Theo Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ngãi Bạch Thị Mân, nằm ở vùng Duyên hải Nam Trung Bộ, Quảng Ngãi là vùng đất hội tụ bề dày lịch sử, văn hóa lâu đời, nơi ghi dấu ba lớp văn hóa lớn: Văn hóa Sa Huỳnh, văn hóa Chăm-pa và văn hóa Việt.
Tài nguyên du lịch biển, đảo
Nền văn hóa Sa Huỳnh, một trong ba trung tâm văn hóa cổ của Việt Nam, được phát hiện lần đầu vào năm 1909 tại Long Thạnh (phường Phổ Thạnh), cùng nhiều di chỉ trải rộng ở các vùng ven biển và hải đảo.
Đây là kho tàng di sản khảo cổ biển quý hiếm, minh chứng cho quá trình hình thành và phát triển của cư dân cổ gắn với biển. Tiếp nối là lớp văn hóa Chăm-pa với hệ thống thành lũy và công trình đặc sắc như thành cổ Châu Sa, núi Thiên Bút…; những dấu tích này gợi mở về một thời kỳ hưng thịnh của cư dân biển miền trung, nơi giao thoa giữa văn hóa bản địa và văn minh biển.
Cuối cùng là di sản văn hóa Việt với các công trình tín ngưỡngtôn giáo ven biển và trên đảo, đi kèm là hệ thống lễ hội truyền thống gắn với đời sống ngư dân.
Tiêu biểu như Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa, lễ tế đình, lễ vía thần Nam Hải, lễ hội cầu ngư, lễ hội đua thuyền tứ linh. Đáng chú ý, vùng cửa biển Quảng Ngãi còn sở hữu nhiều di tích tàu đắm gắn liền với hoạt động giao thương biển từ thế kỷ 16 đến 19.
Cùng với đó, các làng nghề truyền thống gắn với cộng đồng cư dân biển, đảo như nghề làm muối Sa Huỳnh, chế biến hải sản khô, làm mắm, làm gốm, đánh bắt hải sản, đan vá lưới… cũng phát triển.
Những giá trị này vừa mang ý nghĩa kinh tế, vừa tạo nên bản sắc riêng cho du lịch biển, đảo Quảng Ngãi. Không chỉ tích tụ trầm tích văn hóa, Quảng Ngãi còn được thiên nhiên ưu đãi nhiều cảnh quan đặc sắc, hội tụ đủ rừng-biển, đảo với hệ sinh thái phong phú, đa dạng.
Sau khi sáp nhập tỉnh, không gian tự nhiên của tỉnh Quảng Ngãi mới càng mở rộng, tạo nên một bức tranh toàn cảnh giàu tiềm năng, vừa phục vụ đời sống dân sinh, vừa là nền tảng quan trọng cho phát triển du lịch biển, đảo bền vững.
Nổi bật là đảo Lý Sơn, hạt nhân của du lịch biển, đảo Quảng Ngãi sở hữu cảnh quan núi lửa độc đáo hình thành từ hàng triệu năm trước, với những miệng núi lửa và trầm tích ba-dan kỳ vĩ, kết hợp cùng hệ sinh thái san hô, rong biển, thảm cỏ biển, bãi đá trầm tích.
Tất cả những lợi thế đó đã tạo cho Lý Sơn là điểm đến lý tưởng cho du lịch khám phá, du lịch mạo hiểm, du lịch địa chất, đồng thời gắn kết hài hòa với các hoạt động trải nghiệm văn hóa-lịch sử thông qua du lịch cộng đồng.
“Với vị trí chiến lược, tài nguyên du lịch đa dạng và bề dày văn hóa, lịch sử, tỉnh Quảng Ngãi đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển du lịch biển, đảo gắn với bảo tồn di sản văn hóa, thiên nhiên, hướng tới mô hình kinh tế du lịch xanh và bền vững”, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ngãi Bạch Thị Mân nhấn mạnh.
Cần xây dựng chiến lược dài hạn
Bên cạnh những thuận lợi về tiềm năng tài nguyên, giá trị văn hóa, đồng chí Bạch Thị Mân chia sẻ, công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, thiên nhiên phục vụ phát triển du lịch biển, đảo tại Quảng Ngãi còn nhiều hạn chế, như: Hạ tầng du lịch chưa đồng bộ, chất lượng dịch vụ còn yếu; nguồn lực đầu tư còn quá ít ỏi; thiếu nguồn nhân lực chuyên môn và đội ngũ làm du lịch chất lượng cao...
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Chí Công, Trưởng Khoa Du lịch, Trường đại học Nha Trang, những điểm yếu của du lịch biển, đảo Quảng Ngãi là thiếu sản phẩm du lịch đặc trưng, ít trải nghiệm cao cấp mà chủ yếu là ngắm cảnh, tắm biển; các tour văn hóa, sinh thái, nghỉ dưỡng biển, đảo chưa được phát triển bài bản; hoạt động quảng bá du lịch còn yếu, hình ảnh điểm đến chưa được định vị rõ ràng trên thị trường quốc tế; thiếu chiến dịch truyền thông bài bản và hiện đại…
Cùng với đó, du lịch biển, đảo Quảng Ngãi còn đối mặt với nhiều thách thức, từ việc cạnh tranh các điểm đến biển nổi tiếng trong nước đến tác động của phát triển du lịch thiếu kiểm soát; thiếu sự đồng bộ trong quy hoạch du lịch và quản lý điểm đến, dễ dẫn đến phát triển manh mún, thiếu bền vững nếu không có tầm nhìn và giám sát sát sao.
Từ việc phân tích các điểm yếu và thách thức, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Chí Công đề xuất nhiều giải pháp để Quảng Ngãi phát triển du lịch biển, đảo bền vững. Trong đó, cần áp dụng chiến lược quản lý và phát triển du lịch biển, đảo một cách chủ động, gắn với định hướng bền vững.
Trước hết, cần định vị rõ nét thương hiệu du lịch biển, đảo Quảng Ngãi với những giá trị khác biệt như văn hóa Sa Huỳnh, đặc sản ẩm thực và trải nghiệm cộng đồng, để tạo lợi thế cạnh tranh so với các điểm đến nổi tiếng khác. Về môi trường, áp dụng nghiêm các tiêu chuẩn quản lý rác thải, nước thải và kiểm soát sức chứa du lịch nhằm bảo vệ hệ sinh thái.
Tăng cường phối hợp giữa các cấp chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng để bảo đảm quy hoạch du lịch đồng bộ, có tầm nhìn dài hạn và được giám sát chặt chẽ, từ đó tránh tình trạng phát triển manh mún, thiếu bền vững, tạo hình ảnh điểm đến xanh-sạch-đẹp trong dài hạn.
“Việc khai thác lợi thế về tài nguyên biển, đảo cần gắn chặt với bảo tồn môi trường, giữ gìn bản sắc văn hóa địa phương và có sự tham gia của cộng đồng. Điều này đòi hỏi Quảng Ngãi cần xây dựng chiến lược phát triển du lịch dài hạn, đồng bộ với quy hoạch vùng Nam Trung Bộ và phù hợp với Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Chí Công chia sẻ.
