Biến chứng và tăng chi phí điều trị vì tự ý dùng thuốc
Bệnh viện (BV) Nhi T.Ư vừa điều trị cho bệnh nhi TVD (2 tuổi, ở huyện Thanh Sơn, Phú Thọ) bị suy gan, sau khi ngộ độc thuốc hạ sốt paracetamol. Trước khi nhập viện, gia đình đã cho bé uống paracetamol bốn viên/ngày để hạ sốt và sau bốn ngày, bé đã bị ngộ độc thuốc.
Bác sĩ Lê Ngọc Duy, Trưởng khoa Cấp cứu và Chống độc, BV Nhi T.Ư cho biết, ngộ độc paracetamol không phải là hiếm gặp. BV Nhi T.Ư từng tiếp nhận nhiều trường hợp nặng, thậm chí đã có trẻ tử vong. Mặc dù paracetamol là loại thuốc giảm đau, hạ sốt khá an toàn, nhưng khi sử dụng cần có chỉ định của bác sĩ, vì nếu dùng quá liều sẽ dẫn đến biến chứng nguy hiểm. Thế nhưng, nhiều phụ huynh cứ thấy con ốm là tự ý mua thuốc cho sử dụng.
Gần nửa tháng chăm sóc đứa con 5 tuổi đang điều trị viêm phổi tại BV Nhi T.Ư, chị Lê Thị Thúy (30 tuổi, ở Vĩnh Yên, Vĩnh Phúc) mệt mỏi chia sẻ: “Lúc đầu thấy cháu ho ít, sốt nhẹ nên tôi ra hiệu thuốc ở phố mua ít thuốc hạ sốt và kháng sinh cho cháu uống. Tuy nhiên, dùng cả tuần hết hai vỉ kháng sinh mà cháu vẫn không khỏi mà còn tiếp tục sốt cao, khò khè khó thở. Lo quá, gia đình đưa cháu tới BV và các bác sĩ cho biết cháu bị biến chứng viêm phổi do dùng thuốc không đúng”. Theo các bác sĩ tại đây, vào giai đoạn thời tiết chuyển mùa, BV thường tiếp nhận nhiều trẻ mắc bệnh viêm đường hô hấp nhưng biến chứng viêm phổi nguy hiểm do trước đó cha mẹ đã tự ý cho trẻ sử dụng nhiều loại kháng sinh, dẫn tới vi khuẩn kháng thuốc.
Tại BV Bạch Mai, có khoảng 80 - 90% số bệnh nhi tìm đến bác sĩ, sau khi đã sử dụng kháng sinh ở nhà không hiệu quả. PGS, TS Nguyễn Tiến Dũng, nguyên Trưởng khoa Nhi, BV Bạch Mai cho biết, có trẻ mới chỉ 2, 3 tuổi, bị viêm phổi nhưng đã “làm khó” các bác sĩ khi phải dùng đến kháng sinh thế hệ 2, 3 (loại mạnh) mới khỏi. Có bệnh nhi tám tháng tuổi bị viêm màng não mủ phải trải qua hai tháng điều trị với phác đồ kháng sinh liều cao mới thoát khỏi tử thần. Những trường hợp này là hậu quả của việc nhiều cha mẹ cứ thấy con có biểu hiện ốm là đến ngay cửa hàng thuốc, nhờ nhân viên tư vấn, rồi mua thuốc, bất kể đó là thuốc gì...
PGS, TS Nguyễn Trường Sơn, Thứ trưởng Y tế cho rằng: “Hiện nay, khó nhất là việc quản lý mua bán, sử dụng kháng sinh tại các nhà thuốc và phòng khám tư nhân. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 90% số nhà thuốc tại Việt Nam bán thuốc kháng sinh không kê đơn và 87% người dân tự ý đến nhà thuốc mua kháng sinh, vẫn chưa quản lý được. Đây chính là nguyên nhân khiến tình trạng kháng thuốc ngày càng tăng cao ở Việt Nam. Trong khi đó, chi phí kháng sinh trong điều trị chiếm tới 17% tổng chi phí dịch vụ khám, chữa bệnh của người dân”.
Xử lý mạnh tay
Trước thực trạng nêu trên, Bộ Y tế đã có Đề án Tăng cường kiểm soát kê đơn thuốc và bán thuốc kê đơn giai đoạn 2017 - 2020 nhằm tăng cường kiểm soát kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú và bán thuốc kê đơn, trong đó tập trung kiểm soát kê đơn kháng sinh và bán thuốc kháng sinh. Theo đó, từ nay đến năm 2020, Việt Nam phải đạt 100% thuốc kháng sinh bán phải có đơn thuốc tại quầy thuốc, nhà thuốc.
Theo thống kê của Sở Y tế Hà Nội, hiện trên địa bàn thành phố có 7.728 cơ sở hành nghề dược, trong đó có khoảng 6.000 nhà thuốc và quầy thuốc, còn lại là cơ sở bán buôn thuốc và nguyên liệu làm thuốc. Mới đây, Đoàn giám sát của Ban Văn hóa - Xã hội, HĐND thành phố Hà Nội đã khảo sát bốn nhà thuốc. Tại thời điểm khảo sát, cả bốn nhà thuốc đều không có mặt dược sĩ phụ trách chuyên môn. Nhân viên đứng quầy kiêm luôn dược sĩ và bác sĩ, sẵn sàng kê đơn, bốc thuốc cho người bệnh.
Qua giám sát cho thấy, có tình trạng một dược sĩ đứng tên từ hai đến ba nhà thuốc, người đứng quầy bán thuốc không phải là dược sĩ. Ông Nguyễn Quang Trung, Trưởng phòng Quản lý hành nghề y, dược tư nhân (Sở Y tế Hà Nội) thừa nhận, hiện tượng cho thuê bằng dược sĩ để mở cửa hàng thuốc khá phổ biến. Chỉ cần bỏ ra số tiền thuê bằng khoảng 10 triệu đồng/tháng, một người không có chuyên môn cũng có thể đứng quầy kê thuốc, chữa bệnh cho người dân. Theo quy định, bán lẻ thuốc mà không có đơn là hành vi bị nghiêm cấm. Tuy nhiên, công tác thanh tra, kiểm tra còn nhiều hạn chế do số lượng nhà thuốc quá lớn, trong khi lực lượng quản lý còn mỏng. Hơn nữa, chế tài xử phạt vi phạm chưa đủ sức răn đe. Ví như, hành vi bán lẻ các loại thuốc phải kê đơn mà không có đơn thuốc chỉ bị xử phạt từ 200 nghìn - 500 nghìn đồng... Chính vì vậy, khi bị cơ quan chức năng phát hiện sai phạm, các nhà thuốc sẵn sàng nộp phạt và sau đó lại tái phạm…
Để đưa hoạt động mua, bán thuốc vào nền nếp, ông Nguyễn Khắc Hiền, Giám đốc Sở Y tế Hà Nội cho biết, hiện Sở đang phối hợp cơ quan chức năng tiếp tục kiểm tra, giám sát việc thực hiện kết nối liên thông tại nhà thuốc, quầy thuốc. Qua kiểm tra, nếu phát hiện nhà thuốc nào không kết nối mạng và bán thuốc không có đơn thuốc sẽ bị thu hồi giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dược; đồng thời, các nhà thuốc phải lưu giữ thông tin về đơn thuốc và dữ liệu bệnh nhân để truy xuất khi cần thiết. Cùng với đó, người dân nên bỏ thói quen tự ý mua thuốc khi không có chỉ định của thầy thuốc, để tránh những hậu quả đáng tiếc.
