Giá trị văn hóa di tích đền An Xá

Di tích đền An Xá được công nhận là di tích cấp quốc gia đặc biệt, mang trong mình rất nhiều giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể. Cùng với lễ hội truyền thống đặc sắc của làng An Xá, ngôi đền tạo nên một bức tranh đầy màu sắc truyền thống, bề dày lịch sử văn hóa của cộng đồng cư dân.

Tòa tháp đất nung, bệ thờ đất nung được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật quốc gia.
Tòa tháp đất nung, bệ thờ đất nung được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật quốc gia.

Lễ hội truyền thống đền An Xá (Đậu An), xã Hoàng Hoa Thám là một lễ hội lớn ở tỉnh Hưng Yên, diễn ra từ mồng 1 đến 12 tháng Tư âm lịch hằng năm. Lễ hội mang đậm nét đặc sắc của văn hóa dân gian, nét đẹp của nền văn hóa lúa nước vùng Bắc Bộ, thể hiện khát vọng cháy bỏng của con người về một cuộc sống yên vui, ấm no và hạnh phúc.

Ông Hoàng Văn Dũng, thôn An Xá cho biết: Nét đặc sắc của lễ hội là rước kiệu Ngọc Hoàng Thượng Đế, cùng các vị Thiên Tiên, Địa Tiên, Ngũ Lão Tiên Ông; và phần hội diễn ra sôi nổi với tiết mục biểu diễn lại tích trò "Mẹ con nhà Khó đánh hổ" thể hiện tinh thần thượng võ, sức mạnh cộng đồng; ẩn sâu bên trong là tín ngưỡng thờ Mẫu/Mẹ; cùng nhiều trò chơi dân gian… đã thu hút được đông đảo du khách tham gia dự hội.

Lễ hội đền An Xá phản ánh quá trình khai phá vùng đất An Xá trong quá khứ, chứa đựng nhiều giá trị lịch sử và phản ánh sinh động quá trình chinh phục thiên nhiên của cư dân vùng châu thổ sông Hồng. Lễ hội đã phản ánh mối quan hệ về nhận thức của con người với vũ trụ, phản ánh sự tiếp cận của con người với quy luật của trời đất trong quá trình chinh phục tự nhiên, kinh nghiệm của con người trong sự chung sống hài hòa với thiên nhiên. Lễ hội đã thể hiện "ước vọng" của cư dân nông nghiệp là mong mỏi các đấng siêu nhiên thấu đạt khát vọng sống của con người, ban cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và vạn vật sinh sôi nảy nở.

Điểm đặc biệt của đền An Xá, tại sân đền du khách sẽ được chiêm ngưỡng tòa tháp cổ bằng đất nung, được khởi dựng vào khoảng thời Trần; tháp cao 13 tầng có màu nâu đỏ, chia làm 3 phần: Đế tháp, thân tháp và ngọn tháp. Mỗi phần đều trang trí các họa tiết hoa văn phong phú và đa dạng với nhiều đề tài khác nhau. Tháp được bảo tồn khá nguyên vẹn, có hình thức thể hiện độc đáo, mang giá trị lớn về lịch sử, mỹ thuật, kiến trúc nghệ thuật, kỹ thuật xây dựng. Nhang án đất nung cực kỳ quý hiếm, duy nhất còn bảo lưu được trong các di tích lịch sử, văn hóa trên địa bàn tỉnh Hưng Yên được đặt tại Hậu cung đền An Xá. Phía trên nhang án đặt khám và tượng thờ Tam Thanh Lục Ngự. Ngoài ra, trong và ngoài khuôn viên di tích, hiện còn một số hạng mục công trình kiến trúc gắn liền với sự hình thành và các tích truyện liên quan tới nhân vật thờ tại di tích.

Theo các vị cao niên trong làng An Xá, căn cứ vào các tư liệu, hiện vật còn lưu giữ, đền An Xá được khởi dựng từ khá sớm, vào khoảng thế kỷ thứ 16-17, là nơi tôn thờ Ngọc Hoàng Thượng Đế, Ngũ Lão Tiên Ông cùng các vị Thiên tiên, Địa tiên. Đền có bố cục mặt bằng tổng thể hình chữ Công gồm: 5 gian Tiền tế, 3 gian Ống muống và 3 gian Hậu cung.

Các cấu kiện và thành phần kiến trúc tòa Tiền tế đều được làm bằng gỗ tứ thiết, riêng hai tòa Ống muống và Hậu cung được làm bằng đá xanh. Đây được xem là một trong những điểm đặc biệt, độc đáo và khác lạ tại di tích đền An Xá. Toàn bộ hệ thống cột, các bộ vì, xà đều làm từ chất liệu đá xanh được chạm khắc công phu có giá trị nghệ thuật cao. Công trình hiện nay còn đồng bộ, vững chắc mang dấu ấn nghệ thuật thời Lê-Nguyễn đan xen. Hai tòa Ống muống và Hậu cung được làm bằng đá có quy mô lớn nhất, hiếm còn tồn tại.

Giá trị di sản văn hóa vật thể tại đền An Xá còn được thể hiện thông qua những di vật tiêu biểu, quý hiếm, có một không hai hiện còn lưu giữ tại di tích như: Tòa tháp đất nung; nhang án đất nung mang phong cách thế kỷ 16-17. Khánh đá thời Hậu Lê, niên hiệu năm Vĩnh Trị; Chuông đồng thời Hậu Lê, niên hiệu Cảnh Hưng thứ 34, tượng thờ mang phong cách nghệ thuật thế kỷ 18... Đây là những di sản văn hóa vô cùng quý giá, là nguồn sử liệu quý cho các nhà nghiên cứu khi tìm hiểu về địa danh, tục thờ các vị thần tiên và đánh giá về lịch sử hình thành và phát triển của ngôi đền.

Đền An Xá mang trong mình những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể tạo thành một tổng thể, một không gian văn hóa đặc sắc. Sự đan xen, hòa quyện của những giá trị văn hóa đặc sắc này khiến cho di tích quốc gia đặc biệt đền An Xá ngày càng có vai trò quan trọng trong đời sống của người dân, khẳng định vị thế là điểm đến du lịch tâm linh của du khách thập phương mỗi khi về với Hưng Yên. Với những giá trị văn hóa đó, di tích đền An Xá đã được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt. Tòa tháp đất nung, bệ thờ đất nung cũng được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật quốc gia. Lễ hội đền An Xá đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia ■

Có thể bạn quan tâm

Chiếu cói An Vũ dày, mềm, dẻo rất được khách hàng ưa chuộng.

Giữ nghề chiếu cói

Làng nghề dệt chiếu cói truyền thống ở An Vũ (xã Phụ Dực, tỉnh Hưng Yên) có lịch sử từ lâu đời. Dù có lúc thăng trầm nhưng đến nay, nghề dệt chiếu vẫn được duy trì, gắn liền với đời sống kinh tế và văn hóa của làng nghề.

Chương trình văn nghệ đặc sắc tại lễ khai mạc Hội mùa vàng Lục Hồn 2025.

Mùa vàng ở Lục Hồn

Vào dịp cuối thu, khi các bản làng vùng cao ở xã Lục Hồn (Quảng Ninh) rực rỡ sắc vàng của lúa chín rộ trên những thửa ruộng bậc thang, đồng bào các dân tộc nơi đây lại tất bật vào vụ gặt lúa, phơi thóc, chuẩn bị cho lễ mừng cơm mới.

Diễn xướng hội quân trên sông Lục Đầu khơi dậy hào khí Đông A và tinh thần quật cường của quân dân Đại Việt.

Hào khí Đông A trên sông Lục Đầu

Diễn xướng hội quân trên sông Lục Đầu là điểm nhấn của Lễ hội mùa thu Côn Sơn-Kiếp Bạc. Nghi thức không chỉ tái hiện hào khí Đông A trong buổi hội quân lịch sử, mà còn khơi dậy niềm tự hào, hun đúc tình yêu quê hương, đất nước và nhắc nhớ hôm nay về sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân.

Nhà lưu niệm thơ Tú Xương, điểm tham quan hấp dẫn của du khách và người dân địa phương.

Tự hào miền đất hiếu học Vị Hoàng

Làng Vị Hoàng xưa (nay là làng Vị Xuyên thuộc phường Nam Định, tỉnh Ninh Bình) vốn là ngôi làng cổ gắn với nhiều sự kiện thời Trần. Vị Hoàng nổi tiếng bởi “đất Tiến sĩ, đất Tam nguyên”, góp phần làm rạng danh truyền thống hiếu học lâu đời.

Trình diễn múa rối cạn chầu Thánh. (Ảnh NGỌC SƠN)

Độc đáo trình diễn múa rối cạn

Múa rối cạn là hoạt động nghệ thuật trình diễn dân gian độc đáo tại Lễ hội chùa Đại Bi, xã Nam Giang, tỉnh Nam Định cũ (nay là tỉnh Ninh Bình).

Các bô lão trong làng tự hào giới thiệu về ngôi đình.

Nghệ thuật chạm gỗ đình Thổ Tang

Là một trong số ít những công trình kiến trúc dân gian cổ còn lưu giữ được gần như nguyên vẹn, đình Thổ Tang không chỉ là di tích quốc gia đặc biệt, mà còn là biểu tượng của bề dày lịch sử, chiều sâu văn hóa và tinh hoa mỹ thuật của vùng đất cổ Vĩnh Tường, tỉnh Phú Thọ.

Một tiết mục văn nghệ tại lễ kỷ niệm 95 năm Ngày truyền thống cách mạng Bồ Đề.

Phát huy truyền thống tiếng trống cách mạng Bồ Đề

Cách đây 95 năm, vào ngày 20/10/1930, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, cuộc biểu tình lớn tại đình Triều Hội, xã Bồ Đề (tỉnh Hà Nam cũ) đã diễn ra, với sự tham gia của hàng ngàn cán bộ, đảng viên và nông dân đến từ các huyện Bình Lục, Lý Nhân, Mỹ Lộc và Duy Tiên (tỉnh Hà Nam cũ).

Nghi lễ rước kiệu tại lễ hội Đền Trần.

Gìn giữ mạch nguồn hào khí Đông A

Nhớ ngày “Tháng Tám giỗ cha, tháng Ba giỗ mẹ”, dòng người từ khắp nơi trở về dự lễ hội tại Khu di tích lịch sử-văn hóa quốc gia đặc biệt Đền Trần và Chùa Phổ Minh của vùng đất Thiên Trường xưa (nay là phường Nam Định, tỉnh Ninh Bình).

Nghi lễ dâng hương tại Lễ Cáo yết mở hội tại Lễ hội mùa thu Côn Sơn-Kiếp Bạc năm 2025.

Nơi tỏa sáng tinh hoa văn hóa Việt

Côn Sơn-Kiếp Bạc là vùng đất địa linh của xứ Đông xưa. Qua các di vật khảo cổ tại khu di tích và khu vực chùa Thanh Mai, chùa Huyền Thiên… đã chứng minh một nền văn hóa phát triển rực rỡ trải dài qua nhiều thế kỷ, góp phần minh chứng cho sự tồn tại và phát triển của nền văn hóa Việt Nam qua nhiều thời kỳ lịch sử.

Người dân làng nghề Mão Cầu khâu nón thủ công.

Hồn quê qua nón lá Mão Cầu

Giữa nhịp sống hiện đại, hình ảnh những người phụ nữ cần mẫn chằm nón lá bên hiên nhà như điểm nhấn văn hóa, lưu giữ hồn quê ở thôn Mão Cầu, xã Hồng Quang, tỉnh Hưng Yên. Đây là một trong số ít địa phương vẫn giữ được nghề làm nón lá truyền thống.

Khu trưng bày mô hình các điểm di sản và du lịch tỉnh Ninh Bình.

Dấu ấn tỉnh Ninh Bình tại Triển lãm thành tựu đất nước

Với chủ đề “Triển lãm thành tựu kinh tế-xã hội tỉnh Ninh Bình”, tỉnh Ninh Bình đã mang đến Triển lãm thành tựu đất nước một không gian trưng bày quy mô, phong phú và sáng tạo, qua đó giới thiệu, quảng bá đến du khách trong và ngoài nước hình ảnh một Ninh Bình tươi đẹp, giàu bản sắc, năng động và tràn đầy khát vọng.

Hơn 40 loài chim quần tụ, sinh sống tại Khu du lịch sinh thái Thung Nham, Ninh Bình.

Bảo tồn bền vững Vườn chim Thung Nham

Là một trong những vườn chim tự nhiên lớn nhất miền bắc, Vườn chim Thung Nham nằm trong Khu du lịch sinh thái Thung Nham, phường Nam Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình đã trở thành điểm du lịch hấp dẫn đối với du khách trong nước và quốc tế.

Cho đến nay, cỗ chay làng Lạng vẫn có đủ 3 đẳng cỗ gồm: cỗ cái ( 8 món), cỗ cơm (11 món) và cỗ nước (8 món).

Thi cỗ chay ở làng Lạng

Lễ hội xuân chùa Phúc Thắng và đền Thượng làng Lạng, xã Thư Trì (Hưng Yên) nổi tiếng với hội thi cỗ chay. Du khách đến vừa lễ Phật, Thánh, vãn cảnh chùa, tham gia trò vui, vừa được chiêm ngưỡng những mâm cỗ chay độc đáo, đặc sắc, hiếm thấy.

Hội thi cấy tại Lễ hội xuống đồng Hà Nam năm 2025.

Đặc sắc Lễ hội xuống đồng ở vùng đảo Hà Nam

Nhắc đến vùng đảo Hà Nam, phường Phong Cốc (Quảng Ninh) là nói đến một “miền di tích và lễ hội” với hệ thống di tích lịch sử, văn hóa, lễ hội truyền thống lớn vẫn được bảo tồn và phát huy những giá trị đặc sắc, riêng có cho đến ngày nay.

Một giá hầu đồng của phường hát văn tại Liên hoan diễn xướng hầu Thánh ở đền Sinh.

Giữ gìn di sản đền Sinh, đền Hóa

Trong quần thể Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc vừa được UNESCO công nhận Di sản văn hóa thế giới có cụm di tích đền Sinh, đền Hóa ở thôn An Mô, phường Trần Hưng Đạo, thành phố Hải Phòng.

Liền anh Dương Đức Thắng giới thiệu các kỷ vật của người quan họ với du khách.

Kết nối, lan tỏa mạch nguồn văn hóa quan họ

Phòng trưng bày hiện vật “Quan họ xưa và nay” tại Câu lạc bộ Quan họ thôn Hoài Trung (xã Liên Bão, tỉnh Bắc Ninh) với hàng trăm kỷ vật quý giá đã trở thành điểm đến, là nơi kết nối văn hóa, giáo dục truyền thống, gìn giữ các giá trị tinh thần của những người yêu quan họ.

Rước kiệu trong lễ hội đình Bình Ngọc, phường Móng Cái 1.

Cột mốc văn hóa nơi địa đầu Đông Bắc

Nằm ở ven biển Trà Cổ, đình Bình Ngọc, phường Móng Cái 1, tỉnh Quảng Ninh mang đậm phong cách kiến trúc truyền thống Việt; là địa chỉ tín ngưỡng, tâm linh, ghi dấu quá trình khai ấp, lập làng của người dân nơi đây. Ngôi đình được ví như cột mốc văn hóa nơi địa đầu Đông Bắc của Tổ quốc.

Gian hàng giới thiệu tranh Đông Hồ tại sự kiện “Tinh hoa văn hóa Bắc Ninh - Sắc màu Đông Hồ”.

Kết nối di sản tranh dân gian Đông Hồ với thế giới

“Dù ai buôn bán trăm nghề/ Nhớ đến tháng chạp thì về buôn tranh”. Từ một làng tranh trên bến dưới thuyền xuất hiện vào thế kỷ 16, tranh dân gian Đông Hồ (phường Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh) đang đứng trước nguy cơ mai một, cần được bảo vệ khẩn cấp.

Múa Bát Dật tại lễ hội truyền thống đền Lộng Khê. (Ảnh NGUYỄN TƯƠI)

Gìn giữ nghệ thuật truyền thống vùng Đồng bằng Bắc Bộ

Trải qua hằng trăm năm hình thành và phát triển, cùng với tên đất, tên người, những làn điệu múa, hát truyền thống như mạch nguồn vẫn âm thầm chảy trong đời sống làng quê. Đến nay, nhiều địa phương thuộc tỉnh Hưng Yên vẫn bảo tồn và phát huy những tinh hoa nghệ thuật dân tộc thấm đẫm cái chất, cái tình của người dân quê.

Đồng bào Sán Dìu trong trang phục truyền thống tại lễ hội.

Giá trị tín ngưỡng thờ thần Tây Thiên

Nằm trên dãy Tam Đảo hùng vĩ, khu danh thắng Tây Thiên nổi bật với cảnh quan thiên nhiên kỳ vĩ, những di tích lịch sử lâu đời, và là nơi kết tinh những tín ngưỡng đặc sắc.

Gốm Bắc Ninh "du lịch" Nhật Bản

Gốm Bắc Ninh "du lịch" Nhật Bản

Giữa dòng chảy hiện đại, làng gốm Phù Lãng (Bắc Ninh) vẫn âm thầm giữ lửa gần 700 năm. Nay, ngôi làng ven sông Cầu trở thành điểm đến của những đơn hàng quốc tế độc quyền, nơi thế giới tìm về để chạm vào giá trị thủ công, sự độc bản và “hơi thở của đất” trong từng sản phẩm.

Tấm bia Sùng Thiện Diên Linh - bảo vật quốc gia, ở chùa Long Đọi Sơn.

Độc đáo Bia bảo tháp Sùng Thiện Diên Linh trên núi Đọi

Diên Linh Tự là ngôi chùa cổ được xây dựng từ thời Lý, tọa lạc trên đỉnh núi Đọi thuộc thôn Nhất Hà, xã Tiên Sơn, thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam, nhân dân quen gọi là chùa Đọi. Nơi đây hiện lưu giữ bảo vật quốc gia là Bia bảo tháp Sùng Thiện Diên Linh, mang nhiều giá trị văn hóa và lịch sử đặc sắc.

Lễ hội Cầu mưa xã Lạc Hồng, huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên.

Đặc sắc lễ hội Cầu mưa

Lễ hội Cầu mưa (Lễ hội Tứ Pháp) là di sản văn hóa phi vật thể đặc sắc của cộng đồng dân cư xã Lạc Hồng, huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên. Lễ hội có từ lâu đời, gắn liền với tín ngưỡng thờ Tứ Pháp - vị thần nông nghiệp cổ sơ của người Việt; phản ánh một phần lịch sử, lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống của nhân dân.

Gìn giữ cảnh quan môi trường sạch, đẹp đã trở thành nền nếp trong cuộc sống của người dân Gia Lâm.

Gia Lâm phát huy vai trò đoàn thể trong xây dựng nếp sống văn minh

Huyện Gia Lâm (Hà Nội) đang có nhiều chuyển biến tích cực trong xây dựng nếp sống văn minh, xây dựng môi trường xanh, sạch, đẹp. Trong quá trình triển khai, xuất hiện nhiều cách làm hay từ cơ sở. Những cách làm đó không chỉ tạo dựng môi trường văn hóa trong đời sống, mà còn góp phần làm cho cảnh quan ngày càng xanh, sạch, đẹp.

Lễ rước Phật Tứ Pháp về chùa Dâu.

Rộn ràng lễ hội vùng Dâu

Được giới nghiên cứu đánh giá như một hình mẫu sớm nhất, tiêu biểu và hoàn chỉnh nhất của cấu trúc lễ hội của người Việt Nam, lễ hội vùng Dâu (thị xã Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh) đang được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh lập hồ sơ đề nghị đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Kênh Nhà Lê đoạn qua huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình. (Ảnh SỞ DU LỊCH NINH BÌNH)

Cửa biển Thần Phù xưa và nay

Vùng đất đầu sóng một thời, giờ đây lặng lẽ nép mình giữa đồng bằng bồi tụ phù sa, nhưng trong lòng đất, trong ký ức người dân xã Yên Lâm (huyện Yên Mô, Ninh Bình), cửa biển Thần Phù vẫn là một biểu tượng thiêng liêng, nơi hội tụ của lịch sử, văn hóa và khát vọng vươn lên.

Xin chữ ở Văn Miếu Hưng Yên - nét đẹp cần lưu giữ.

Văn Miếu Hưng Yên, nơi tôn vinh tinh thần hiếu học

Giữa lòng Phố Hiến cổ kính ở thành phố Hưng Yên, Văn Miếu Hưng Yên tồn tại như một chứng tích sống động của tinh thần hiếu học và đạo lý truyền thống của mảnh đất Phố Hiến xưa và nay, có tác động lan tỏa tình yêu văn hóa qua các hoạt động cộng đồng.