Dao

Tại xã Phúc Khánh, tỉnh Lào Cai, nghi lễ cưới hỏi của đồng bào Dao Tuyển vẫn thực hành theo phong tục truyền thống, phản ánh đậm nét bản sắc văn hóa dân tộc trong đời sống hôm nay. 

Đó là những lớp học giáo dục (sau khi biết chữ) - một phần trong nỗ lực xóa mù chữ và nâng cao năng lực học tập cộng đồng do Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Phú Thọ phối hợp tổ chức.

Ẩn mình giữa núi rừng vùng cao, những tấm giấy bản mỏng nhẹ nhưng dai bền vẫn lặng lẽ gìn giữ kho tàng tri thức dân gian của đồng bào dân tộc thiểu số. Giấy bản không chỉ là chất liệu, mà còn là minh chứng sống động cho một nghề thủ công giản dị, âm thầm bền bỉ trước sự bào mòn của thời gian.

Trong đời sống cộng đồng người Dao đầu bằng tại Tam Đường, tỉnh Lai Châu, lễ Tủ Cải là nghi lễ đánh dấu bước trưởng thành của người con trai. Người Dao nơi đây quan niệm rằng, để được cộng đồng công nhận và sau này khi mất đi có thể trở về với tổ tiên, mỗi người con trai nhất định phải trải qua nghi lễ này.

Đám cưới của người Dao đỏ ở Tả Phìn, Sa Pa, Lào Cai không chỉ là chuyện đôi lứa nên duyên mà còn là một không gian văn hóa thu nhỏ, phản ánh mối liên kết giữa cá nhân, gia đình và cộng đồng. Trong đó, phong tục cô dâu tự về nhà chồng là một nét riêng đầy bất ngờ đối với nhiều du khách phương xa.

Xã Phúc An, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái là nơi cư trú lâu đời của cộng đồng người Dao quần trắng. Trong nhịp sống hiện đại, người Dao quần trắng vẫn gìn giữ những giá trị gắn bó với bản sắc tộc người. Nổi bật là trang phục truyền thống và nghề đan rọ tôm, phản ánh lối sống gắn với thiên nhiên vùng ven hồ Thác Bà.

Trên đỉnh Mẫu Sơn, bà Bàn Minh Toan, người Dao Lù Gang ở xã Công Sơn, huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn, vẫn bền bỉ gìn giữ tục sơn đầu bằng sáp ong, nét đẹp văn hóa đang dần mai một.

Tranh thờ trong tâm thức của đồng bào dân tộc thiểu số vùng cao miền núi phía bắc được coi là sợi dây kết nối giữa con người với thần linh. Tuy nhiên, trước những biến thiên của cuộc sống hiện đại, di sản này đang dần mai một khỏi các bản làng trong sự nuối tiếc của nhiều cộng đồng.

Lễ cấp sắc không chỉ là một nghi lễ cổ truyền mà là biểu hiện đậm nét của bản sắc văn hóa người Dao đỏ. Giữa núi rừng Tây Bắc, Tả Phìn nằm nép mình giữa thiên nhiên hùng vĩ và mây trời bao la, không ngừng kết nối với nguồn cội bằng những nghi thức văn hóa đặc sắc của tộc người Dao đỏ nơi đây. 

Giữa đại ngàn Đông Bắc, khi tiếng trống, tiếng khèn vang lên từ bản làng xã Hoa Thám, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng, cộng đồng người Dao Tiền cùng nhau quây quần trong sự kiện văn hóa-tâm linh thiêng liêng: Lễ Tẩu Sai. Đây không chỉ là nghi lễ của riêng một dòng họ mà là minh chứng sống động cho sức mạnh cố kết cộng đồng và giá trị bền vững của văn hóa truyền thống trong lối sống hiện đại. 

Trên độ cao hơn 2.000 mét so với mực nước biển, nơi mây phủ quanh đỉnh núi Phàn Liên San, đồng bào người Dao đỏ ở xã Mồ Sì San, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu bao đời nay đã gắn bó mật thiết với cây chè Shan tuyết cổ thụ.

Mỗi dịp 4/4 (Âm lịch) hằng năm, bản làng người Dao Thanh Phán ở xã Đồng Văn, huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh lại rộn ràng trong sắc màu của lễ hội Kiêng gió, một nghi lễ dân gian đậm đà bản sắc văn hóa, thể hiện niềm tin sâu sắc của đồng bào Dao vào sự giao hòa giữa con người với thiên nhiên. Không chỉ là ngày hội văn hóa tâm linh, lễ hội Kiêng gió còn là điểm hẹn của cộng đồng, nơi người dân các dân tộc cùng nhau gặp gỡ, vui chơi và lan tỏa tinh thần đoàn kết.

Vào tháng 3 hằng năm, vùng núi Hồng Thái (Na Hang, Tuyên Quang) bừng sáng trong sắc trắng tinh khôi của hoa lê, tạo nên khung cảnh hùng vĩ mà thơ mộng. Những vườn lê cổ thụ nở rộ trên sườn núi, hòa quyện cùng bản làng người Dao Tiền, khiến nơi đây trở thành điểm đến hấp dẫn với du khách.

Cùng với các dân tộc thiểu số tại chỗ, đồng bào các dân tộc miền núi phía bắc như Tày, Thái, Mường, Nùng, Dao, Mông... khi di cư đã mang theo những giá trị văn hóa truyền thống đặc trưng, hội tụ, tạo nên bức tranh văn hóa Ðắk Nông đa sắc mầu.

Nằm dưới chân núi Yên Tử, thôn Khe Sú 1 và 2, xã Thượng Yên Công, thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh, là nơi sinh sống bao đời nay của cộng đồng người Dao Thanh Y. Ðặc biệt, người dân nơi đây vẫn giữ được những nét văn hóa truyền thống riêng có; trong đó, Cháy thui sấy (cháy sấy) là nghi lễ cấp sắc, đặt tên, tập quán xã hội đặc sắc được người Dao bảo tồn và gìn giữ qua nhiều thế hệ.

Nằm dưới những ngọn núi cao mây trắng bao phủ, khu nhà trình tường của nhóm hộ Nà Rẻo, xóm Tam Hợp, xã Thành Công, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng thu hút khách du lịch với kiến trúc nhà trình tường và mái ngói âm dương độc đáo.

Trong số trang phục truyền thống của các nhánh dân tộc Dao, trang phục của người Dao Đỏ được chú ý đến nhiều nhất bởi sự cầu kỳ và màu đỏ rực rỡ. Cũng như các nhánh dân tộc Dao khác, trang phục truyền thống của người Dao Đỏ thường được phụ nữ tự làm.

Những ngày qua, trên phương tiện truyền thông và mạng xã hội liên tục xuất hiện các ý kiến, quan điểm của nhiều chuyên gia và người dân tộc Dao phản ứng với việc một bộ phim dài tập phản ánh sai về văn hóa của dân tộc Dao.

Cách thị trấn Nguyên Bình 20km, xóm Hoài Khao (xã Quang Thành, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng) với gần 40 hộ dân nằm biệt lập trong một thung lũng nhỏ xanh mát, không khí trong lành. Một trong những nét văn hóa đặc sắc ở Hoài Khao đó chính là nghề thêu và in hoa văn bằng sáp ong được lưu truyền qua nhiều thế hệ, vẫn tiếp tục được gìn giữ đến hôm nay.

Xã Phan Thanh nằm ở phía tây của huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng. Cách trung tâm huyện 32km, nơi đây được thiên nhiên ưu đãi nhiều cảnh đẹp như đồng cỏ Nà Mùng, Tổng Sơ, đồi cỏ Lũng Chủ, và rừng thông. Song từ nhiều đời nay, đời sống của bà con xã Phan Thanh dựa hoàn toàn vào làm nông nghiệp, cuộc sống gặp nhiều khó khăn.

“Ngày hội hái lê xã Giang Ma” là sự kiện văn hóa, du lịch lần đầu tiên được tổ chức tại Lai Châu nhằm giới thiệu về nông sản sạch Lai Châu và tạo cơ hội cho những người trồng lê ở Giang Ma nói riêng, huyện Tam Đường nói chung được giao lưu, nâng cao kiến thức, kinh nghiệm trồng, chăm sóc một sản vật do thiên nhiên ưu đãi, ban tặng cho mảnh đất này.

Trong khuôn khổ chương trình “Sắc màu văn hoá các dân tộc Việt Nam” tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam, những nghệ nhân người Dao Tiền, tỉnh Cao Bằng đã tham gia tái hiện nghề thủ công truyền thống in sáp ong được nối tiếp qua nhiều thế hệ.

Ngày 28/4, tại khu vực thác Bạch Vân, thôn Tầm Làng, đã chính thức diễn ra Chương trình chào hè miền Sán cố xã Quảng An với nhiều hoạt động văn hoá, thể thao đặc sắc mang đậm truyền thống của đồng bào thiểu số vùng cao huyện Đầm Hà.

Tết của dân tộc Dao Thanh Y và Thanh Phán ở huyện miền núi Bình Liêu (Quảng Ninh) diễn ra sớm hơn với Tết của đồng bào các dân tộc khác trên địa bàn. Từ rất lâu, bà con người Dao ở trên địa bàn huyện đã có cách tính riêng về lịch ăn Tết, cách Tết Nguyên đán truyền thống khoảng nửa tháng. Đây là một phong tục, một nét văn hóa đặc sắc, độc đáo riêng được đồng bào Dao trên địa bàn huyện gìn giữ và bảo tồn đến ngày nay.

Lý Chin Phú là Trưởng bản – Bí thư chi bộ của bản Mán Tiển xã Bản Lang, huyện biên giới Phong Thổ (Lai Châu). Năm nay chưa đến 40 tuổi, nhưng Phú đã có thâm niên hơn 10 năm làm Bí thư chi bộ, rồi Bí thư chi bộ kiêm trưởng bản. Anh được đánh giá là người tâm huyết và có nhiều đóng góp vào sự thay đổi nhận thức trong đời sống văn hóa tâm linh và tinh thần của người Dao đỏ ở bản Mán Tiển.

NDO - Nhiều năm qua, xã Ái Quốc là "điểm nóng" của huyện Lộc Bình (tỉnh Lạng Sơn) về tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Để ngăn chặn và đẩy lùi tình trạng này, từ năm 2021 đến nay, các cấp ủy, chính quyền, các ban ngành đoàn thể của xã và huyện đã có nhiều giải pháp ngăn chặn.

Tháng 9 là thời điểm đẹp nhất để du khách lên huyện vùng cao Hoàng Su Phì (Hà Giang) ngắm những thửa ruộng bậc thang mùa lúa chín vàng. Năm nay, tuần văn hóa du lịch “Qua những miền di sản ruộng bậc thang” được huyện Hoàng Su Phì tổ chức từ ngày 16 đến cuối tháng 9 với nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc.

“Nhờ có Đảng, có Bác Hồ, cuộc sống của người Dao ở xã Nậm Đét, huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai đã đổi thay, người dân không còn đói nghèo nữa”. Đó là tâm sự của bà Triệu Mùi Pham, nữ đảng viên người Dao đỏ ở xã Nậm Đét. Đặc biệt, bà Triệu Mùi Pham từng vinh dự được gặp, trò chuyện, chụp ảnh với Bác Hồ, những lời căn dặn của Bác là động lực để người đảng viên tâm huyết này trọn đời nỗ lực cống hiến, xây dựng quê hương.

Bản Sưng (Hòa Bình) là điểm đến được du khách trong, ngoài nước yêu thích nhờ vẻ mộc mạc, hoang sơ của phong cảnh thiên nhiên với nhiều phong tục tập quán còn nguyên vẹn của đồng bào Dao Tiền.

Ngày 28/6, Ủy ban nhân dân huyện Bát Xát (Lào Cai) và đông đảo nông dân đồng bào dân tộc Dao ở thôn Kin Chu Phìn 2, xã Nậm Pung tưng bừng khai hội lê Tai Nung, mở đầu Lễ hội mùa thu ở “nơi con sông Hồng chảy vào đất Việt” nhằm quảng bá du lịch, thu hút du khách trong và ngoài nước đến vùng đất biên giới phía bắc của Lào Cai.