Nghị quyết số 42/2017/QH14 về thí điểm xử lý nợ xấu của các TCTD được Quốc hội ban hành năm 2017 trong bối cảnh đặc biệt đã cho thấy vai trò quan trọng trong việc tạo lập cơ chế pháp lý đặc thù, góp phần đẩy nhanh quá trình xử lý nợ xấu. Tuy nhiên, kể từ ngày 1/1/2024 khi Nghị quyết số 42 chính thức hết hiệu lực, nhiều quy định đã không còn phù hợp, cần thay đổi để đáp ứng nhu cầu thực tiễn.
Vẫn còn rào cản pháp lý
Trên thực tế, “lỗ hổng” pháp lý sau khi Nghị quyết số 42 hết hiệu lực đã ảnh hưởng lớn đến việc thu hồi và xử lý nợ xấu của các TCTD. Thống kê từ Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho thấy, đến cuối tháng 12/2024, tổng nợ xấu của các TCTD khoảng 1,030 triệu tỷ đồng. Đáng lo ngại, trong hai tháng đầu năm 2025, nợ xấu tăng rất nhanh, thêm khoảng 34 nghìn tỷ đồng. Trong khi đó, tốc độ xử lý nợ xấu chỉ đạt khoảng 15 nghìn tỷ đồng do các TCTD trích lập dự phòng rủi ro để xử lý.
Nhìn nhận về con số nợ xấu nêu trên, Tiến sĩ Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam cho biết, với tổng dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế hiện khoảng 16 triệu tỷ đồng, nếu tỷ lệ nợ xấu vào khoảng 6-7% thì con số tuyệt đối lên tới hơn 1 triệu tỷ đồng - tương đương gần 40 tỷ USD, đây là nguồn vốn không được sử dụng hiệu quả, trở thành vốn “chết”. Đáng nói hơn, tác hại không chỉ dừng lại ở con số rất lớn đó, mà cùng với nguồn vốn bị “đóng băng”, những tài sản thế chấp đi kèm cũng không được khai thác do vướng mắc pháp lý. Điều đó đồng nghĩa nền kinh tế đang chịu tác động kép, vừa mất đi nguồn tín dụng, vừa để tài sản “nằm im”.
Cũng theo Tiến sĩ Bình, khi Nghị quyết số 42 hết hiệu lực, tiến trình xử lý nợ xấu và thu hồi tài sản bảo đảm đang đối mặt với nhiều rào cản pháp lý. Cùng với đó là tâm lý chây ỳ, không chịu trả nợ của một số cá nhân, doanh nghiệp. Điều này gây rủi ro cho phía ngân hàng, làm xấu đi văn hóa kinh doanh, ảnh hưởng tới mối quan hệ giữa TCTD với doanh nghiệp và người gửi tiền. Vì vậy, các doanh nghiệp cần nhận thức rõ khi vay vốn là đang sử dụng tiền của người gửi tiết kiệm, chứ không phải “tiền của ông chủ ngân hàng” và phải có trách nhiệm trả nợ đúng hạn.
Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam Nguyễn Quốc Hùng chia sẻ, chúng ta đều có trách nhiệm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc bảo vệ cái sai của một bộ phận người dân: “Người vay có nghĩa vụ trả nợ đúng cam kết, thay vì vay xong rồi cố tình chây ỳ, trốn tránh trách nhiệm, chỉ trả gốc mà không trả lãi, hoặc thậm chí tham gia các hội nhóm kêu gọi bùng nợ”.
Thiết lập kỷ cương bền vững trong quan hệ tín dụng
Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) xây dựng hồ sơ pháp lý để luật hóa một số nội dung của Nghị quyết số 42, sửa đổi Luật Các TCTD 2024. Mới đây, tại phiên họp thứ 44, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các TCTD. Theo đó, thống nhất với việc luật hóa các quy định từ Nghị quyết số 42 thay vì ban hành nghị quyết mới, nhưng cũng cần kế thừa các quy định hiệu quả của Nghị quyết số 42 và khắc phục những hạn chế đã được tổng kết; đồng thời, cần rà soát các luật liên quan để bảo đảm tính bao quát khi quy định về thu giữ tài sản.
Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc nhấn mạnh nguyên tắc cơ bản là người vay phải trả nợ, và nếu dùng tài sản thế chấp thì khi không trả được nợ, tài sản đó phải được thu giữ. Nếu không cho phép thu giữ, ngân hàng sẽ không dám cho vay, còn người vay lại thiếu động lực trả nợ. Việc xử lý tài sản bảo đảm là một vấn đề khá phức tạp, bởi nó còn liên quan đến nhiều luật khác. Song từ góc độ pháp lý, Tiến sĩ Lê Duy Bình cho rằng, tại nhiều quốc gia, quyền thu giữ tài sản thế chấp đương nhiên được pháp luật bảo vệ. Việc giao kết hợp đồng tín dụng đã bao hàm sự đồng thuận dân sự và nếu bên vay vi phạm, quyền thu giữ sẽ được thi hành nhanh chóng thông qua hệ thống tư pháp hiệu quả. Nhưng ở Việt Nam, điều này vẫn chưa được thể chế hóa đầy đủ, do đó, cần luật hóa rõ ràng quyền thu giữ tài sản để bảo vệ lợi ích hợp pháp của ngân hàng, cổ đông, người gửi tiền - những người thực chất đang góp vốn cho nền kinh tế thông qua hệ thống tín dụng.
Trong khi đó, theo đề xuất của Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc điều hành Công ty Luật ANVI, vấn đề xử lý nợ xấu trước mắt có thể quy định trong Luật Các TCTD (sửa đổi) nhưng về lâu dài nên có luật chung.
![[Video] “Thủ phủ” quất, bưởi cảnh Văn Giang sẵn sàng cho thị trường Tết](https://cdn.nhandan.vn/images/96664fff867a18844cf7965e4e1c11786c6aa39a53b124c43ab34a1bd9e0ab6c9559feb2b309574b9ed2c6212b06aa69532cc15d1d4580c5739843ee20830ceb3c7c4f229359aba580a4e2f637103b66/dung00-24-21-24still010.jpg.webp)
![[Video] Giảm lãi suất cho vay hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng bởi bão số 12](https://cdn.nhandan.vn/images/96664fff867a18844cf7965e4e1c11786c6aa39a53b124c43ab34a1bd9e0ab6c7cf514815d96a182b320e3fbabea1a722e146fd70a8c502e4662a2a403edc1693c7c4f229359aba580a4e2f637103b66/dung00-16-50-22still007.jpg.webp)
![[Video] Tuyến Cát Linh – Hà Đông vận hành hệ thống soát vé tự động không dùng tiền mặt](https://cdn.nhandan.vn/images/96664fff867a18844cf7965e4e1c11786c6aa39a53b124c43ab34a1bd9e0ab6c73ed29bb4976ee890ed8d23dd9a4ed7a9305e6d0bf4419c3ed69432b144143a53c7c4f229359aba580a4e2f637103b66/dung00-26-45-14still011.jpg.webp)
