điện, hạ tầng xuống cấp,… Để giảm đến mức thấp nhất những nguy cơ xảy ra cháy nổ, cần khuyến cáo người dân cần thường xuyên kiểm tra, rà soát hệ thống đường dây, các thiết bị điện để khắc phục các sự cố về sự xuống cấp, rò rỉ điện; lắp đặt các thiết bị đúng quy chuẩn, tránh sử dụng nhiều thiết bị cùng lúc dẫn đến quá tải hệ thống điện;... thực hiện việc kiểm tra, ngắt các thiết bị khi hoàn thành công việc, rời cơ sở sản xuất để phòng ngừa tình trạng chập điện...
Đây là các giải pháp tuyên truyền hiệu quả, tác động trực tiếp đến ý thức của các đối tượng. Tuy nhiên, những giải pháp còn đến từ nhiều góc nhìn, vấn đề khác nhau. Đơn cử như việc người dân hiện nay vẫn đang sống trong các chung cư cũ, xuống cấp nghiêm trọng. Khi những chung cư có tuổi đời hơn 50 năm, ngoài những lo lắng về hạ tầng thì “tuổi thọ” của hệ thống điện tại đây càng khiến cư dân lo lắng gấp nhiều lần vì nguy cơ xảy ra sự cố chập, chạm. Nhiều hệ thống điện trong tình trạng chắp vá, đấu nối sơ sài sau hàng chục năm trời “gồng gánh” đang cần được thay thế. Trong bối cảnh nhu cầu sử dụng điện ngày một tăng cao, những tiềm ẩn về cháy, nổ từ hạ tầng điện xuống cấp, nhất là vào ban đêm là điều rất khó biết trước.
Theo thống kê, trong tổng số 474 chung cư cũ xây dựng trước năm 1975 của Thành phố Hồ Chí Minh, hiện có 115 chung cư cấp C, 15 chung cư cấp D (8 chung cư nguy hiểm, 7 chung cư hư hỏng nặng). Rõ ràng, cư dân ở nhiều chung cư này vì lý do kinh tế, không có khả năng chuyển đến nơi ở mới, đang phải chấp nhận “sống chung với ẩn họa”, trong đó có hệ thống điện cho dù họ luôn có mơ ước về một nơi ở khang trang, an toàn hơn. Trong điều kiện như thế, công tác tuyên truyền, vận động sử dụng điện an toàn, hiệu quả dù có tốt đến đâu cũng là chưa đủ vì những hiểm họa “ẩn mình” luôn chực chờ như thế. Thành phố Hồ Chí Minh và nhiều địa phương trong vùng Đông Nam Bộ bên cạnh nhiệm vụ phát triển địa phương, xây dựng đô thị văn minh vẫn đang nỗ lực thực hiện các dự án chỉnh trang, xây dựng các khu chung cư đạt chuẩn nhằm nâng cao đời sống người dân. Mục tiêu tổng quát này luôn bao hàm một yếu tố quan trọng là bảo đảm an toàn cao nhất các biện pháp phòng cháy, chữa cháy cho người dân.
Để những vụ hỏa hoạn không gây nên những tổn thất lớn về tính mạng và tài sản của người dân, các địa phương cần tập trung các nguồn lực, huy động xã hội hóa để đẩy nhanh hơn nữa tiến độ các dự án đã đề ra. Về phía người dân, doanh nghiệp, trên cơ sở các nội dung tuyên truyền đa dạng của chính quyền, cơ quan chức năng cũng cần tự nâng cao, tìm hiểu kỹ năng, kiến thức và thực hành để chủ động thực hiện các giải pháp về phòng cháy một cách an toàn, hiệu quả nhất, trong đó cả bao gồm việc sử dụng đúng cách và hiệu quả các thiết bị điện.
Thực tế cũng cho thấy, hạ tầng tại các khu dân cư, nhà chung cư, khu trọ vẫn tồn tại nhiều bất cập về phòng cháy, chữa cháy. Đối với những vấn đề đã bất cập cần tìm hướng khắc phục, giải quyết theo hướng hiệu quả; xử phạt nghiêm các trường hợp cố tình tái phạm, coi thường pháp luật. Đồng thời, rà soát, bổ sung các quy định để pháp luật về phòng cháy, chữa cháy cần được thực thi triệt để, hiệu quả nhất.
