Nguy cơ đối đầu gia tăng

Quan hệ giữa Iran và phương Tây lại bị đẩy lên nấc thang căng thẳng mới sau khi các nước châu Âu là Pháp, Anh và Đức (nhóm E3) thúc đẩy việc tái áp đặt các lệnh trừng phạt của Liên hợp quốc đối với Iran liên quan chương trình hạt nhân.

Iran tuyên bố sẽ có động thái đáp trả cứng rắn và nguy cơ các hành động “ăn miếng trả miếng” giữa hai bên đe dọa “số phận” vốn mong manh của thỏa thuận hạt nhân mà Tehran ký với các cường quốc.

Nhóm E3 đã kích hoạt cơ chế “snapback”, nhằm tái áp đặt các lệnh trừng phạt của Liên hợp quốc đối với Iran, vốn được dỡ bỏ theo thỏa thuận hạt nhân mang tên Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA) mà Iran đã ký với Nhóm P5+1 (Anh, Pháp, Đức, Mỹ, Nga và Trung Quốc) năm 2015.

Cơ chế "snapback" được ghi trong Nghị quyết 2231 của Hội đồng Bảo an, cho phép bất kỳ bên nào tham gia thỏa thuận JCPOA có thể đơn phương khôi phục các lệnh trừng phạt của Liên hợp quốc. E3 cáo buộc Iran không tuân thủ các nghĩa vụ trong JCPOA.

Trong khi đó, nhằm đối trọng với quyết định của nhóm E3, Trung Quốc và Nga, hai Ủy viên Thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, đã đề xuất dự thảo nghị quyết gia hạn 6 tháng miễn trừng phạt Iran nhằm trì hoãn việc tái áp đặt các lệnh trừng phạt theo cơ chế “snapback”. Hai nước này cho rằng, việc gia hạn là cần thiết để tạo điều kiện cho các nỗ lực ngoại giao và tránh kích hoạt cơ chế tái áp đặt trừng phạt có thể gây tổn hại tới các nỗ lực đối thoại mà cộng đồng quốc tế theo đuổi lâu nay. Tuy nhiên, tại cuộc bỏ phiếu chiều 26/9 vừa qua, Hội đồng Bảo an đã không đạt đồng thuận về dự thảo này, đồng nghĩa với việc mọi lệnh trừng phạt Iran từng được "đóng băng" theo JCPOA tự động được tái áp đặt từ ngày 28/9.

Với việc Liên hợp quốc áp đặt trở lại các lệnh trừng phạt, Iran sẽ một lần nữa phải chịu lệnh cấm vận vũ khí và lệnh cấm mọi hoạt động làm giàu và tái chế urani, cũng như mọi hoạt động liên quan đến tên lửa đạn đạo có khả năng mang vũ khí hạt nhân. Các lệnh trừng phạt khác được áp dụng trở lại bao gồm lệnh cấm đi lại đối với hàng chục công dân Iran, đóng băng tài sản đối với hàng chục cá nhân, tổ chức và lệnh cấm cung cấp bất kỳ thứ gì có thể được sử dụng trong chương trình hạt nhân của Iran.

Mặc dù trước khi kích hoạt các lệnh trừng phạt, các nước E3 đã “bật đèn xanh” cho các giải pháp ngoại giao, song Iran vẫn thể hiện lập trường cứng rắn. Lãnh tụ tinh thần tối cao Iran, Đại giáo chủ Ali Khamenei tuyên bố, nước Cộng hòa Hồi giáo sẽ không nhượng bộ trước bất kỳ áp lực nào buộc phải từ bỏ hoạt động làm giàu urani, đồng thời tái khẳng định lập trường rằng Iran không cần và không có ý định sản xuất vũ khí hạt nhân. Bộ Ngoại giao Iran cho rằng, việc khôi phục các biện pháp trừng phạt của Liên hợp quốc là “không có cở sở hợp lý hay chính đáng nào", đồng thời khẳng định đây sẽ không là công cụ gây sức ép mới đối với Tehran. Theo phía Iran, thay vì tạo điều kiện cho đối thoại và hợp tác, các bên lại lựa chọn cách tiếp cận dễ dẫn tới căng thẳng.

Những diễn biến mới này cản trở các nỗ lực hạ nhiệt căng thẳng trong quan hệ Iran và phương Tây. Mặc dù vậy, các nước Anh, Pháp và Đức vẫn khẳng định sẽ tiếp tục theo đuổi một giải pháp ngoại giao mới nhằm bảo đảm Iran không phát triển vũ khí hạt nhân, đồng thời kêu gọi Tehran tránh thực hiện các hành động có thể làm gia tăng căng thẳng.

Trong khi đó, không ủng hộ động thái của Mỹ và E3, Nga tuyên bố sẽ không thực thi các biện pháp trừng phạt, cho rằng những biện pháp như vậy không có giá trị pháp lý. Theo quan điểm của Nga, việc khôi phục trừng phạt phản ánh mong muốn gây sức ép đơn phương thay vì thúc đẩy giải pháp xây dựng trong khuôn khổ Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc.

Hành động kích hoạt cơ chế "snapback" của nhóm E3 và quyết định của Hội đồng Bảo an ảnh hưởng đến sự hợp tác của Iran với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA). Theo người đứng đầu ngành ngoại giao Iran, các biện pháp trừng phạt nhằm vào Iran được kích hoạt, thỏa thuận giữa Iran và IAEA về thanh sát các cơ sở hạt nhân cũng sẽ chấm dứt. Những diễn biến mới này có nguy cơ làm đổ vỡ thỏa thuận hạt nhân lịch sử, đẩy nỗ lực giải quyết “hồ sơ hạt nhân” của Iran vào thế bế tắc và khiến cho cuộc đối đầu giữa Iran và phương Tây ngày càng gia tăng.

Có thể bạn quan tâm

Toàn cảnh một phiên họp Quốc hội Syria ở thủ đô Damascus. (Ảnh: SANA/TTXVN)

Bước chuyển quan trọng của Syria

Từ một đất nước bị chiến tranh tàn phá nặng nề và bị cô lập về ngoại giao, kinh tế, Syria đang có những bước đi chứng minh quyết tâm hướng tới sự ổn định, vừa tối đa hóa viện trợ nước ngoài, vừa nỗ lực cân bằng quan hệ với các nước lớn và các nước trong khu vực.

Tổng thống Nga Vladimir Putin. (Ảnh: Cơ quan báo chí Điện Kremlin)

Củng cố trục đồng minh Á-Âu

Dù chỉ gói gọn trong 2 ngày, nhưng dư luận quốc tế dồn sự chú ý vào chuyến thăm cấp Nhà nước của Tổng thống Nga Vladimir Putin tới Ấn Độ - quốc gia đông dân nhất thế giới, nhằm mục đích củng cố trục đồng minh chiến lược Á-Âu, trong bối cảnh hai nước đang chịu sức ép lớn từ phương Tây.

Cảng Los Angeles, California, Mỹ. (Ảnh minh họa: THX/TTXVN)

Nền kinh tế thế giới: Bức tranh tươi sáng

Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) đánh giá nền kinh tế thế giới năm nay vẫn duy trì được sức bền và khả năng chống chịu với các cú sốc. Chỉ số tích cực của các nền kinh tế lớn, nhất là Mỹ và châu Âu, đã tô điểm các gam màu tươi sáng cho bức tranh kinh tế thế giới.

Dù có những trắc trở, song nỗ lực duy trì tiếp xúc, đàm phán, giải quyết bất đồng từ hai nước cho thấy triển vọng quan hệ Mỹ-Brazil vẫn tích cực.

Quan hệ Mỹ-Brazil: Vừa hợp tác, vừa cạnh tranh

Trong bối cảnh trật tự quốc tế bước vào thời kỳ tái cấu trúc mạnh mẽ, quan hệ Mỹ-Brazil nổi lên như một mối quan hệ then chốt và có tầm ảnh hưởng. Dù hợp tác ở nhiều lĩnh vực, quan hệ hai nước vẫn tồn tại nhiều điểm va chạm, phản ánh giai đoạn “vừa hợp tác, vừa cạnh tranh”.

(Ảnh: NGUYỄN AN/TTXVN)

Biển, hiệp ước và tương lai

Hiệp ước Địa Trung Hải: Một biển, Một hiệp ước, Một tương lai” vừa chính thức ra mắt, đánh dấu bước tiến lịch sử trong quan hệ giữa Liên minh châu Âu (EU) và các nước phía nam Địa Trung Hải. Hiệp ước được xem là nền tảng quan trọng để kiến tạo một không gian Địa Trung Hải gắn kết, hòa bình và thịnh vượng.

Người dân Palestine tại Dải Gaza. (Ảnh: THX/TTXVN)

Xung đột tại Dải Gaza: Hy vọng mong manh

Kế hoạch hòa bình do Mỹ đề xuất từng nhen lên hy vọng về chấm dứt cuộc xung đột kéo dài hơn hai năm qua tại Dải Gaza. Thế nhưng, bất chấp những nỗ lực thúc đẩy của cộng đồng quốc tế, kế hoạch này đang bị bao phủ bởi một màn sương mù nghi kị do những mâu thuẫn về lợi ích chính trị và sự thiếu lòng tin giữa các bên.

Ảnh minh họa. (Nguồn: Tân Hoa xã)

Mối lo “bong bóng AI”

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang phát triển mạnh mẽ, là nhân tố quan trọng định hình bản đồ công nghệ toàn cầu. Khi “cơn sốt” AI ngày càng tăng nhiệt và chưa có dấu hiệu dừng lại, giới công nghệ đang bùng lên cuộc tranh luận: Liệu giá trị của thị trường AI có đang bị thổi phồng quá mức, trở thành “bong bóng” có thể vỡ bất cứ lúc nào?

(Ảnh minh họa: Tân hoa xã)

Hệ lụy từ dân số già

Ngân hàng Tái thiết và Phát triển châu Âu (EBRD) vừa công bố báo cáo hằng năm, qua đó khuyến cáo nhiều quốc gia cần nhanh chóng hành động để ngăn chặn đà tăng trưởng dân số chậm lại gây tổn hại nghiêm trọng triển vọng kinh tế dài hạn. Dân số già hóa cũng gây nhiều hệ lụy xã hội phức tạp.

Châu Âu đang tụt lại phía sau trong các lĩnh vực thúc đẩy tăng trưởng trong tương lai như trí tuệ nhân tạo. (Ảnh minh họa)

Châu Âu cần tăng sức đề kháng

Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) Christine Lagarde cảnh báo, "lục địa già" đang ngày càng dễ tổn thương trước các cú sốc như thuế quan của Mỹ, đang tụt lại phía sau trong các lĩnh vực thúc đẩy tăng trưởng trong tương lai như trí tuệ nhân tạo (AI).

Thứ trưởng Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng làm việc với Cố vấn đối ngoại của Chủ tịch Hội đồng châu Âu, Veronika Musilova. Ảnh: Hương Giang. (Ảnh: Phóng viên TTXVN tại Bỉ)

Kết nối khu vực vì sự thịnh vượng chung

Với chủ đề “Cùng nhau kiến tạo một tương lai vững mạnh, thịnh vượng và an toàn”, Diễn đàn Bộ trưởng Liên minh châu Âu (EU)-Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương lần thứ 4 đã khai mạc tại thủ đô Brussels, Bỉ.

Ảnh https://cop30.br.

COP30 - Phép thử về tinh thần đoàn kết

Hội nghị lần thứ 30 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về (COP30) tại Belem, Brazil đang bước vào giai đoạn cam go nhất, với những cuộc đàm phán đến đêm muộn để tháo gỡ khó khăn. 

Trụ sở Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) châu Phi tại Addis Ababa, Ethiopia. (Ảnh: Tân Hoa xã)

Châu Phi oằn mình đối phó những khó khăn chồng chất

Châu Phi đang căng mình chống chọi với dịch tả và sốt xuất huyết bùng phát tồi tệ nhất 25 năm qua. Sự oằn mình chống đỡ của Lục địa đen lại càng thêm khó trong bối cảnh ngành y tế toàn cầu rơi vào trạng thái tài chính ngày càng eo hẹp do bị cắt nguồn tài trợ.

Các nhà ngoại giao G7 nhóm họp tại Canada. Ảnh: G7

Mùa đông khắc nghiệt ở Ukraine

Một mùa đông lạnh giá, khắc nghiệt về nhiều mặt đang chờ Ukraine ở phía trước. Hệ thống sưởi ấm bị gián đoạn nghiêm trọng do giao tranh; ngọn lửa đoàn kết mà phương Tây dành cho Ukraine cũng có tín hiệu dần nguội với những tranh cãi quyết liệt chung quanh kế hoạch hỗ trợ tài chính cho Kiev.

Thủ tướng Đức Friedrich Merz phát biểu trong một cuộc họp báo ở Berlin. Ảnh: THX/TTXVN

Nền kinh tế Đức đứng trước ngã rẽ đầy thử thách

Hội đồng các chuyên gia Đức vừa công bố báo cáo thường niên 2025, với những đánh giá mang tính cảnh báo về triển vọng không mấy sáng sủa của nền kinh tế lớn nhất châu Âu. Theo đó, các gói kích thích và quỹ đầu tư khổng lồ chưa phát huy hiệu quả để đưa kinh tế Đức thoát khỏi khủng hoảng.