Bất cứ ai trở thành Thủ tướng mới cũng sẽ đối mặt nhiều thách thức.
Theo Kyodo News, thời gian vận động tranh cử sẽ kéo dài 12 ngày, bắt đầu từ ngày 22/9. Toàn bộ nghị sĩ LDP cùng tất cả các đảng viên của 47 cơ sở đảng cấp tỉnh trên cả nước sẽ tham gia bỏ phiếu. Đây là phương thức bỏ phiếu đầy đủ bao gồm cả phiếu của tất cả đảng viên, mà không tổ chức theo phương thức rút gọn như thông thường, nghĩa là chỉ các nghị sĩ và đại diện 47 chi bộ địa phương bỏ phiếu. Quy trình này có thể sẽ phải tổ chức thành hai vòng. Vòng một bao gồm phiếu của tất cả nghị sĩ và đảng viên. Nếu ứng cử viên nào đạt số phiếu quá bán sẽ giành chiến thắng. Trong trường hợp không có ứng cử viên đạt quá bán, cuộc bầu cử sẽ phải tổ chức vòng hai đối với hai ứng cử viên có số phiếu cao nhất. Vòng hai gồm phiếu của các nghị sĩ và đại diện 47 chi bộ địa phương của đảng LDP.
Một số ứng cử viên tiềm năng đã nổi lên trong cuộc đua giành ghế lãnh đạo đảng cầm quyền của Nhật Bản. Cựu Bộ trưởng Ngoại giao Toshimitsu Motegi đã thông báo ý định tranh cử. Trong khi đó, Chánh Văn phòng Nội các Yoshimasa Hayashi và cựu Bộ trưởng An ninh Kinh tế Sanae Takaichi quyết định tham gia cuộc đua tới ghế Thủ tướng của “đất nước mặt trời mọc”. Bộ trưởng Nông nghiệp Shinjiro Koizumi cũng được đánh giá là một ứng cử viên tiềm năng.
Bà Takaichi là một chính trị gia dày dạn kinh nghiệm, từng nắm giữ nhiều chức vụ quan trọng, nổi bật với quan điểm phản đối việc Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BỌ) tăng lãi suất và kêu gọi tăng chi tiêu để vực dậy nền kinh tế mong manh. Nếu được bầu, bà Takaichi có cơ hội trở thành nữ Thủ tướng đầu tiên trong lịch sử Nhật Bản.
Trong khi đó, ông Shinjiro Koizumi - con trai của cựu Thủ tướng Junichiro Koizumi - được biết đến với vai trò Bộ trưởng Nông nghiệp dưới thời ông Ishiba. Ông được biết đến với hình ảnh một nhà cải cách, hướng tới mục tiêu khôi phục niềm tin của công chúng vào một đảng cầm quyền đang bị vướng vào các vụ bê bối. Nếu đắc cử, ông Koizumi có thể sẽ trở thành Thủ tướng trẻ tuổi nhất Nhật Bản trong kỷ nguyên hiện đại.
Ông Shigeru Ishiba giữ cương vị Thủ tướng Nhật Bản từ tháng 10/2024 và chịu áp lực lớn từ nội bộ đảng cầm quyền, sau khi đảng này chịu thất bại trong cuộc bầu cử Thượng viện hồi tháng 7 vừa qua, khiến liên minh cầm quyền mất đa số ghế tại cả hai viện Quốc hội. Tại cuộc họp báo hôm 7/9, Thủ tướng Ishiba tuyên bố: “Tôi đã quyết định từ chức Chủ tịch đảng LDP. Tôi đã giao cho Tổng Thư ký LDP Hiroshi Moriyama tiến hành các thủ tục bầu chủ tịch mới theo Điều 6, Khoản 2 của Điều lệ đảng, tức là tổ chức một cuộc bầu cử bất thường trong trường hợp vị trí chủ tịch đảng bị khuyết trong nhiệm kỳ”.
Cũng theo ông Ishiba, hiện là “thời điểm thích hợp” để ông “quyết định trao lại quyền lực cho người kế nhiệm”. Ông nói: “Cho đến khi có một chủ tịch mới được bầu chọn, tôi sẽ kiên trì thực hiện trách nhiệm của mình đối với người dân và giao phó tương lai cho chủ tịch và thủ tướng mới”. Theo hệ thống chính trị Nhật Bản, việc ông Ishiba từ chức chủ tịch đảng cầm quyền đồng nghĩa với việc từ chức Thủ tướng.
Thất bại của LDP trong cuộc bầu cử Thượng viện hồi tháng 7 vừa qua khiến liên minh cầm quyền mất đa số ghế tại cả hai viện Quốc hội. Ngoài ra, áp lực càng đè nặng hơn khi Tổng Thư ký Hiroshi Moriyama và một số thành viên khác trong ban lãnh đạo LDP cũng có ý định từ chức.
Hiện chưa rõ ai sẽ trở thành Thủ tướng mới của Nhật Bản, song nhiều thách thức đang đặt ra với nhà lãnh đạo mới, nhất là trong lĩnh vực kinh tế. Giới phân tích nhận định, dù ai trở thành Thủ tướng tiếp theo của “xứ Phù Tang” cũng phải đưa ra một kế hoạch kinh tế rõ ràng, trong đó phải giảm thiểu tác động của các hàng rào thuế quan từ Mỹ bởi mức thuế 15% mà Mỹ áp dụng đối với hàng hóa Nhật Bản sẽ gây tổn hại cho hệ thống thương mại. Nếu không giải quyết dứt điểm, cử tri sẽ tiếp tục bi quan về kinh tế trong nước.
Mặc dù vẫn là một trong những nền kinh tế hàng đầu thế giới, song Nhật Bản đang phải đối mặt tình trạng dân số già hóa, lực lượng lao động suy giảm và nợ công cao. Thủ tướng mới sẽ cần đưa ra các chính sách kinh tế nhằm thúc đẩy tăng trưởng, giải quyết vấn đề lạm phát, hướng tới cải thiện đời sống của người dân. Ngoài ra, nhà lãnh đạo mới cũng cần có kế hoạch đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, giảm sự phụ thuộc vào các nền kinh tế lớn và xây dựng một hệ thống kinh tế nội địa vững mạnh hơn.
Bên cạnh đó, việc phục hồi niềm tin của cử tri đối với chính phủ sau một loạt bê bối cũng là một nhiệm vụ cấp bách của Thủ tướng tương lai, song song việc thúc đẩy đoàn kết nội bộ đảng cầm quyền. Những thách thức trên đòi hỏi một người lãnh đạo có tầm nhìn và khả năng điều hành chính phủ khác biệt.
