Tăng khả năng hấp thụ vốn cho doanh nghiệp bằng cách nào?

Theo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, mặc dù ngành ngân hàng đã triển khai nhiều giải pháp, song tính đến ngày 30/6/2023, dư nợ tín dụng nền kinh tế đạt khoảng 12,49 triệu tỷ đồng, chỉ tăng 4,73% so cuối năm 2022. Cũng tính đến mốc thời gian này, lãi suất tiền gửi và cho vay bình quân của các giao dịch phát sinh giảm khoảng 1,0%/năm so cuối năm 2022.

Khát vốn nhưng không thể tiếp cận vốn

Tại Hội thảo "Tăng cường khả năng hấp thụ vốn cho doanh nghiệp" vừa mới diễn ra, các chuyên gia kinh tế, ngân hàng và đại diện nhiều doanh nghiệp đã chỉ ra những nguyên nhân dẫn đến nghịch lý nói trên. Đó là, giảm lãi suất nhưng không phải doanh nghiệp nào cũng đáp ứng đủ điều kiện về tài sản bảo đảm, hay gặp khó khăn trong cơ cấu nợ, điều chỉnh trả nợ để được vay tiếp hoặc không quản lý được dòng tiền. Đối tượng gặp khó khăn nhiều nhất chính là các doanh nghiệp mới thành lập, dù đã từng bước phục hồi sản xuất, kinh doanh, nhưng đến nay, vẫn chưa đủ khả năng trả hết các khoản nợ đã được cơ cấu lại và khoản nợ đến hạn. Không ít doanh nghiệp có tài sản thế chấp gặp vướng mắc pháp lý,...

Nguồn: BỘ CÔNG THƯƠNG

Là đối tượng được ưu tiên áp dụng chính sách trần lãi suất cho vay ngắn hạn, nhưng để được tiếp cận chính sách ưu tiên theo quy định, hầu hết doanh nghiệp nhỏ và vừa không đáp ứng được các điều kiện về tình hình tài chính minh bạch, lành mạnh. Theo ông Nguyễn Quốc Hùng - Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, vướng mắc về mặt pháp lý của các dự án là một trong những nguyên nhân chính khiến doanh nghiệp không thể vay được nguồn vốn từ ngân hàng. Dẫn chứng về gói tín dụng 120.000 tỷ đồng hỗ trợ thị trường bất động sản của các ngân hàng vẫn chưa giải ngân được bao nhiêu, theo ông Hùng, đó là do Bộ Xây dựng giao cho Ủy ban nhân dân các tỉnh phê duyệt các danh mục dự án đủ điều kiện để cho vay. Đến nay, mới chỉ có một số địa phương đã phê duyệt danh sách và gửi cho Ngân hàng Nhà nước. Tuy nhiên, khi rà soát 15 dự án được gửi đến trong danh sách này thì đều chưa đạt được cơ sở về pháp lý để có thể giải ngân cho vay.

Nhìn từ góc độ của các ngân hàng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam trần tình: "Trên thực tế, kinh tế khó khăn, nguồn lực của doanh nghiệp bị cạn kiệt dẫn tới việc không đủ điều kiện để vay vốn ngân hàng. Trong khi đó, ngân hàng cũng không thể tự ý hạ tiêu chuẩn, giảm các quy định, điều kiện cho vay mà vẫn phải tuân thủ quy định của pháp luật nhằm bảo đảm quản trị rủi ro, an toàn hệ thống".

Giảm lãi suất mới chỉ là một chìa khóa

Ông Thân Đức Việt - Tổng Giám đốc Tổng công ty May 10 chia sẻ: "Dù ngành ngân hàng đã bốn lần giảm lãi suất điều hành, nhưng chúng tôi vẫn không có nhu cầu vay vốn. Đối với May 10, chỉ đến khi nào, thị trường hồi phục trở lại, nhiều đơn hàng mở ra, thì doanh nghiệp mới tăng nhu cầu vay vốn ngân hàng".

Nhấn mạnh rằng, việc tăng trưởng tín dụng mới chỉ phản ánh yếu tố đầu vào chứ chưa phải là hiệu quả đầu ra, vào số lượng chứ chưa phải vào chất lượng, TS Lê Duy Bình - Giám đốc điều hành Economica Vietnam cho rằng: Việc giảm lãi suất là thiết thực để hỗ trợ doanh nghiệp, người dân và cũng là biện pháp để kích thích cầu tín dụng. Nhưng, giảm lãi suất mới chỉ là một chìa khóa để mở cánh cửa tín dụng giúp tăng trưởng kinh tế trở nên mạnh mẽ hơn. Năng lực hấp thụ vốn, hay nói cách khác là năng lực sử dụng vốn hiệu quả của chính các doanh nghiệp, nhu cầu vay vốn và sử dụng vốn của người dân là chìa khóa thứ hai. Sự hồi phục về tốc độ tăng trưởng tín dụng không thể chỉ xuất phát từ nỗ lực duy nhất của ngành ngân hàng, mà cần sự vào cuộc và chung tay của các ngành, nghề khác. Tín dụng cho lĩnh vực thương mại chỉ có thể được duy trì, tăng cao khi các hoạt động thương mại, tiêu dùng trong nước, hay xuất, nhập khẩu được cải thiện. Hoặc, tín dụng cho thị trường bất động sản chỉ hóa giải được những khó khăn, khi vấn đề pháp lý dự án được giải quyết.

"Thúc đẩy tín dụng trong khi năng lực hấp thụ vốn của nền kinh tế còn hạn chế, doanh nghiệp, người dân hay các cơ sở kinh tế chưa sẵn sàng về năng lực sử dụng, khi đó cũng khó bảo đảm được tín dụng với tư cách là nhân tố đầu vào sẽ được chuyển hóa hiệu quả thành tăng trưởng", TS Lê Duy Bình nhấn mạnh.

Để giúp doanh nghiệp tăng khả năng hấp thụ vốn, theo ông Đào Minh Tú - Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam: Các bộ, ngành cần có các giải pháp đẩy mạnh xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường xuất khẩu, tập trung khai thác, vận dụng và phát huy có hiệu quả, thực chất các hiệp định thương mại tự do, qua đó thúc đẩy xuất khẩu và gia tăng các đơn hàng xuất khẩu; thúc đẩy hoạt động của các doanh nghiệp. Xử lý triệt để các vấn đề tồn tại của thị trường bất động sản, trái phiếu doanh nghiệp, để qua đó góp phần đẩy mạnh cả hai phía cung-cầu tín dụng,... Tiếp tục triển khai các giải pháp cải thiện môi trường kinh doanh, đơn giản hóa quy trình đầu tư và thủ tục hành chính để tạo thuận lợi cho hoạt động của người dân, doanh nghiệp. Riêng đối với nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa, cần nâng cao năng lực trong quản trị điều hành, xây dựng các phương án, dự án sản xuất, kinh doanh và minh bạch tình hình tài chính,...

Các chuyên gia kinh tế cho rằng, để có thể giúp doanh nghiệp vượt qua giai đoạn hết sức khó khăn này, cần có sự đồng bộ trong các giải pháp. Điều đó sẽ giúp khơi thông hoạt động sản xuất, kinh doanh. Khi phương án kinh doanh khả thi, sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng, từ đó nâng cao khả năng hấp thụ vốn.