Ông Nestor Manongas, 74 tuổi, là một trong số hiếm hoi những người còn làm muối nung Asin Tibuok ở Bohol. Gia đình ông đã làm loại muối này qua nhiều thế hệ. Ông Manongas cho biết, người nung muối thường xuyên làm việc trong lò ở nhiệt độ cao, đôi tay phải quen với việc chạm vào than đang cháy hồng. “Muối được nén chặt và nung bên trong những chiếc nồi đất sét hình bầu dục có kích thước bằng nắm tay, khiến Asin Tibuok trông như những quả trứng khủng long”, ông giải thích.
Sau khi Asin Tibuok nguội bớt, ông đập vỡ và loại bỏ lớp vỏ đất sét để lộ ra quả cầu muối lúc này đã có mầu trắng đục và tạo thành một khối rắn chắc. Nestor Manongas cho biết: “Sau khi thu được thành phẩm, chúng tôi có thể bào, cắt tảng muối đã nung thành cục muối nhỏ hơn hoặc rắc trực tiếp vào súp hoặc cháo. Asin Tibouk sẽ làm cho món ăn có mùi vị đặc trưng rất độc đáo”.
Theo AP, người dân trên đảo Bohol đã biết cách làm ra Asin Tibuok và sử dụng như một loại thức ăn chính từ hàng trăm năm trước, nhưng nguồn gốc của nghề thủ công này đến nay vẫn chưa được xác định rõ ràng. Cũng không có công thức hay quy tắc cụ thể nào để cho ra thành phẩm hoàn hảo nhất. Song, theo ông Nestor Manongas, mỗi lần ông canh thời gian, đập nứt lớp vỏ đất sét đều dựa trên quan sát và kinh nghiệm được tổ tiên truyền lại. Manongas cũng cho rằng, hương vị của Asin Tibuok khác hoàn toàn với muối ăn thông thường: “Có sự khác biệt rất lớn. Nhiều thứ muối ăn ngày nay có mùi của hóa chất so vị ngọt và mùi khói của Asin Tibuok”.
Tuy nhiên, những gia đình làm muối nung ở Bohol đã thưa dần, loại muối này cũng trở nên hiếm hoi. Năm 1995, Philippines đã thông qua một đạo luật yêu cầu tất cả muối được sản xuất tại quốc gia này phải bổ sung i-ốt. Do đó, nhiều gia đình đã từ bỏ những lò nung Asin Tibuok. Ông Manongas nhớ lại, trước đây những chiếc lò nung có mặt khắp nơi trên đảo. Hiện nay, số lượng những người làm Asin Tibuok còn sót lại như gia đình ông có rất ít.
Ông Manongas vẫn nhiều đêm thức khuya canh lửa trong những lò nung muối. Ông nói rằng không phải ai cũng có thể làm hoặc muốn làm công việc nặng nhọc, vất vả này. Đây là lý do lớn khiến những người con của ông và thanh niên trong các gia đình khác không còn quan tâm đến việc duy trì truyền thống.
Dù vậy, một tín hiệu đáng mừng với những người làm Asin Tibuok là ngày càng nhiều người biết đến loại muối có giá trị văn hóa truyền thống lâu đời này. Nhờ mùi vị đặc biệt, Asin Tibuok đã được làm thành gia vị cao cấp hoặc đưa vào nhiều món đồ ăn, đồ uống mới lạ.
Lordfer Lalicon, một đầu bếp người Philippines đang làm việc ở Orlando (Mỹ) cho hay: “Kỹ thuật thủ công truyền thống để tạo ra loại muối đẹp như hoa này là một câu chuyện dài theo dòng lịch sử. Asin Tibuok thể hiện sự khéo léo, kết nối với Trái đất và tổ tiên của cộng đồng chúng tôi”. Lalicon đã giúp gia đình Manongas nhận được những chứng chỉ an toàn thực phẩm cần thiết để Asin Tibuok được công nhận ở Mỹ và Philippines.
Cùng với sự chung tay của các đầu bếp, Asin Tibuok đã được đưa vào thực đơn của một số nhà hàng ẩm thực cao cấp ở Thủ đô Manila. Các đầu bếp đã giới thiệu nhiều món ăn, đồ uống sáng tạo từ Asin Tibuok. “Họ bào và rắc lên kem, hoặc ăn kèm với cháo hay loại khoai mỡ tím nổi tiếng của Philippines trong bữa sáng, thậm chí có cả cocktail với Asin Tibuok”, Nestor Manongas tự hào giới thiệu.
Hoạt động kinh doanh loại gia vị độc đáo này cũng đang khởi sắc trở lại. Nhiều khách du lịch khi tới đảo Bohol đã mua những túi Asin Tibuok được đóng gói tiện lợi như món quà lưu niệm cho đồng nghiệp, người thân và bạn bè, dần giúp cho nghề nung “trứng khủng long” được hồi sinh.
