1/Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có nhiều dự án nhà ở, khu đô thị, khu dân cư đã và đang được đầu tư xây dựng, tốc độ xây dựng và phát triển diễn ra khá nhanh về số lượng và quy mô, diện mạo tại các đô thị, khu dân cư ngày càng khang trang, hiện đại, góp phần vào quá trình phát triển kinh tế-xã hội. Các dự án nổi bật như tổ hợp khách sạn FLC Sea Tower Quy Nhơn, chung cư cao tầng hồ sinh thái đầm Đống Đa, chung cư Ecolife Riverside, khu đô thị Đại Phú Gia, khu dân cư Hưng Thịnh, khu đô thị dọc hai bên đường liên phường Bình Định đi Nhơn Hưng… cùng một số dự án như tạo cảnh quan đường Nguyễn Tất Thành, An Dương Vương, Xuân Diệu, tuyến Quốc lộ 1D… đã làm đổi thay cảnh quan đô thị, đóng góp đáng kể cho diện mạo hiện đại của TP Quy Nhơn.
Một trong những điểm đáng ghi nhận là ý thức chấp hành các quy định pháp luật về điều kiện khởi công xây dựng công trình đã có chuyển biến tích cực, dần đi vào nền nếp. Công trình và nhà ở riêng lẻ cơ bản được cấp giấy phép xây dựng; quá trình thi công xây dựng cơ bản phù hợp quy hoạch xây dựng, thiết kế được phê duyệt và giấy phép xây dựng được cấp; tình hình vi phạm trật tự xây dựng có xu hướng giảm dần theo từng năm. Có thể thấy, công tác quản lý trật tự đô thị, vệ sinh môi trường đã có nhiều chuyển biến tích cực, tình trạng lấn chiếm lòng đường đậu đỗ xe, kinh doanh buôn bán có giảm, nhiều trường hợp vi phạm đã được kịp thời xử lý.
Tuy nhiên, việc duy trì ra quân không thường xuyên, xử lý không kiên quyết, lực lượng thực hiện nhiệm vụ chưa bảo đảm dẫn đến hiệu quả mang lại không cao, còn xảy ra tình trạng tái lấn chiếm vỉa hè, lòng đường, gây mất an toàn giao thông, mỹ quan đô thị, ảnh hưởng hiệu quả quản lý trật tự đô thị trên địa bàn tỉnh.
2/Trong những năm qua, tốc độ đô thị hóa nhanh và nhu cầu về nhà ở tại tỉnh Bình Định ngày càng tăng đang khiến công tác quản lý nhà nước về đất đai gặp khó khăn, trong đó có không ít bất cập chưa thể giải quyết. Điển hình là tình trạng lấn, chiếm lòng đường, vỉa hè, công viên, dải cây xanh làm nơi kinh doanh, buôn bán, đậu đỗ xe sai quy định, gây ảnh hưởng trật tự đô thị, an toàn giao thông, mất mỹ quan đô thị. Tình trạng xây dựng không phép, sai phép, sai quy hoạch vẫn còn diễn ra, nhất là xây dựng nhà ở lấn, chiếm đất đai trái phép trong thời gian gần đây tuy đã giảm về số vụ mới phát sinh, nhưng các trường hợp vi phạm trong những năm trước đây chưa được các địa phương xử lý dứt điểm. Đặc biệt là tập trung tại các địa bàn, khu vực quy hoạch đầu tư xây dựng mới các tuyến đường giao thông, quy hoạch phát triển đô thị, khu dân cư nông thôn, hoặc khu vực không được phép xây dựng như đồi núi, rừng phòng hộ, rừng cảnh quan, đất nông nghiệp... Trong đó, tình hình vi phạm trật tự xây dựng chủ yếu xảy ra trên địa bàn thành phố Quy Nhơn với số công trình vi phạm trật tự xây dựng trong ba năm (2020-2022) là: 260/423 trường hợp (chiếm tỷ lệ 61,47% so toàn tỉnh). Năm 2020: 107 trường hợp, năm 2021: 92 trường hợp và năm 2022: 61 trường hợp. Các địa phương khác tình hình vi phạm trật tự xây dựng ít (Tây Sơn 5,2%, An Nhơn 3,55%, Hoài Nhơn 1,89%…).
Ông Phạm Anh Tuấn, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định cho biết, hiện nay, công tác quy hoạch và thực hiện quy hoạch ở một số khu đô thị, khu dân cư nông thôn còn thiếu tính đồng bộ, kéo dài; vẫn còn xảy ra tình trạng lấn, chiếm đất đai, xây dựng công trình trái phép tại một số nơi trên địa bàn tỉnh. Việc phát hiện, ngăn chặn, xử lý lấn, chiếm đất đai tại một số địa phương chưa kiên quyết, kịp thời, đặc biệt có nơi còn bao che, buông lỏng quản lý; công tác giải quyết đơn thư, khiếu nại, tố cáo, tranh chấp đất đai còn có vụ việc kéo dài.
Do đó, tỉnh chủ trương: cần nghiên cứu, tăng cường khả năng dự báo tình hình vi phạm trật tự xây dựng trên địa bàn tỉnh. Từ đó đề xuất phương án kiểm tra, giám sát theo từng thời điểm khác nhau trong năm. Cùng với đó, xây dựng công cụ quản lý, cập nhật tự động số liệu về cấp Giấy phép xây dựng, công trình khởi công (hoặc động thổ) xây dựng mới trên địa bàn tỉnh để làm cơ sở có kế hoạch kiểm tra, thanh tra phù hợp và kịp thời. Đồng thời, kiên quyết xử phạt vi phạm hành chính khi phát hiện sai phạm và công bố công khai kết quả xử lý trên Cổng thông tin điện tử của sở, của các huyện, thành phố nơi xảy ra sai phạm. Tỉnh cũng chỉ đạo các cơ quan chức năng xử lý nghiêm theo quy định pháp luật đối với các dự án có vi phạm trật tự xây dựng mà không khắc phục hậu quả hoặc không chấp hành nộp phạt theo quyết định xử phạt vi phạm hành chính.
