Ngày 20/1/2025, ông Donald Trump chính thức trở thành Tổng thống Mỹ thứ 47 trong buổi lễ tuyên thệ nhậm chức tại Đồi Capitol. Với chính sách “Nước Mỹ trước tiên” và “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại”, chính phủ mới của Mỹ dự báo sẽ có những thay đổi lớn trong chính sách đối nội và đối ngoại, tác động sâu rộng tới các quốc gia và khu vực trên toàn thế giới trong những năm tới.
Ông Trump coi việc nhập cư trái phép là mối đe dọa đối với an ninh và kinh tế của Mỹ, đồng thời cam kết triển khai các biện pháp cứng rắn để kiểm soát tình trạng này. Ông tuyên bố sẽ tìm cách giảm bớt số lượng người nhập cư vào Mỹ, tăng cường trục xuất người nhập cư bất hợp pháp. Theo cam kết tranh cử, dự báo ông có thể tiến hành chiến dịch trục xuất lớn nhất trong lịch sử, áp dụng lại các chính sách trong nhiệm kỳ đầu như Chương trình ở lại Mexico 42, mở rộng các lệnh cấm du lịch từ một số nước Hồi giáo, chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh ra đối với những người sinh ra ở Mỹ mà cha mẹ cư trú bất hợp pháp.
Thực tế thì các chính quyền Mỹ gần đây đều mạnh tay trấn áp tình trạng nhập cư trái phép. Trong năm tài chính 2024 vừa qua, chính quyền của Tổng thống Joe Biden đã trục xuất hơn 270.000 người nhập cư bất hợp pháp, mức cao nhất trong 10 năm trở lại đây. Hầu hết những người bị trục xuất đã vượt biên trái phép vào Mỹ từ biên giới phía nam. Đây là những người di cư từ các nước nghèo đói và có nền kinh tế bị suy sụp ở phía Tây bán cầu sau đại dịch Covid-19. Từ mùa hè năm 2024, Tổng thống Biden đã ban hành quy định mới hạn chế đáng kể số đơn xin tị nạn, khiến cho số người nhập cư bất hợp pháp bị trục xuất đông hơn nhiều so số người nhập cư được phép ở lại Mỹ trong thời gian chờ ra tòa.
Trước thềm lễ nhậm chức của ông Trump, Hạ viện Mỹ thông qua dự luật tăng cường trục xuất người nhập cư không có giấy tờ bị buộc tội phi bạo lực. Đây được coi là một “động thái mở màn” của phe Cộng hòa chiếm đa số tại Hạ viện, nhằm thực hiện cam kết giảm số người nhập cư trái phép và thắt chặt kiểm soát biên giới. Theo giới quan sát, cuộc bỏ phiếu đã phản ánh cách thức đảng Cộng hòa tại Quốc hội khóa 119 sử dụng quyền lực để thông qua một loạt biện pháp an ninh biên giới đã bị bác trong nhiệm kỳ trước của Thượng viện vốn do đảng Dân chủ kiểm soát. Các biện pháp này sẽ bao gồm những dự luật tăng cường trục xuất, giữ người xin tị nạn ở bên ngoài nước Mỹ và cắt nguồn tài trợ liên bang cho các địa phương không hợp tác với các cơ quan thực thi di trú liên bang.
Ngay lập tức, nước láng giềng Mexico đã lên kịch bản đón số lượng lớn người di cư sẽ bị Mỹ trục xuất. Ông Alberto Granados, thị trưởng thành phố Matamoros thuộc bang Tamaulipas cho biết, chính quyền địa phương đã chuẩn bị hàng chục trung tâm lưu trú tạm thời nhằm bảo đảm người di cư bị trục xuất sẽ có nơi ăn chốn ở trong thời gian đầu, trong đó bao gồm các trạm y tế và bếp ăn tập thể. Dự kiến thành phố Matamoros mỗi ngày sẽ đón khoảng 200 người di cư bị Mỹ trục xuất. Các bang Chihuahua, Nuevo Leon đều bảo đảm các cơ sở lưu trú để người di cư bị trục xuất sẽ được đón nhận trong những điều kiện tốt nhất. Guatemala cũng xây dựng kế hoạch mang tên “Hồi hương” và thiết lập các trung tâm lưu trú tạm thời để đón nhận người di cư bị Mỹ trục xuất.
Theo kế hoạch, ông Donald Trump sẽ lập tức ký một số lượng kỷ lục các sắc lệnh hành pháp sau khi tuyên thệ nhậm chức Tổng thống và trong ngày đầu tiên của nhiệm kỳ mới sẽ thực hiện một chương trình trục xuất người nhập cư bất hợp pháp quy mô lớn. Trả lời phỏng vấn qua điện thoại với NBC News, ông Trump khẳng định, việc trục xuất người nhập cư không có giấy tờ “sẽ bắt đầu rất nhanh chóng”. Chính quyền mới dự kiến sẽ triển khai lực lượng quân đội để hỗ trợ việc trục xuất người nhập cư trái phép và siết chặt tiêu chí xét duyệt nhập cư cũng như kích hoạt tình trạng khẩn cấp.
Chính sách nhập cư cứng rắn của Mỹ như trên chắc chắn sẽ tác động sâu sắc đến các quốc gia trong khu vực cũng như mối quan hệ của Mỹ với các nước láng giềng.
