Nga chấm dứt thỏa thuận
Người phát ngôn Điện Kremlin, Dmitry Peskov thông báo, Nga chấm dứt Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen ngay khi thỏa thuận này hết hiệu lực ngày 17/7. Ông Peskov nêu rõ, như Tổng thống Nga đã tuyên bố trước đó, thỏa thuận hết hiệu lực ngày 17/7, trong khi phần thỏa thuận liên quan Nga vẫn không được thực hiện. Người phát ngôn Điện Kremlin nhấn mạnh, ngay khi phần liên quan đến Nga được thực hiện, Moscow sẽ lập tức quay trở lại thực hiện thỏa thuận.
Trong khi đó, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cho biết, đã chính thức thông báo cho Thổ Nhĩ Kỳ, Ukraine và LHQ về việc không gia hạn thỏa thuận ngũ cốc. Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Lavrov xác nhận phần liên quan Nga hoàn toàn không được thực hiện đối với bất kỳ điều khoản nào trong khi việc vận chuyển lương thực của Ukraine được bảo đảm. Theo ông Lavrov, ngũ cốc từ Ukraine được xuất khẩu không phải sang các nước nghèo nhất mà chủ yếu sang phương Tây.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cho biết, các Bộ trưởng Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ và Nga sẽ thảo luận tìm giải pháp cho thỏa thuận ngũ cốc. Ông Erdogan tin tưởng Tổng thống Nga Vladimir Putin muốn duy trì thỏa thuận này, đồng thời tuyên bố sau chuyến thăm các nước vùng Vịnh, ông sẽ có cuộc thảo luận với Tổng thống Putin. Hai bên dự kiến bàn về cách thức xúc tiến việc vận chuyển phân bón và ngũ cốc của Nga. Theo kế hoạch, hai nhà lãnh đạo này sẽ gặp nhau tại Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng 8.
Tháng 7/2022, LHQ và Thổ Nhĩ Kỳ đứng ra làm trung gian cho thỏa thuận Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen. Trong khuôn khổ sáng kiến, Nga và LHQ đã ký bản ghi nhớ về việc tạo điều kiện cung cấp các sản phẩm nông nghiệp và phân bón của Nga ra thị trường thế giới, trong khi Ukraine ký thỏa thuận với Thổ Nhĩ Kỳ và LHQ về xuất khẩu thực phẩm và phân bón an toàn từ Ukraine qua Biển Đen. Thỏa thuận đã được gia hạn ba lần và hết hiệu lực ngày 17/7.
 |
Biếm họa: SHADI GHANIM |
Kêu gọi đối thoại khôi phục thỏa thuận
Đại hội đồng LHQ kêu gọi các bên liên quan tiến hành đối thoại để khôi phục thỏa thuận Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen. Chủ tịch Đại hội đồng LHQ Csaba Korosi cho rằng, dù các thách thức rất phức tạp song không phải không thể tháo gỡ. Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres bày tỏ lấy làm tiếc về việc thỏa thuận ngũ cốc không được gia hạn, có nguy cơ ảnh hưởng tới hàng triệu người và giá lương thực trên thế giới. Người đứng đầu tổ chức đa phương lớn nhất hành tinh nêu rõ, trong bối cảnh sản xuất lương thực trên thế giới bị gián đoạn bởi xung đột, biến đổi khí hậu, giá năng lượng và các yếu tố khác, các thỏa thuận như Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen đã góp phần giúp hạ giá lương thực. Ông Guterres khẳng định, LHQ sẽ tiếp tục các nỗ lực để thỏa thuận này sớm được nối lại.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố Kiev sẵn sàng tiếp tục xuất khẩu ngũ cốc, nhấn mạnh cần nỗ lực duy trì sử dụng hành lang xuất khẩu ngũ cốc qua Biển Đen sau khi Nga ngừng tham gia thỏa thuận. Theo ông Zelensky, các doanh nghiệp, chủ tàu đều khẳng định sẵn sàng cung cấp ngũ cốc nếu Ukraine và Thổ Nhĩ Kỳ tiếp tục cho phép. Tổng thống Ukraine đã chỉ thị Bộ Ngoại giao nước này chuẩn bị một thư gửi chính thức tới LHQ và Thổ Nhĩ Kỳ xem liệu các bên có sẵn sàng duy trì sáng kiến ngũ cốc hay không.
Trong khi đó, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Italia Antonio Tajani bày tỏ lo ngại trước việc thỏa thuận ngũ cốc chấm dứt hiệu lực, đồng thời cho biết, nước này và các đối tác quốc tế đang nỗ lực tìm các giải pháp thay thế. Phó Thủ tướng Tajani cho rằng, việc thiếu lương thực ở châu Phi sẽ ảnh hưởng tất cả các nước. Vấn đề này sẽ được giải quyết tại hội nghị cấp cao về an ninh lương thực được tổ chức cuối tháng 7/2023 ở thủ đô Rome của Italia.
