Đối tượng manh động, tàn độc
Rạng sáng mồng 5 Tết Kỷ Hợi, căn nhà ông Nguyễn Huy Liên ở thôn Thái Sơn, Thiệu Tâm, Thiệu Hóa (Thanh Hóa) rung chuyển sau tiếng nổ lớn. Ông Liên và hai cháu ngất xỉu, tường nhà bị xuyên thủng, trơ lõi thép. Người dân ở miền quê yên tĩnh hoang mang tột độ, đoán già đoán non về thủ phạm và động cơ gây án.
Thượng tá Lê Khắc Minh, Trưởng phòng Cảnh sát hình sự cho biết, qua thu thập manh mối, sàng lọc, xác định đối tượng tình nghi là Nguyễn Huy Xô, em ruột ông Liên, từng trải qua quân ngũ, có khả năng chế tạo mìn tự chế. Khi bị bắt, Xô khai do mâu thuẫn với anh trai nên nuôi ý định trả thù, mua 2 kg thuốc nổ, 1,5 m dây cháy chậm và hai kíp nổ, lợi dụng đêm khuya lén bắc thang trèo lên ban-công tầng hai nhà ông Liên đặt khối thuốc nổ kéo dây cháy chậm xuống tầng một, cất thang, châm lửa rồi bỏ trốn. Lúc Xô chuẩn bị đi tàu đánh cá ở xã An Hòa, Quỳnh Lưu (Nghệ An) lập tức bị tóm gọn, bắt giam về tội “giết người” và “hủy hoại tài sản”.
Tiếng nổ lớn sáng 7-9-2019 tại sân tòa nhà HH3A chung cư Linh Đàm, Hoàng Mai (Hà Nội) khiến mọi người hốt hoảng. Nhận được hộp quà, người thanh niên vừa mở ra thì lập tức phát nổ, bốn người bị thương. Tại hiện trường một vật nhỏ giống kíp nổ cách hiện trường vụ nổ không xa đã bị phát hiện. Khi bị bắt, Phạm Hùng Cường ở Lê Chân (Hải Phòng) và Hà Huy Thuận ở Cảm Ân, Yên Bình (Yên Bái) thừa nhận do mâu thuẫn làm ăn nên mua thuốc nổ ở trên mạng và chế bom thư để đòi nợ. Sau khi nghe tin bạn thân bị một số anh em của Hà Minh Hảo (trú tại số nhà 41 đường Nguyễn Viết Xuân, tổ 25A, phường Phố Mới, TP Lào Cai) đánh, Nguyễn Văn Tường trú ở Hoàng Hanh, Ninh Giang (Hải Dương) bức xúc nên tự tay chế tạo vật liệu nổ đem đến nhà Hảo để trả thù. Vụ nổ lớn do ngoại lực tác động gây hư hỏng cửa xếp, cửa kính thủy lực cùng nền và tường nhà.
Dễ mua, dễ sử dụng, nhiều vụ ám sát bằng bom mìn hết sức tàn độc, cướp đi mạng sống của nhiều người, nhiều gia đình phải chịu cảnh tang thương, mất mát. Điển hình là hàng loạt vụ cài thuốc nổ lên xe Honda Dream ở Bắc Ninh, cài thuốc nổ vào đài cát-xét làm “quà tặng” sinh nhật ở Thanh Hóa, “chúc mừng” ngày Nhà giáo Việt Nam (Đồng Nai)… gây nổ dẫn tới chết người. Hay vụ nổ xảy ra tại phường Chùa Hang (Thái Nguyên) làm một người chết tại chỗ, một người bị thương. Không chỉ dùng mìn để giải quyết tư thù từ những mâu thuẫn trong đời sống, cướp tài sản, tiệm vàng, tranh giành địa bàn, đòi nợ thuê, chúng còn táo tợn tiến công cả nhà cán bộ công an, tòa án, giám đốc sở…
TS Doãn Xuân Hùng, Phó Trưởng khoa Cảnh sát Hình sự, Học viện Cảnh sát nhân dân (CSND) cho biết: Trong quá trình điều tra, cơ quan điều tra gặp khó khăn, thách thức như: đối tượng sử dụng VLN gây án để thực hiện hành vi giết người đa dạng về nhân thân, thường có mâu thuẫn với nạn nhân hoặc được đối tượng khác thuê để thực hiện hành vi giết người. Nhiều đối tượng có tiền án, tiền sự, có kinh nghiệm đối phó cơ quan điều tra, có kiến thức về các loại súng quân dụng, VLN, cài đặt thiết bị cháy nổ một cách tinh vi nhằm ngụy trang dưới dạng một vụ tai nạn, vụ tự tử. Hoạt động của loại tội phạm này ngày càng manh động, liều lĩnh, có sự chuẩn bị kỹ lưỡng để đạt được mục đích phạm tội.
An ninh hàng không Cảng hàng không Thọ Xuân phát hiện hành khách Phạm Văn Thành mang theo kíp nổ điện và thuốc nổ trong hành lý.
Còn tiềm ẩn phức tạp
Hiện nay, số lượng VLN mà người dân tàng trữ vẫn còn. Các loại vũ khí, bom, mìn sót lại sau chiến tranh nằm trong lòng đất và khu vực rừng núi còn khá nhiều. Trong khi Nhà nước chưa có điều kiện để xử lý triệt để, một bộ phận nhân dân đã cố ý tìm kiếm, buôn bán, tàng trữ trái phép VLN vì mục đích kinh tế, nhặt được hoặc đào bới tìm kiếm được không tự giác giao nộp. Việc này gây khó khăn cho công tác quản lý, thu hồi của lực lượng chức năng. Một bộ phận người dân ở các xã vùng biên, vùng sâu, vùng xa nhận thức còn hạn chế, sử dụng VLN săn bắn động vật hoang dã, đánh bắt thủy, hải sản, khai thác đá tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây mất an ninh trật tự. Dẫu biết nguy hiểm, bị pháp luật nghiêm cấm nhưng không ít người vẫn đánh cược mạng sống bản thân, tìm mọi cách lén lút chế tạo trái phép những khối thuốc nổ, mìn tự chế, mua bán thứ hàng “thần chết” này để kiếm lời.
Tính ra, sau một năm triển khai Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, VLN và công cụ hỗ trợ (có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2018), lực lượng công an đã bắt hơn 1.700 vụ, hơn 1.500 đối tượng sản xuất, mua bán, tàng trữ vũ khí, VLN và công cụ hỗ trợ, tuy nhiên tình hình vẫn diễn ra phức tạp. Công tác quản lý vũ khí, VLN còn gặp nhiều khó khăn. Các đối tượng có thể dễ dàng giao dịch, mua bán các loại VLN trên mạng mà không cần có thông tin cá nhân. Một số trang web “đen”của nước ngoài còn hướng dẫn công khai cách chế tạo thuốc nổ từ phụ kiện, tiền chất nổ; mìn tự chế; thậm chí là mua bán, trao đổi các loại chất nổ; hướng dẫn cách cài thuốc nổ. Đáng lo ngại là việc chế tạo thuốc nổ, đặc biệt là thuốc nổ TNT, hiện nay trên internet có cả website trao đổi, mua bán và hướng dẫn mua bán VLN, vũ khí quân dụng. Chỉ cần gõ từ khóa tìm kiếm trên mạng, đã có tới hàng mấy trăm nghìn kết quả, trong đó có cả video hướng dẫn cách cài đặt thuốc nổ, rao bán các loại thuốc nổ, kíp nổ... Qua nhiều kênh khác nhau, với từ khóa “chế tạo thuốc nổ” trên trang tìm kiếm Google, một người bình thường có thể dễ dàng tìm kiếm được nhiều công thức pha chế, trộn lẫn các nguyên liệu theo tỷ lệ, cách đóng gói thành phẩm để có thể sử dụng với mức độ sát thương khác nhau.
Mặt khác, việc chưa kiểm soát chặt chẽ, triệt để các loại VLN thẩm lậu từ nước ngoài; nhiều loại VLN tự chế do các đối tượng trong nước tự sản xuất vẫn được “bí mật” mua bán, trao đổi, một số cửa hàng hóa chất vẫn cố tình bán các tiền chất bị hạn chế kinh doanh cũng là tác nhân. Ngoài nguồn cung cấp trong nước, tại các tỉnh có biên giới giáp Lào, Trung Quốc, Campuchia cũng đã xuất hiện tình trạng mua bán vũ khí, VLN trái phép hoặc các đối tượng vượt biên trái phép mang theo con đường tiểu ngạch. Thế nên, các đối tượng càng dễ dàng có điều kiện gây án và tình hình tội phạm sử dụng VLN giết người có xu hướng gia tăng.
Theo Thiếu tá, TS Tạ Thanh Hương, Phó Trưởng khoa Quản lý nhà nước về an ninh trật tự (Học viện CSND), để nâng cao hiệu quả công tác quản lý vũ khí, VLN, trong thời gian tới lực lượng Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội cần tăng cường vận động quần chúng nhân dân, tuyên truyền, phổ biến thường xuyên để người dân nâng cao ý thức tự nguyện giao nộp vũ khí quân dụng, VLN, công cụ hỗ trợ bằng nhiều hình thức như (họp dân, ký cam kết, phát tờ rơi…) chứ không chỉ tập trung vào các đợt cao điểm. Cùng với đó, thường xuyên kiểm tra các cơ sở kinh doanh có điều kiện về an ninh trật tự: các cơ sở kinh doanh ngành, nghề có sử dụng vật liệu nổ, cơ sở kinh doanh dịch vụ nổ mìn… Đồng thời, phối hợp chặt chẽ chính quyền, đoàn thể địa phương tăng cường nắm tình hình tại địa bàn cơ sở để kịp thời phát hiện, ngăn chặn những đối tượng tàng trữ, mua bán trái phép vũ khí quân dụng, VLN, công cụ hỗ trợ. Ngoài ra, cần có sự điều chỉnh, bổ sung các chế tài, quy định của pháp luật để phù hợp diễn biến tình hình tội phạm trong tình hình mới hiện nay.
Việc kịp thời bắt giữ, xét xử điểm nhằm răn đe, giáo dục chung; quản lý chặt chẽ và xử lý nghiêm các đối tượng mua bán VLN, các loại linh kiện, phụ tùng dùng để chế tạo VLN trên không gian mạng sẽ góp phần kiềm chế hiệu quả sự gia tăng của loại tội phạm này.
