Gốm không men

Gốm hấp dẫn vì nó có đủ ngũ hành. Kim Mộc Thủy Hỏa Thổ sinh sinh khắc khắc tan chảy với nhau trong cùng một sản phẩm. Cái vô hình bao giờ cũng khó nắm bắt hơn cái hữu hình. Làm gốm là chơi với lửa, là được sống với sự bất ngờ, may rủi vì lửa vốn khó nắm bắt, lửa vốn trừu tượng. Men ngọc, men bạch định, hay thúy lam, thúy lĩnh, thúy hồng quý hiếm bởi vì vào lò mười có khi ra chẳng được một. Đất nào thì men ấy, đất nào, men nào thì lửa ấy. Hài hòa được tiếng nói của đất, lửa, nước, men đâu dễ gì ấy là chưa kể còn hoa văn họa tiết. Gốm hiểu theo một nghĩa rộng dài hơn cũng chính là thiên địa nhân hợp nhất. Tam tài nằm cả trong gốm chứ ở đâu xa.

Lá đề đất nung đời Trần, thế kỷ 13.​
Lá đề đất nung đời Trần, thế kỷ 13.​

Gốm có men áo như Bát Tràng, Chu Đậu, v.v, hay men lẫn trong xương đất để khi qua lửa tự nó ứa ra ngoài như gốm Hương Canh, gốm Cậy đã là những loại gốm được khẳng định giá trị. Gốm có men của Bát Tràng - ngoại ô Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội có tuổi hơn 1000 năm như biểu tượng, như cái nôi của gốm Việt, góp phần cùng các dòng gốm khác làm nên “một truyền thống gốm riêng biệt”, không Nhật, không Hoa. Bản đồ gốm thế giới không thể không có gốm Việt. Cùng với Bát Tràng, Chu Đậu (Hải Dương) cũng là một vùng gốm nổi tiếng thế kỷ 15, 16, 17, gốm Chu Đậu đã xuất khẩu đi nhiều nước trên thế giới. Có thể tìm thấy gốm Bát Tràng và Chu Đậu ở nhiều bảo tàng trên thế giới như: Bảo tàng Anh, Bảo tàng Guimet (Paris), Bảo tàng Metropolitan (New York), Bảo tàng Idemitsu (Tokyo), Bảo tàng Topkapi Saray, Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ)... Nhưng đồ đất nung, một loại gốm không men có vẻ ít được chú ý mặc dù lịch sử của loại gốm này đã trải từ Lý, Trần, Lê (hoặc sớm hơn từ thời Đại La). Các nhà khảo cổ đã tìm thấy vô cùng nhiều các chi tiết kiến trúc, chi tiết trang trí bằng chất liệu đất nung trong khu Hoàng thành Thăng Long như gạch, ngói ống khắc hình rồng và hoa sen, chim thần, đầu rồng, đầu phượng, uyên ương, lá đề lưỡng long, miệng giếng... Nhất dáng, nhì men, thứ ba mới đến họa tiết. Cởi bỏ ra, không cần diện cái áo men mà vẫn hấp dẫn kể cũng lạ, cũng dũng cảm, cũng rất tự tin vào vẻ đẹp tự thân của mình. Không bắt mắt ngay nhưng nó sẽ níu kéo ta bằng sự chất phác, nguyên sơ, mộc mạc, thô nhám.

Bên cạnh gốm hoa nâu men áo mầu gạo nếp, đồ đất nung Lý, Trần là dẫn chứng rõ nhất để hình thành câu hỏi khó: Tại sao sau một ngàn năm Bắc thuộc, nghệ thuật Việt lại phát triển rực rỡ ngay và quan trọng là nó không những không bị Hán hóa mà ngược lại nghệ thuật Việt giai đoạn này lại tiếp nhận nhiều yếu tố của những người hàng xóm phương Nam hơn phương Bắc?

Người Việt là gốc Nam Đảo, cho nên Nam sẽ gần gũi, thân quen dễ tiếp nhận hơn Bắc. Nghệ thuật Việt từ gốm đến điêu khắc có nhiều yếu tố của nghệ thuật thổ dân của các đảo ở châu Úc và châu Đại Dương đến vùng Đông - Nam Á. Cái chất biển mạnh khỏe của nghệ thuật Việt mới đủ sức đi qua một nghìn năm Bắc thuộc và nghệ thuật Việt không những không mất đi mà lại còn nhận thêm được vài điều hay của Hán cho mình. Gốm không men của người Việt là một minh chứng hay của cái chất Nam - Bắc, Bắc - Nam ấy.

Tháp Bình Sơn (hay còn gọi là Tháp Vĩnh Khánh, tỉnh Vĩnh Phúc) là tháp đất nung đời Trần cao nhất còn lại đến nay.

Có thể bạn quan tâm

Danh hiệu Quán quân Intervision 2025 của Đức Phúc có điểm xuất phát từ quyết tâm đưa nhạc Việt bước ra thế giới.

Nhạc Việt tự tin bước ra thế giới

Ngắm Đức Phúc - Phương Mỹ Chi tự tin gặt hái thành công trong các cuộc thi âm nhạc quốc tế, nhìn Hà Anh Tuấn cùng các Anh trai “say hi” tự tin tỏa sáng tại nhiều sân khấu danh giá, công chúng yêu nhạc hết sức vui mừng, khi được chứng kiến những bước khởi đầu đầy lạc quan của nhạc Việt, trên lộ trình vươn mình ra ngoài biên giới.

Thị trường short drama toàn cầu dự báo sẽ đạt hơn 8,4 tỷ USD vào năm 2031.

Short drama: Từ cơn sốt màn hình dọc đến thách thức văn hóa

Nếu năm 2024 là cuộc bùng nổ của các nền tảng video trực tuyến, thì năm 2025 là cuộc đua về nội dung ngắn trên toàn cầu. Có thể nhận diện sự thay đổi xu hướng giải trí ở bất cứ đâu, trên chuyến metro đông nghịt ở Thành phố Hồ Chí Minh, trong quán cafe đông đúc giữa Thượng Hải (Trung Quốc) hay ngay sạp chợ ở Bangkok (Thái Lan).

Các tác giả đoạt giải chụp ảnh lưu niệm tại Lễ tổng kết và trao giải Cuộc thi viết “Cha và con gái” lần thứ ba. Ảnh | KHIẾU MINH

Chạm vào ký ức yêu thương

Cuối tuần qua, Lễ tổng kết và trao giải Cuộc thi viết “Cha và con gái” lần thứ ba do Tạp chí Gia đình Việt Nam tổ chức đã gợi lên những ký ức dịu dàng về tình cảm cha và con gái. Từ gần 1.000 bài dự thi, Ban Tổ chức trao 1 giải Nhất, 2 giải Nhì, 3 giải Ba, 7 giải Khuyến khích và 4 giải Chuyên đề.

Hàng ghế danh dự dành riêng cho các liệt sĩ Thành cổ. Ảnh | HUYỀN NGA

“Buổi xem phim góp mặt mấy sư đoàn”

Xin được mượn một câu trong bài thơ Xem phim cùng liệt sĩ của tác giả Nguyễn Hữu Thắng để làm tựa đề cho bài viết này. Với mong muốn ghi lại những xúc cảm không thể nào quên, về một suất chiếu Mưa đỏ đặc biệt, cho những khán giả cũng vô cùng đặc biệt ngay giữa không gian Thành cổ Quảng Trị linh thiêng.

Đào Thành Dzuy, Chân dung tự họa, sơn dầu, 30 x 50 cm.

Một sự khiêm nhường trong hội họa

Ấn tượng nguyên vẹn trong tôi về hội họa Đào Thành Dzuy, kể từ khi còn là sinh viên lang thang qua phòng tranh Sông Hồng một thời... là những tấm lưng phái nữ như đang thủ thỉ dịu dàng về một khoảng bình yên trong ngày.

Ảnh tạo từ Gemini.

“Kinh tế người hâm mộ” và công nghiệp bán cảm xúc

Từ hiện tượng “Ninh Dương Story” đến làn sóng người hâm mộ các nghệ sĩ trẻ, kinh tế dựa vào người hâm mộ đang manh nha tại Việt Nam. Tuy nhiên, để biến nó thành động lực văn hóa lâu dài, cần nhiều hơn những hiệu ứng nhất thời trên mạng xã hội.

Đạo diễn Đặng Thái Huyền.

Mong Mưa đỏ được giới trẻ nhiệt tình đón nhận

Mưa đỏ - bộ phim lấy cảm hứng từ cuộc chiến kéo dài 81 ngày đêm chiến đấu anh dũng bảo vệ Thành cổ Quảng Trị trong “mùa hè đỏ lửa” năm 1972 sẽ ra mắt công chúng yêu điện ảnh toàn quốc vào đúng dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Họa sĩ Lê Thiết Cương.

Tài hoa độc bản

Hôm rồi tôi viết một bài tưởng nhớ họa sĩ Lê Thiết Cương trên Nhân Dân điện tử, xong rồi tự nghĩ: Nếu còn sống, đọc bài viết này, chắc anh ấy sẽ thích. Xong rồi cứ bần thần mãi. Kiểu trong đời từng có lúc, muốn nói điều này điều kia với người này người kia mà vĩnh viễn không còn cơ hội.

Ký họa chân dung nhạc sĩ Phạm Tuyên của họa sĩ Đỗ Hoàng Tường.

Như có Bác trong ngày đại thắng

"Tôi xin được tặng lại Như có Bác trong ngày đại thắng - một bài hát đã trở thành phần ký ức thiêng liêng gắn với niềm vui chiến thắng của toàn dân tộc cho Báo Nhân Dân, để phổ biến, lan tỏa tác phẩm này phục vụ nhân dân và Tổ quốc Việt Nam”.

Bức ảnh chụp nghệ sĩ Trà Giang tặng hoa cho Bác Hồ tại Đại hội Văn nghệ toàn quốc năm 1962. Ảnh trong bài | NVCC

Người nghệ sĩ mang tên một dòng sông

Ðó là NSND Trà Giang, tuổi Nhâm Ngọ (1942). Quê nội chị ở Quảng Ngãi, với núi Ấn, sông Trà, miền đất có nhiều bậc danh nhân nổi tiếng gắn liền với lịch sử hào hùng của dân tộc.

Người cha của các lực lượng vũ trang, 1984, tượng thạch cao của Nguyễn Minh Đỉnh.

Một tình yêu bao la

Trong dòng chảy các sáng tác văn học nghệ thuật về Chủ tịch Hồ Chí Minh, mỹ thuật là lĩnh vực đặc biệt bởi chỉ mấy tháng sau ngày Quốc khánh 2/9/1945, nhiều họa sĩ, nhà điêu khắc đã có cơ hội được gặp Bác, được tạo điều kiện ở bên Bác trong khoảng thời gian nhất định, để thấy, cảm, hiểu về Người.

Nhạc sĩ Đỗ Bảo.

Mọi ca khúc đều là “thư tình” cho cuộc sống

Ngay cả lúc nói, lúc cười, Ðỗ Bảo vẫn mang đến cho người đối diện một cảm giác lặng lẽ, tĩnh tại. Dường như dưới đáy sâu con người anh là một khoảng bí mật ít ai có thể chạm tới, để nhạc sĩ cất giữ gia tài của mình, chỉ có thể sẻ chia khi ngồi trước khuông nhạc, trong không gian trong suốt bao la của riêng anh.

Tân binh toàn năng được hy vọng sẽ cung cấp cho thị trường nhạc Việt những gương mặt toàn diện được đào tạo bài bản.

Thời của nghệ sĩ toàn năng

Không phải ngẫu nhiên mà All-rounder (Toàn năng) được Soobin Hoàng Sơn chọn làm tên của solo concert đầu tiên trong sự nghiệp.

Chân dung nhà thơ, nhạc sĩ Nguyễn Trọng Tạo. Ảnh trong bài | NGUYỄN ĐÌNH TOÁN

Nguyễn Trọng Tạo - Anh là ai?

Tôi thật sự không biết gọi Nguyễn Trọng Tạo thế nào cho chính xác bởi anh như một “liên hiệp văn học nghệ thuật” với rất nhiều “nhà”. Nhà thơ, nhà văn, nhà lý luận hay họa sĩ, nhạc sĩ, nhà báo?

Tác phẩm cổ phục của nhóm Kinh Bắc Legacy và họa sĩ Cao Việt Nguyễn trưng bày trong Hội thảo khoa học về Trang phục - Cổ phục Thời Đinh. Nguồn ảnh | BHD

Nhen nhóm lại giấc mơ phim dã sử Việt

Không hẹn mà nên, chỉ trong khoảng một năm, hàng loạt phim dã sử tầm vóc với quy mô đầu tư lớn, với ê-kíp sản xuất hùng hậu cùng rầm rộ công bố khởi động dự án, cùng nhanh chóng bắt tay triển khai những bước đi tiền kỳ đầu tiên.

Thám tử Kiên - Kỳ án không đầu nhận được phản hồi rất tích cực từ thị trường nhờ đạt chất lượng nội dung và nghệ thuật cao.

Phim kinh dị thống lĩnh rạp chiếu: NÊN MỪNG HAY LO?

Chứng kiến phim kinh dị Việt Nam ra rạp quanh năm thay vì chỉ đợi đến dịp lễ Halloween, chứng kiến phim kinh dị tự tin song hành cùng các thương hiệu bảo chứng phòng vé trong những thời điểm vàng mà không hề lép vế cả về lượng suất chiếu lẫn con số doanh thu, số đông người yêu điện ảnh nước nhà đều có chung một nhận định lạc quan “thời của dòng phim kinh dị thuần Việt đã đến”!
Biên đạo múa Tuyết Minh.

Biên đạo múa Tuyết Minh: Trải nghiệm quý giá trong cuộc đời làm nghệ thuật của tôi

Biên đạo múa Tuyết Minh chia sẻ, vở nhạc kịch Người cầm lái về hình tượng Bác Hồ đánh dấu chặng đường đưa Nhạc kịch - một thể loại nghệ thuật của phương Tây mang đậm màu sắc Việt tới Việt Nam từ năm 2021 và mang lại cảm hứng cho những vở nhạc kịch sau này của chị như: “Dế mèn phiêu lưu ký”; “Bỉ Vỏ”; “Sân khấu 24H”; “Ký ức để lại”. Ðây cũng là vở diễn nhận được những Giải thưởng lớn, những phản hồi tích cực của khán giả và giới chuyên môn trong nhiều năm qua.
Minh họa | HẢI KIÊN

Giấc mơ thiên nga

Tôi được xem ballet lần đầu tiên năm sáu tuổi, trên ti-vi đen trắng nhà hàng xóm.
Tác phẩm Ánh sáng ở bên trong – Họa sĩ Đặng Xuân Hòa – Chất liệu sơn dầu – Khổ 75x200cm – Năm sáng tác 2025

Bữa tiệc thị giác

Triển lãm "Gặp gỡ Hải Phòng 2025" quy tụ hàng loạt họa sĩ, nhà điêu khắc danh tiếng từ TP Hồ Chí Minh, Hà Nội và Hải Phòng, trở thành cuộc hội ngộ lớn của mỹ thuật đương đại Việt Nam. Không chỉ là điểm hẹn của sắc màu và sáng tạo, Hải Phòng - thành phố cảng sôi nổi và quảng giao - lại một lần nữa trở thành nơi kết nối nghệ thuật và tình bằng hữu, như một lời chào mùa hè tha thiết gửi đến công chúng yêu hội họa.
Họa sĩ Mai Đại Lưu

"Hoàng tử bé" trong khu "vườn mộng tưởng"

Giữa bạn bè đồng nghiệp đang rôm rả chuyện trò, Mai Ðại Lưu xăm xắn soạn sửa bàn ăn, sắp đặt bày biện, dáng vẻ thuần thục như đã quen thuộc với các công việc nội trợ kiểu này, tạo nên một tương phản khác xa những hình dung về các nam nghệ sĩ vốn được mặc định vụng về bê trễ chuyện sinh hoạt đời thường. Có thể, những lăn lộn mưu sinh xa nhà nhiều năm trước khi dấn bước vào con đường nghệ thuật đã tích tụ thành nếp, để Mai Ðại Lưu - mặc cuộc đời ầm ào sôi động - vẫn né sang bên, nhẩn nha gặm nhấm cái lựa chọn của chính mình.
Nhạc sĩ Lan Phong (đứng) chỉ huy anh chị em Đoàn Văn công giải phóng hòa tấu bài nhạc “Giải phóng miền Nam”. Ảnh: Tư liệu

Gắn kết trong bản hòa ca thống nhất

Như một chỉ dấu ý nghĩa của thời khắc hòa bình thống nhất đất nước, ca khúc đầu tiên vang lên trên Ðài phát thanh Sài Gòn ngày 30/4/1975 là “Nối vòng tay lớn” của Trịnh Công Sơn: “... Mặt đất bao la, anh em ta về/Gặp nhau mừng như bão cát quay cuồng trời rộng/Bàn tay ta nắm nối tròn một vòng Việt Nam...”.
Ban nhạc Ngũ Cung

Ngũ Cung mở con đường Rock màu Ðỏ

Làm mới nhạc dân tộc; làm mới những bản tình ca đã có tuổi; làm mới những bài hits của nhiều thập niên trước…, tất cả đều đã và vẫn là xu hướng mà những nghệ sĩ trẻ đang khai thác, tìm tòi. Nhưng có một lãnh địa mà dường như sự làm mới vẫn còn chưa xuất hiện phổ biến. Ðó chính là nhạc cách mạng, nhạc đỏ. Nhưng hôm nay, xu hướng ấy có thể sẽ bắt đầu, với ngọn cờ đầu là ban nhạc rock gạo cội Ngũ Cung, cùng dự án Red Rock đang được ấp ủ của mình.
Đạo diễn Hoàng Quân Tạo.

Người nghệ sĩ, chiến sĩ

Chúng tôi hẹn ông một cuộc viếng thăm, để cùng trò chuyện với người nghệ sĩ lớp đầu tiên của Nhà hát Kịch Hà Nội, cũng là người chiến sĩ của đội cảm tử quân - Trung đoàn Thủ đô năm xưa. Ông xin lỗi vì thấy trong người không khỏe, nhưng ông vẫn ưu tiên dành thời gian cho chúng tôi một cuộc trao đổi qua điện thoại. Bởi, nhắc đến ngày 30/4 lòng ông lại trào dâng niềm xúc động, nhớ về tuổi thanh xuân sống trong bom đạn, quyết chiến đấu để bảo vệ Thủ đô, đóng góp vào chiến thắng cuối cùng của dân tộc.
Bộ phim Mưa đỏ (đạo diễn Đặng Thái Huyền) là dự án có quy mô lớn nhất của điện ảnh Quân đội nhân dân trong 10 năm trở lại đây với diện tích bối cảnh phim trường gần 50 ha. Ảnh | ĐPCC

Kể chuyện quá khứ bằng những thước phim hôm nay

50 năm qua kể từ ngày đất nước thống nhất, những tác phẩm điện ảnh về đề tài chiến tranh cách mạng đã góp phần khơi dậy lòng biết ơn và niềm tự hào trong các thế hệ người Việt Nam đối với lịch sử dựng nước, giữ nước của dân tộc. Làm thế nào để câu chuyện của quá khứ vẫn tiếp tục được tái hiện sinh động, có chỗ đứng xứng đáng trong đời sống hôm nay là niềm trăn trở không chỉ của các nghệ sĩ mà còn là mong mỏi của nhiều khán giả.
Với 60 triệu views sau 15 ngày phát hành, Bắc Bling làm bùng nổ mọi bảng xếp hạng trong và ngoài nước.

“Bắc Bling”- khi âm nhạc bùng nổ trên bản đồ trending

Bắc Bling (Bắc Ninh) trở thành hiện tượng mạng ngay sau thời điểm ra mắt và kịp cán mốc 60 triệu lượt xem sau 15 ngày. Bắc Bling cũng chỉ cần hai ngày, để đứng đầu bảng xếp hạng Music Video Trending in Vietnam và vươn lên vị trí số 1 toàn cầu, chỉ sau 10 ngày kế tiếp. Sức lan tỏa mạnh mẽ của MV đậm sắc màu quan họ cho thấy, mạch nguồn nghệ thuật truyền thống đã trở thành nguồn năng lượng dồi dào vô tận giúp người trẻ hôm nay thăng hoa. Và cũng chính họ, với nỗ lực không ngừng làm mới tinh hoa vốn cổ cha ông đang bắc những nhịp cầu dẫn lối giới trẻ tìm về nguồn cội.
Vừa dọn sạch môi trường biển vừa được lặn biển Côn Đảo. Nguồn: condao.com.vn

Những bước chân Xanh

Trekking gom rác thải nhựa trôi dạt vào bờ biển Côn Ðảo hay chèo thuyền kayak làm sạch sông Hoài, đạp xe dọn rác tại Bản Lác hay xuyên rừng Cần Giờ trồng thêm một cây xanh… Trải nghiệm khám phá kết hợp hoạt động bảo vệ môi trường nhằm nâng cao ý thức của cộng đồng đang trở thành loại hình du lịch được du khách trong và ngoài nước đặc biệt yêu thích.