Tăng mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện lên gấp đôi
Mới đây, ngày 4/1/2022, chị Lê Thanh Hương (45 tuổi), trú tại phường Phương Mai (quận Đống Đa, Hà Nội) bất ngờ khi ra phường nộp tiền tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện thì được biết mức phải đóng của bản thân phải tăng gấp đôi. Trước đây, một năm, chị đóng mức thấp nhất là 1.840.000 đồng/năm nay lên tận 3.960.000 đồng/năm. Số tiền mang theo không đủ, chị Hương đành nộp sáu tháng trước. Chị cho biết, đã tham gia loại hình bảo hiểm xã hội tự nguyện được 5 năm và chỉ luôn đóng ở mức thấp nhất. Chồng chị lái xe cho một công ty du lịch. Chị làm tạp vụ tại khách sạn. Vì dịch Covid-19, gần ba năm nay, thu nhập của hai vợ chồng gần như không có và đều phải nhận trợ cấp của Nhà nước cho các đối tượng bị ảnh hưởng bởi đại dịch. “Tôi cố gắng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện để duy trì số năm đóng, sau này còn hưởng chế độ hưu trí và trước mắt là hưởng chế độ bảo hiểm y tế. Nhưng với mức đóng lên cao thế này, dịch bệnh chưa dứt, tôi khó tham gia được nữa vì vẫn phải chạy ăn từng bữa cho hai con đi học”.
Cùng cảnh, anh Hoàng Văn Nghĩa (40 tuổi) trú tại phường Phúc Xá (quận Ba Đình, Hà Nội) làm bốc xếp hàng hóa tại chợ hoa quả Long Biên. Anh là lao động tự do. Dịp giáp Tết, chợ mở cửa hoạt động trở lại, anh có nhiều việc hơn. Công việc bấp bênh nhưng anh lại là trụ cột chính trong gia đình, nuôi ba người con và vợ bệnh tật ở quê. Anh kể: “Có tháng tôi thu nhập chỉ hơn một triệu đồng nên nếu mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện tăng cao như vậy thì tôi không tham gia được. Tôi ở trên này, cố gắng thắt lưng buộc bụng mua tấm thẻ để còn đi khám, chữa bệnh nhưng nay thu nhập không ổn định, mức đóng lại lên cao thì muốn cũng khó tham gia”.
Tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện gần ba năm, chị Đào Thị Luyến (46 tuổi) thuộc diện hộ nghèo tại huyện Ba Vì, thuê trọ tại phường Lương Yên (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) bán hoa quả rong, cũng đã phải rất cân nhắc với số tiền đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện hằng tháng. Bởi buôn bán nhỏ, thu nhập không ổn định, như trải qua những đợt xã hội giãn cách, chị không có thu nhập. Khi biết mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện tăng lên 330.000 đồng/tháng, chị cũng giống như nhiều người khác lại càng băn khoăn hơn. Chị Luyến cho biết: “Hằng tháng, nếu hộ nghèo được giảm 30% mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện, tức là vẫn phải nộp 283.800 đồng, còn đối tượng khác là 314.600 đồng thì vẫn là cao nên người tham gia vẫn rất e dè”.
Theo quy định chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021-2025 tại Nghị định số 07/2021/NĐ-CP ngày 27/1/2021 của Chính phủ, từ ngày 1/1/2022, mức chuẩn nghèo của khu vực nông thôn tăng từ 700.000 đồng lên 1.500.000 đồng/tháng. Theo đó, mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện tối thiểu năm 2022 cũng tăng theo. Theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội, mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện hằng tháng bằng 22% mức thu nhập tháng do người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện lựa chọn. Mức thu nhập tháng do người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện lựa chọn thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn theo quy định của Thủ tướng Chính phủ và cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở tại thời điểm đóng.
Đặc điểm chung của những người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện lại chủ yếu là nhóm yếu thế như người nghèo, lao động tự do, xe ôm, bán hàng rong, kinh doanh cá thể, sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ là những người phần lớn làm trong khu vực phi chính thức, mưu sinh từ thu nhập bằng lao động hằng ngày, nay thu nhập của họ lại bị giảm, bị mất. Bản thân họ và gia đình ít được bảo đảm hỗ trợ bằng an sinh xã hội, họ cần phải được đặc biệt quan tâm trong đại dịch cũng như trong các quyết sách hậu đại dịch. Việc tăng tiền đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện hằng tháng sẽ tác động tới khả năng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện đối với những người sắp tham gia cũng như là những người đang tham gia.
Đề xuất tăng mức hỗ trợ
Ông Bùi Sỹ Lợi, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban các vấn đề xã hội của Quốc hội chia sẻ, hiện nay, khi chúng ta cho phép thực hiện Điều 60 trong Luật Bảo hiểm xã hội về hưởng bảo hiểm xã hội một lần thì hằng năm số người rút ra khỏi hệ thống bảo hiểm xã hội là khoảng 700.000 người. Điều này đang là nguy cơ cho hệ thống bảo hiểm xã hội toàn dân. Nếu lần này, đối tượng để phát triển bảo hiểm xã hội rơi chủ yếu vào khu vực phi chính thức, những người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, nhưng chúng ta nâng mức đóng lên gấp đôi thì nguy cơ rút khỏi hệ thống hay nói cách khác, số lượng người không tham gia được do điều kiện sinh hoạt khó khăn sẽ tăng lên, dẫn đến số lượng người rút ra khỏi hệ thống cũng tăng lên. Thêm nữa là số người tham gia mới, do mức đóng tăng nên người ta cũng không tham gia, nên hệ thống sẽ giảm cả về số người không tiếp tục tham gia và người tham gia lần đầu.
Ông Đinh Duy Hùng, Phó trưởng Ban Quản lý thu-sổ, thẻ, Bảo hiểm xã hội Việt Nam kiến nghị: “Cơ quan có thẩm quyền cần xem xét, đề xuất với Chính phủ để tăng mức hỗ trợ của ngân sách. Người tham gia chọn mức thu nhập đóng Bảo hiểm xã hội ở mức cao thì tác động của chuẩn hộ nghèo sẽ ít hơn và đương nhiên theo quy định của pháp luật, mức đóng bảo hiểm xã hội càng cao thì mức hưởng cụ thể là lương hưu cũng sẽ tăng. Mức tăng bảo hiểm xã hội này hiện đang ảnh hưởng tới những người đang đóng thấp dưới 1,5 triệu đồng. Vì vậy, trong lần sửa Luật Bảo hiểm xã hội tới đây, những người đóng thấp, có thể sẽ được hỗ trợ thêm để bảo đảm quyền lợi mai sau”.
Ông Bùi Sỹ Lợi cũng đề xuất, ngay từ khi tham gia hệ thống bảo hiểm xã hội tự nguyện mà chúng ta lấy mức chuẩn là mức chuẩn nghèo vùng nông thôn thì chúng tôi đã kiến nghị Chính phủ nên nghiên cứu xem xét để nâng mức hỗ trợ. Bởi vì người nghèo, người cận nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn Nhà nước phải hỗ trợ. Nhưng chúng ta mới chỉ hỗ trợ 10%, 30% và 35% dẫn đến số lượng người tham gia hệ thống chưa nhiều. Rõ ràng, đây là đối tượng tiềm năng để phát triển. Chính vì lẽ đó, chúng tôi vẫn luôn kiến nghị và bây giờ, trải qua hai năm liên tục chịu ảnh hưởng của dịch Covid-19, chuẩn nghèo đã tăng lên gấp đôi thì hỗ trợ của Nhà nước cũng cố gắng tăng lên tối đa là 50% để hỗ trợ người lao động.
“Quan trọng, chúng ta tiếp tục duy trì số người đã tham gia bảo hiểm xã hội hằng năm (1,2 triệu người). Ngoài ra, để những người chưa tham gia có điều kiện, có sự hỗ trợ của Nhà nước và họ thêm phần cố gắng của bản thân để tham gia hệ thống. Như vậy chúng ta mới thực hiện được mục tiêu của Nghị quyết 28 của T.Ư là bao phủ bảo hiểm xã hội toàn dân”, ông Lợi nói.
Hiện nay, cơ chế đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện cũng đã được Nhà nước hỗ trợ. Tuy nhiên, với mức đóng cao hơn như hiện nay, rất có thể sẽ khiến một số đối tượng rời bỏ bảo hiểm xã hội tự nguyện. Đây là điều cần phải được tính toán kỹ lưỡng, có sự thay đổi, hỗ trợ phù hợp để lưới an sinh có thể phủ rộng khắp và không trở thành gánh nặng cho ngân sách về sau này.
Căn cứ vào Nghị định số 07 Chính phủ, từ ngày 1/1/2022, mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện sẽ thay đổi như sau:
Mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện thấp nhất là: 22% x 1.500.000 đồng = 330.000 đồng/tháng, tăng 176.000 đồng/tháng so mức đóng của năm 2021 (chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn tại thời điểm này là 700.000 đồng).
Đồng thời, mức hỗ trợ tiền đóng của Nhà nước đối với người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện cũng tăng lên.
Theo đó, đối với người tham gia thuộc: Hộ nghèo-số tiền hỗ trợ tăng từ 46.200 đồng lên 99.000 đồng/tháng (tăng 52.800 đồng); hộ cận nghèo-số tiền hỗ trợ tăng từ 38.500 đồng lên 82.500 đồng/tháng (tăng 44.000 đồng) và đối tượng khác-số tiền hỗ trợ tăng từ 15.400 đồng lên 33.000 đồng/tháng (tăng 17.600 đồng).
Lợi ích khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện:
Được hưởng lương hưu hằng tháng khi về già.
Được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí trong suốt thời gian hưởng lương hưu.
Được Nhà nước hỗ trợ một phần kinh phí tham gia.
Lương hưu được điều chỉnh theo chỉ số giá tiêu dùng.
Được lựa chọn mức đóng và phương thức đóng phù hợp với thu nhập của bản thân.
Trường hợp không tiếp tục tham gia, nếu có yêu cầu, được hưởng bảo hiểm xã hội một lần tính theo số năm đã đóng bảo hiểm xã hội.
Thân nhân được hưởng trợ cấp mai táng (10 lần lương cơ sở) và chế độ tuất khi người tham gia qua đời.
(Nguồn Bảo hiểm xã hội Việt Nam)
