Thách thức đầu tiên mà thành phố cần phải giải quyết đó là, chuyển đổi mô hình tăng trưởng. Mô hình tăng trưởng truyền thống dựa vào gia công, xuất khẩu và lao động giá rẻ không còn phù hợp trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, khi không gian phát triển của thành phố đã chạm ngưỡng giới hạn.
Về quản lý đô thị và phát triển bền vững, thành phố đang đối mặt với tình trạng quá tải kết cấu hạ tầng. Tốc độ gia tăng dân số cơ học nhanh khiến hạ tầng giao thông, y tế, giáo dục không đáp ứng kịp nhu cầu. Tình trạng tắc nghẽn giao thông, nhất là trong giờ cao điểm, thiếu nhà ở giá rẻ cho người lao động thu nhập thấp, thiếu trường lớp, ô nhiễm không khí và nước ngày càng gia tăng.
Một thách thức khác mà thành phố đang đối mặt là sự “mai một” bản sắc văn hóa trong quá trình hội nhập và hiện đại hóa. Dưới tác động của văn hóa nước ngoài, bản sắc văn hóa đặc trưng của thành phố có nguy cơ bị ảnh hưởng và mất đi giá trị di sản văn hóa vốn có...
Những vấn đề đặt ra trong kỷ nguyên “vươn mình của dân tộc” mà thành phố đang đối mặt phản ánh bức tranh tổng thể của một siêu đô thị trong kỷ nguyên mới. Ðể giải quyết những vấn đề này, cần có sự phối hợp giữa chính quyền, doanh nghiệp và người dân, cũng như tầm nhìn chiến lược dài hạn dựa trên khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo. Thành phố có tiềm năng trở thành “hòn ngọc Viễn Ðông” mới của châu Á nếu tận dụng tốt cơ hội và vượt qua thách thức.
Thành phố cần nhanh chóng chuyển đổi mô hình công nghiệp truyền thống sang các ngành kinh tế tri thức, kinh tế số, công nghệ cao… đây là hướng đi tất yếu. Ðiều này đòi hỏi thành phố phải tập trung đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D), xây dựng các trung tâm khởi nghiệp sáng tạo, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, nhằm đáp ứng nhu cầu chuyển đổi số và hội nhập quốc tế.
Thành phố cũng cần xây dựng các chương trình bảo tồn và phát huy di sản văn hóa, khuyến khích các dự án sáng tạo nghệ thuật và văn hóa; xây dựng văn hóa ứng xử đô thị mang đậm bản sắc năng động, cởi mở và nghĩa tình.
Thành phố Hồ Chí Minh cũng cần đẩy mạnh xây dựng các mô hình thành phố thông minh, tập trung vào giao thông công cộng, quản lý năng lượng và hạ tầng số; mở rộng hợp tác quốc tế trong lĩnh vực giáo dục, khoa học, công nghệ; ưu tiên các giải pháp chống ngập và quy hoạch đô thị xanh để ứng phó với biến đổi khí hậu.
Trong đó, chú trọng phát triển các mô hình kinh tế hiện đại (kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn...) để tạo triển vọng phát triển bền vững, cũng như các cơ hội mới, từ sản xuất sản phẩm và dịch vụ thân thiện với môi trường, đến thu hút đầu tư từ các doanh nghiệp xanh.
Với tiềm năng và vị thế sẵn có, thành phố hoàn toàn có thể trở thành biểu tượng phát triển toàn diện của Việt Nam trong kỷ nguyên mới. Tuy nhiên, sự thành công đòi hỏi tầm nhìn chiến lược dài hạn, sự phối hợp đồng bộ giữa các bên liên quan, và tinh thần đổi mới sáng tạo không ngừng.
