Hồi sinh những dòng kênh “chết”

Vì tình yêu với môi trường

Trò chuyện với Huy trong bộ quần áo bảnh bao, tôi khá bất ngờ khi xem những bức hình Huy lội xuống các con kênh đen ngòm kéo những tảng rác hôi thối lên bờ không khác một công nhân môi trường thực thụ.

Nguyễn Tiến Huy quê tại Hải Dương và đã có 10 năm học tập và làm việc tại Hà Nội. Anh có một tình yêu đặc biệt dành cho môi trường. Ngay từ khi mới đặt chân lên thủ đô học tập, Huy đã thấy một số con kênh ngập rác hay những con sông lớn như sông Tô Lịch, sông Nhuệ, sông Kim Ngưu… cũng ô nhiễm rất nặng nề. Từ đó Huy đã ấp ủ ý định thành lập một nhóm bạn trẻ để hồi sinh các dòng kênh chết.

Ra trường, bị cuốn theo vòng xoáy công việc nhưng Huy chưa bao giờ bỏ ý định làm xanh sạch đẹp môi trường. Khi công việc đang thăng tiến, Huy quyết định bỏ việc, tập trung sức lực thành lập Nhóm Hà Nội Xanh cùng với hai người em Lê Minh Hiếu và Lê Trung Thành vào cuối năm 2022.

“Ban đầu Nhóm chỉ có ba thành viên, khối lượng công việc lớn nhưng chúng tôi vẫn kiên trì kêu gọi thêm thành viên, tạo một số dấu ấn ban đầu. Sau mỗi lần đi vớt rác, tôi đều làm video clip để lan tỏa trên mạng xã hội, số lượng thành viên tăng lên nhanh chóng và có thể thực hiện dọn rác quy mô lớn hơn”, Tiến Huy chia sẻ.

Điều kiện để trở thành thành viên Hà Nội Xanh khá đơn giản. Ứng viên chỉ cần được tiêm phòng uốn ván trước, có sức khỏe, đủ sự nhiệt tình và một tình yêu chân thành với môi trường. Còn về các dụng cụ dọn rác như đồ bảo hộ, dụng cụ cào rác, xe chuyển rác, trợ cấp ăn uống của Nhóm đều do Huy tự chi bằng tiền tiết kiệm, thành viên gia nhập nhóm không phải đóng bất cứ khoản phí nào, chỉ cần cống hiến hết mình vì một Thủ đô xanh.

Có được đội ngũ hùng hậu lên đến hàng trăm bạn trẻ, Hà Nội Xanh đã bắt tay vào công việc hồi sinh các con kênh bị ô nhiễm nặng như kênh La Khê, sông Tô Lịch, kênh Linh Đàm, cầu chùa Ngòi… Không ít người dân bất ngờ trước hành động của nhóm bạn trẻ khi đằm mình trong dòng nước đen ngòm, hôi thối để kéo rác lên bờ mấy tiếng đồng hồ đã chung tay cùng lội xuống dọn rác cùng nhóm.

Dọn rác phải dọn tận “gốc”

Rác thải sinh hoạt ở đô thị đủ trăm nghìn loại từ các bọc túi nylon, hộp xốp chai nhựa thông thường đến đồ gia dụng như quần áo, chăn màn, tủ, đồ thủy tinh vỡ… cũng bị người thiếu ý thức vứt xuống kênh. Thậm chí còn có cả xác động vật chết được cho vào trong bao tải, vô cùng hôi thối và ô nhiễm nhưng không một ai bỏ cuộc, họ đều cống hiến hết sức trẻ với một hy vọng xanh. Huy cho biết, trung bình mỗi buổi dọn rác Hà Nội Xanh đưa lên bờ khoảng 300 - 400 kg rác.

Trước mỗi chiến dịch, Huy đều đi khảo sát thực tế, kiểm tra độ nông sâu của kênh và chuẩn bị dụng cụ. Theo đó các bạn nam cao khỏe sẽ lội nước và dùng cào để cào rác về gần bờ. Các bạn nữ trên bờ sẽ phân loại rác và hỗ trợ đưa rác đến nơi tập kết. Những đoạn ô nhiễm nặng tiềm ẩn nhiều mảnh sành, kim tiêm, thủy tinh vỡ phải khảo sát kỹ, thao tác đúng cách bảo đảm tiêu chí an toàn cho bản thân trước rồi đến hiệu quả công việc.

Bạn Lê Hoàng Thủy Nghi, sinh viên Trường đại học Văn hóa Hà Nội chia sẻ: “Buổi đầu tiên em tham gia, ngửi mùi rác bốc lên rồi thấy cả xác động vật em rất buồn nôn, ngạt mũi và định bỏ cuộc ngay, nhưng thấy các bạn nữ như mình lao vào làm như không hề sợ hãi ngay cả khi nước kênh bắn lên mặt, thậm chí cả những con giòi bò lổm ngổm bám vào tay, rất sợ. Em tự dặn lòng phải lấy thêm dũng khí, đến giờ thì em đã quen hơn và được tận hưởng cảm giác hạnh phúc khi nhìn con kênh sạch bóng rác, nước đen thối dần chuyển sang mầu nâu vàng”.

Sau mỗi chiến dịch, Huy đều tự tay làm video clip chia sẻ lại hành trình từ khảo sát thực địa đến quá trình thực hiện làm sạch kênh. Đồng thời khảo sát ý kiến của người dân quanh vùng, tuyên truyền lối sống xanh để lan tỏa thông điệp bảo vệ môi trường. Bởi Huy biết, dẫu Hà Nội Xanh có cố gắng đến đâu nhưng ý thức người dân không được nâng lên, hành vi xả rác bừa bãi không thay đổi thì việc dọn rác chỉ giải quyết được phần ngọn còn phần rễ, phần gốc vẫn bám chặt trong nhận thức và hành vi của con người.

Bên cạnh những lời khen, tán dương hoạt động vì cộng đồng, Hà Nội Xanh cũng nhận phải lời dị nghị như “làm màu thôi chứ chắc ở nhà rác ngập đầu; dã tràng xe cát thôi, công ty môi trường còn chẳng dọn được hết rác huống chi phong trào...”, nhưng các thành viên đều bỏ ngoài tai, nỗ lực bằng cả trái tim và tiếp tục hành động.

Không cùng độ tuổi, ngành nghề, đa phần thành viên quê ở các tỉnh lẻ ngoài Hà Nội, thậm chí không phải ai cũng biết nhau trong Nhóm nhưng tất cả thành viên đều có điểm chung là tình yêu với môi trường, cho dù phải đối mặt với nguy hiểm, kinh sợ từ những con kênh “chết”.

Nguyễn Tiến Huy chia sẻ: “Trước mắt nhóm phải chấp nhận rằng sẽ phải đương đầu với nhiều nguy hiểm tiềm ẩn bên dưới vì không thể nhìn thấy được trong dòng kênh đen sì, rất nhiều mảnh sành, kim tiêm, xác động vật đang phân hủy. Thời gian đầu tham gia các thành viên bị ốm rất nhiều vì “sốc” khi phải tiếp xúc với quá nhiều rác thải trong ngày. Tôi muốn gửi một thông điệp tới cộng đồng rằng, chúng ta được sinh ra trên một mảnh đất màu mỡ thì hãy cùng chung tay bảo vệ môi trường để các thế hệ mai sau không phải sống trên rác thải”.

Mong nhận thêm sự hỗ trợ

Với tần suất ra quân 3 - 4 lần/tuần, tính đến thời điểm hiện tại, Hà Nội Xanh đã xóa được khoảng hơn 100 điểm đen môi trường tại TP Hà Nội. Những buổi dọn rác thường diễn ra vào ngày cuối tuần để có được nhân sự đông đảo nhất. Trung bình mỗi buổi dọn rác kéo dài từ 4 - 5 giờ cũng có những con kênh ô nhiễm nặng Nhóm phải dọn cả ngày mới xong.

Tuy nhiên, Huy cho biết, các công cụ dọn rác của Hà Nội Xanh hiện vẫn còn thô sơ, đặc biệt là khâu vận chuyển rác đến bãi xử lý còn gặp nhiều khó khăn. “Rác được đưa lên bờ rất nhiều nhưng Nhóm không có đủ nguồn lực để thuê xe chở rác đến nơi xử lý. Đôi lúc chúng tôi phải đẩy bằng xe rác nhỏ đi quãng đường vài km. Vì vậy Hà Nội Xanh mong muốn nhận được sự hỗ trợ từ các công ty môi trường để tạo thành một chu trình trọn vẹn làm sạch những con kênh”, Huy chia sẻ.

Khẩu hiệu của Hà Nội Xanh là “đi đến đâu sạch tới đó” còn tôn chỉ thì Hà Nội Xanh nói không với thương mại hóa. Chính vì vậy đã có một số doanh nghiệp muốn tài trợ cho Hà Nội Xanh nhưng đi kèm các hoạt động truyền thông thương mại nên Huy từ chối.

Chia sẻ về định hướng trong tương lai của Hà Nội Xanh, Huy cho biết: “Chúng tôi sẽ bổ sung thêm dự án tuyên truyền người dân phân loại rác ở đầu nguồn, đồng thời đặt thùng rác của Hà Nội Xanh ở những nơi Nhóm đã thực hiện làm sạch. Tôi mong muốn không chỉ riêng Hà Nội xanh mà tất cả mọi nơi trên đất nước Việt Nam đều xanh sạch đẹp”.

Với những đóng góp xanh cho môi trường TP Hà Nội trong một năm qua, Nhóm Hà Nội Xanh đã vinh dự nhận Giải thưởng Tình nguyện quốc gia năm 2023 do Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trao tặng.