Sản xuất lúa sinh thái, bảo tồn sếu đầu đỏ

Đề án Bảo tồn và phát triển sếu đầu đỏ tại Vườn quốc gia Tràm Chim đã được triển khai hơn 1 năm. Kết quả bước đầu cho thấy hệ sinh thái vùng đất ngập nước tự nhiên này dần được phục hồi, nhiều loài chim đến trú ngụ với số lượng lớn, các loài thực vật quan trọng cũng bắt đầu hồi phục.
Lãnh đạo Tỉnh ủy Đồng Tháp (người bên phải) thăm mô hình lúa sinh thái của nông dân.
Lãnh đạo Tỉnh ủy Đồng Tháp (người bên phải) thăm mô hình lúa sinh thái của nông dân.

Vườn quốc gia Tràm Chim thuộc địa bàn huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp, có diện tích 7.313 ha, là hệ sinh thái đất ngập nước còn sót lại của Đồng Tháp Mười xưa. Vườn có hệ thực vật 130 loài, 130 loài thủy sản nước ngọt, là nơi trú ngụ của 231 loài chim đặc hữu của vùng. Đặc biệt nơi đây có sếu đầu đỏ, loài chim quý hiếm đang có nguy cơ tuyệt chủng được cả thế giới quan tâm bảo vệ. Năm 2012, vườn được công nhận là khu Ramsar thứ 4 của Việt Nam và thứ 2.000 của thế giới.

Do tác động của biến đổi khí hậu, sự thay đổi chế độ thủy văn và các tác động khác đã làm cho hệ sinh thái Tràm Chim thay đổi, có nhiều loài động vật, thực vật suy thoái, trong đó có quần xã năng kim (thức ăn ưa thích của sếu đầu đỏ) bị thu hẹp dần… làm ảnh hưởng đến nguồn thức ăn và môi trường sinh sống của sếu đầu đỏ. Ngoài ra, cũng phần nào do việc canh tác nông nghiệp quá mức hiện nay, dẫn đến quần thể sếu về Tràm Chim ngày càng ít dần. Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Tháp Phạm Thiện Nghĩa cho rằng việc nghiên cứu, hợp tác chuyển giao, nuôi dưỡng và bảo tồn sếu đầu đỏ là yêu cầu cấp bách.

Để hiện thực hóa ước mơ “Đưa đàn sếu trở về”, tỉnh đã xây dựng và phê duyệt “Đề án Bảo tồn và phát triển sếu đầu đỏ tại Vườn quốc gia Tràm Chim giai đoạn 2022-2032”, được sự chung tay giúp sức của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước cùng xây dựng đề án trên cơ sở chia sẻ kinh nghiệm câu chuyện thành công từ chương trình bảo tồn sếu tại Vương quốc Thái Lan.

Bên cạnh thực hiện nhiệm vụ nuôi dưỡng sếu, tái thả sếu đầu đỏ về tự nhiên tại Vườn quốc gia Tràm Chim, đề án còn có nhiệm vụ quan trọng là phục hồi hệ sinh thái, xây dựng mô hình sản xuất nông nghiệp sinh thái bền vững (lúa), kết hợp tốt giữa việc bảo đảm sinh kế cho người dân và môi trường chung quanh vùng nuôi thả sếu về môi trường tự nhiên. Sản xuất lúa sinh thái kết hợp bảo tồn và phát triển sếu đầu đỏ được thực hiện tại khu vực tiếp giáp khu A4 của vườn, gồm ô bao số 25 xã Phú Đức và ô bao số 43B xã Tân Công Sính (huyện Tam Nông).

Bắt đầu từ năm 2023 đến 2027 đạt diện tích 200 ha và đến năm 2032 phát triển nhân rộng mô hình ra khu vực vùng đệm. Vùng lúa sinh thái-hữu cơ sẽ là nơi phục hồi đa dạng sinh học, giảm tác động từ canh tác lúa sử dụng hóa chất và tận dụng lợi thế mùa nước nổi. Phát triển vùng lúa sinh thái-hữu cơ là nơi có tiềm năng xây dựng thương hiệu “Gạo sếu Tam Nông” ở thị trường nội địa và quốc tế. Trên nền tảng đó sẽ gắn kết vùng lúa sinh thái-hữu cơ với du lịch sinh thái-du lịch ruộng vườn và tạo ra nông sản an toàn phục vụ thị trường nội địa và xuất khẩu, nhằm nâng cao thu nhập và cải thiện sức khỏe cho cộng đồng cư dân sinh sống quanh vùng đệm Vườn quốc gia Tràm Chim.

Theo Ủy ban nhân dân huyện Tam Nông, sản xuất lúa sinh thái kết hợp bảo tồn và phát triển sếu đầu đỏ bắt đầu thực hiện từ vụ hè thu 2023, với quy mô 39 ha/4 hộ tham gia. Đến vụ hè thu 2024, diện tích tăng lên 312,5 ha/41 hộ (tăng 112,5 ha so với kế hoạch). Nông dân ấp Phú Xuân, xã Phú Đức, huyện Tam Nông cho biết, nếu như trước đây sạ 20 kg lúa giống/công (1.000 m2) thì bây giờ chỉ sạ 10 kg/công. Rơm rạ bây giờ không đốt mà dùng chế phẩm, phương pháp cày vùi để hạn chế khói bụi ô nhiễm. Về mùa vụ, nông dân vẫn giữ nguyên 3 vụ/năm; áp dụng khoa học kỹ thuật, giảm phân, thuốc hóa học và tăng phân hữu cơ.

Khi áp dụng, năng suất lúa có giảm nhưng không nhiều, thay vào đó tiết kiệm được chi phí cho phân bón, thuốc hóa học nên lợi nhuận nhiều hơn. “Sản xuất lúa kiểu truyền thống sẽ gây ô nhiễm môi trường vì độc hại từ phân bón hóa học, khói bụi từ đốt rơm rạ. Gia đình tôi chuyển sang mô hình lúa sinh thái để tạo môi trường xanh-sạch-đẹp với hy vọng Nhà nước có thể tổ chức thả sếu, bà con đón sếu về” - nông dân Nguyễn Văn Mẫn, sinh năm 1962, ngụ ấp Phú Xuân chia sẻ.

Để việc thực hiện Đề án Bảo tồn và phát triển sếu đầu đỏ có hiệu quả, Thứ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Quốc Trị lưu ý ngành chức năng, địa phương cần hỗ trợ người dân sống chung quanh các khu vực đất ngập nước chuyển đổi sang các mô hình kinh tế bền vững, như: Khai thác hình ảnh sếu đầu đỏ và các hệ sinh thái đất ngập nước để phát triển du lịch sinh thái, từ đó tạo nguồn thu nhập ổn định cho người dân và tái đầu tư vào hoạt động bảo tồn; hỗ trợ người dân áp dụng các phương pháp canh tác thân thiện với môi trường, giảm tác động đến hệ sinh thái tự nhiên.

Qua hơn một năm thực hiện đề án tại huyện Tam Nông, nông dân không chỉ được bảo vệ sức khỏe mà còn tạo ra sản phẩm lúa gạo giá trị cao, góp phần bảo vệ môi trường; đặc biệt là thực hiện được mục tiêu tạo môi trường sinh thái an toàn cho sếu đầu đỏ có thể sinh sống tại Vườn quốc gia Tràm Chim.

Có thể bạn quan tâm

Màu xanh của các loại cây rau, trong đó có lục bình bên dòng sông Cái Lớn, đoạn qua TP Cần Thơ.

Sinh kế từ lục bình

Cái Lớn, Cái Bé (tỉnh An Giang) là dòng sông cặp đôi duy nhất ở Đồng bằng sông Cửu Long. Nơi đây, người dân bền bỉ bám đất, bám sông để mưu sinh đầy sáng tạo, trong đó có nghề đan lục bình đem lại thu nhập ổn định và cuộc sống bình yên.

Sạt lở nhấn chìm nhiều nhà dân xuống sông Hậu.

Nỗi lo lắng sạt lở ở cù lao

Trên địa bàn xã Mỹ Hòa Hưng, tỉnh An Giang gần đây xảy ra nhiều vụ sạt lở, sụp lún đất ven bờ sông Hậu với diễn biến nhanh và phức tạp, ảnh hưởng đời sống, tài sản và sinh hoạt của nhiều hộ dân.

Chính quyền và nhân dân khắc phục sự cố vỡ một đoạn cồn Sơn của thành phố Cần Thơ.

Bảo vệ mùa màng trước triều cường lịch sử

Mùa nước nổi năm nay kết hợp triều cường và mưa lớn gây thiệt hại lớn đến đời sống cũng như sản xuất của người dân Đồng bằng sông Cửu Long. Tại nhiều nơi, chính quyền địa phương và nhân dân đã cùng nhau đồng tâm, hợp sức chống chọi với mực nước dâng cao, bảo vệ thành công mùa màng và sinh kế.

Mô hình trồng sen mùa nước nổi tại xã Tân Hòa, thành phố Cần Thơ.

Lan tỏa mô hình sản xuất “thuận thiên”

Sau khi Nghị quyết 120 của Chính phủ về phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu được triển khai, nhiều nông dân ở thành phố Cần Thơ đã thay đổi cách nghĩ, cách làm. Thay vì chống lại tự nhiên, họ chọn cách thuận theo quy luật đất - nước - mùa vụ để canh tác hiệu quả, tiết kiệm chi phí.

Vườn rau đọt choại nhìn từ trên cao.

Đặc sản độc đáo đất miền Tây

Rau choại từ một loại dây hoang dại ở rừng tràm, rừng dừa nước nay trở thành đặc sản được săn tìm, giúp nhiều hộ dân vùng Đồng bằng sông Cửu Long nói chung và thành phố Cần Thơ nói riêng thoát nghèo, ổn định cuộc sống. Theo nhiều nông dân, dây choại có sức sống dẻo dai, thích ứng với mọi điều kiện thời tiết.

Tuyến đê biển quốc gia đoạn đi qua ấp Giồng Bàn, xã Long Vĩnh bị sạt lở chân đê, dài 70m.

Khắc phục sạt lở ven sông, bờ biển

Thời gian qua, tình trạng sạt lở trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long diễn biến phức tạp, gây thiệt hại sản xuất nông nghiệp, ảnh hưởng đến sinh kế của nhân dân.

Ông Nguyễn Văn Đời, Giám đốc Hợp tác xã Trầu Vàng Vị Thủy chăm sóc vườn trầu của gia đình.

Nét đẹp hồn quê làng trầu Vị Thủy

Giữa nhịp sống hiện đại, nơi phố thị đang đổi thay từng ngày, vẫn còn đó làng trầu Vị Thủy (xã Vĩnh Thuận Đông, thành phố Cần Thơ) yên bình, mộc mạc với sắc xanh mướt mắt của những giàn trầu trải dài.

Nhiều ngôi nhà ở Đồng Tháp bị đổ sụp xuống sông do sạt lở.

Chủ động, linh hoạt ứng phó với biến đổi khí hậu

Đồng bằng sông Cửu Long là vùng kinh tế trọng điểm của cả nước. Tuy nhiên, nơi đây luôn phải đối mặt nhiều thách thức do tác động của biến đổi khí hậu gây ra. Trước thực trạng này, các địa phương trong vùng có nhiều giải pháp nhằm hạn chế thiệt hại, thích ứng với điều kiện cực đoan của thiên nhiên.

Dự án Hạ tầng thiết yếu hỗ trợ phát triển vùng cây ăn trái hoa kiểng khu vực Mỏ Cày Bắc và Chợ Lách vừa hoàn thành đưa vào sử dụng.

Hoàn thiện hệ thống thủy lợi, thúc đẩy phát triển kinh tế

Những năm gần đây, hệ thống thủy lợi tại khu vực các cù lao Minh, Bảo và An Hóa (Vĩnh Long) được đầu tư nhằm ngăn mặn, trữ ngọt phục vụ nhu cầu sản xuất, sinh hoạt của người dân. Nhờ vậy, nhiều “túi nước ngọt” được hình thành giúp tưới tiêu vườn cây ăn quả, ruộng lúa, hoa màu.

Nông dân Vĩnh Bình, tỉnh An Giang thu hoạch tôm càng xanh bán cho thương lái.

Xứ sở tôm càng xanh chuyển mình

Vĩnh Bình từng được ví như “rốn phèn” của vùng Miệt Thứ, tỉnh An Giang, với muôn vàn khó khăn. Ngày nay, địa phương này đã vươn lên mạnh mẽ, trở thành một “xứ sở tôm càng xanh”.

Thành viên Hợp tác xã Sản xuất nông nghiệp sinh thái Quyết Tiến kiểm tra lưới bao quanh vùng nuôi trữ cá.

Nuôi trữ cá kết hợp du lịch sinh thái mùa nước nổi

Khi nước lũ (mùa nước nổi) tràn đồng cũng là lúc bà con nông dân đầu nguồn của tỉnh Đồng Tháp triển khai thực hiện mô hình nuôi trữ cá trên đồng ruộng. Mô hình này vừa góp phần bảo vệ nguồn lợi thủy sản, tránh kiểu đánh bắt tận diệt, vừa có lợi thế khai thác du lịch theo mùa.

Chế biến các sản phẩm từ dừa tại tỉnh Vĩnh Long đã tạo nhiều việc làm cho lao động nông thôn.

Vĩnh Long phát triển bền vững ngành dừa

Sau sáp nhập, tỉnh Vĩnh Long có diện tích dừa lớn nhất khu vực và cả nước với khoảng 120 nghìn ha, chiếm gần 50% diện tích của cả nước. Địa phương đang tập trung xây dựng vùng sản xuất tập trung có mã số vùng trồng để phục vụ chế biến và xuất khẩu dừa bền vững.

Hệ thống tưới nhỏ giọt do Viện Nghiên cứu phát triển Đồng bằng sông Cửu Long chuyển giao tại phường Vĩnh Châu.

Giải pháp hiệu quả giảm nguy cơ cạn kiệt nguồn nước ngầm

Vĩnh Châu, thành phố Cần Thơ là nơi chuyên canh trồng hành tím lớn nhất cả nước, với diện tích gần 7.000 ha. Nguồn nước tưới tiêu phục vụ sản xuất ở đây chủ yếu khai thác từ mạch nước ngầm. Tuy nhiên, trước tác động của biến đổi khí hậu và việc khai thác quá mức, nguồn nước ngầm ngày càng suy giảm nghiêm trọng.

Hoạt động thả cá về tự nhiên nhằm đa dạng nguồn lợi thủy sản được tổ chức tại thành phố Cần Thơ.

Bảo vệ, phát triển nguồn lợi thủy sản

Thành phố Cần Thơ có nhiều ao, hồ, sông, rạch,... mang đến những lợi ích không nhỏ về nguồn lợi thủy sản. Tuy nhiên, trước những ảnh hưởng do biến đổi khí hậu, nạn đánh bắt trái phép,… nguồn thủy sản tại địa phương ít nhiều bị ảnh hưởng. Bảo vệ nguồn lợi, phát triển nuôi trồng thủy sản đang là việc được địa phương chú trọng.

Ông Lê Văn Sấm bên ao nuôi tôm ứng dụng công nghệ cao

Hiệu quả từ ứng dụng nuôi tôm công nghệ cao

Gần 20 năm theo nghề nuôi tôm, ông Lê Văn Sấm, (sinh năm 1958, ngụ xã Thạnh Hải, tỉnh Vĩnh Long) chuyển dần từ cách nuôi truyền thống sang ứng dụng công nghệ cao thu lợi nhuận hàng chục tỷ đồng mỗi năm. Ông đã hỗ trợ, giúp giải quyết việc làm cho nhiều lao động địa phương.

Ao Bà Om, phường Nguyệt Hóa, tỉnh Vĩnh Long rợp bóng cây cổ thụ.

Trải nghiệm du lịch xanh, thân thiện môi trường

Những năm gần đây, tỉnh Vĩnh Long không ngừng phát huy vai trò của cộng đồng dân cư trong phát triển du lịch xanh, thân thiện môi trường. Nhiều sản phẩm mới lạ, hấp dẫn du khách trong nước và nước ngoài được hình thành, góp phần tạo động lực thúc đẩy kinh tế-xã hội địa phương.

Lối vào khu dân cư khóm Sa Phô nằm dọc tuyến sông Cửa Lớn (thị trấn Năm Căn, huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau) bị sạt lở làm hư hỏng.

Cà Mau ứng phó tình trạng sạt lở đất ven sông

Vào mùa mưa hằng năm, tình trạng sạt lở đất ven sông lại trở nên “nóng” tại nhiều địa phương vùng sông nước Cà Mau, gây bất an cho người dân, đe dọa đời sống, sản xuất và làm hư hỏng nhiều công trình hạ tầng.

Sếu đầu đỏ tại Vườn quốc gia Tràm Chim. (Ảnh tư liệu Vườn quốc gia Tràm Chim)

Bảo tồn và phát triển sếu đầu đỏ tại Tràm Chim

Sau một thời gian dài vắng bóng, sếu đầu đỏ - loài chim quý hiếm đứng trước nguy cơ tuyệt chủng - đã chính thức quay trở lại Vườn quốc gia Tràm Chim (huyện Tam Nông, Đồng Tháp) để được nuôi dưỡng và phục hồi.

Thu hoạch lúa nhìn từ trên cao.

Hạt gạo miền Tây “chuyển mình”

Trong bối cảnh “ba biến”: biến đổi khí hậu, biến động thị trường và biến chuyển xu thế tiêu dùng toàn cầu tác động ngày càng sâu sắc đến sản xuất nông nghiệp, ngành hàng lúa gạo ở Đồng bằng sông Cửu Long đang đứng trước yêu cầu đổi mới toàn diện. Đề án “Phát triển bền vững một triệu héc-ta chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh” do Chính phủ phê duyệt không chỉ là một chiến lược kinh tế, mà còn là lời giải mang tính căn cơ cho bài toán sinh kế, môi trường và hội nhập. Trong hành trình này, nông dân và hợp tác xã chính là chủ thể trung tâm, là lực lượng quyết định thành, bại của đề án.
Sơ chế yến tại Công ty trách nhiệm hữu hạn Thương mại, dịch vụ Trí Sơn.

Tiền Giang phát triển nghề nuôi chim yến

Tiền Giang là địa phương đứng thứ hai cả nước (sau Kiên Giang) về phát triển mô hình dẫn dụ và gây nuôi chim yến. Những năm gần đây, số lượng người nuôi tăng lên, nhưng sản lượng tổ yến giảm và đầu ra hạn chế đã gây không ít khó khăn. Việc nâng cao chất lượng và đẩy mạnh liên kết sản xuất, tiêu thụ là hướng đi cần thiết để nghề phát triển bền vững.
Khu vực xử lý nước thải tại trang trại nuôi tôm của Công ty TNHH nuôi trồng thủy sản Tuấn Hiền.

Hiệu quả từ mô hình nuôi tôm công nghệ cao

Tỉnh Tiền Giang có diện tích nuôi tôm hơn 8.000 ha; trong đó, nuôi thâm canh khoảng 3.000 ha, nuôi quảng canh cải tiến hơn 5.000 ha; sản lượng thu hoạch hằng năm ước đạt 21.000 tấn. Các mô hình nuôi tôm ứng dụng công nghệ cao không chỉ mang lại nguồn thu nhập bền vững cho người dân mà còn mở ra hướng đi mới cho một nền nông nghiệp hiện đại, thân thiện môi trường.
Một công trình điện gió ở Bạc Liêu.

Phát triển nguồn năng lượng sạch ở Bạc Liêu

Bạc Liêu là tỉnh tiên phong ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long và cả nước trong việc xây dựng các dự án điện gió ngoài khơi. Đến nay, tỉnh đã thu hút các doanh nghiệp trong, ngoài nước đầu tư phát triển 10 dự án điện gió và một dự án điện khí. Năm 2024, tổng sản lượng điện các nguồn năng lượng sạch của tỉnh đã phát lên lưới điện là 1.436,2 triệu kWh, mở ra bước phát triển mới về năng lượng sạch, năng lượng tái tạo của địa phương và nhiều tỉnh trong khu vực...
Bờ kè Cái Răng, quận Cái Răng, thành phố Cần Thơ. (Ảnh NGỌC HÂN)

Cần Thơ xây dựng công trình thủy lợi đa mục tiêu

Với chiến lược dài hạn và phương thức chủ động, thành phố Cần Thơ đang phát huy hiệu quả các công trình thủy lợi, góp phần phòng, chống thiên tai, phát triển nông nghiệp bền vững, nâng cao chất lượng sống đô thị và thích ứng linh hoạt với biến đổi khí hậu