Từ nâng cao cốt nền
Không chỉ là chỗ ở, với riêng người Lệ Thủy, nhà còn là nơi tránh lũ. Bởi vậy, tiêu chí cao ráo, kiên cố để chống bão, vượt lũ luôn đặt lên hàng đầu, nhất là với những ngôi nhà được xây từ năm 2020 (thời điểm xảy ra trận lũ lịch sử) đến nay. Khi chưa đủ nguồn lực để làm nhà kiên cố, các cặp vợ chồng trẻ ở vùng “rốn lũ” thường kiên nhẫn kéo dài hơn thời gian tích góp.
Anh Nguyễn Văn Nam ở thôn Lộc An, xã Lệ Thủy chia sẻ, vợ chồng anh quyết định “một năm làm nhà, ba năm trả nợ” nhưng nhà phải cao, kiên cố để hằng năm không phải chạy lũ. Hai vợ chồng mua đất mặt tiền đường liên xã để làm nhà, vị trí định cư thì thuận lợi về giao thông, buôn bán nhưng mùa mưa lũ thì sóng, nước “bao la”. Lường trước những bất lợi nên khi làm nhà, anh quyết định nâng cao cốt nền, làm thêm tầng để trú tránh lũ lớn.
Nhà vừa xây xong thì trận lũ ngày 3/11 ập đến. Không phải sơ tán đâu xa, gia đình Nam vẫn chủ động được mọi sinh hoạt trong những ngày mưa lũ. Khi chiếc xuồng rời đi, từ xa, giữa biển lũ mênh mông, tôi vẫn thấy cả nhà Nam an toàn trong ngôi nhà hai tầng còn thơm mùi sơn mới.
Theo lãnh đạo xã Lệ Thủy, dù chưa có số liệu tổng hợp nhưng từ sau trận lũ lịch sử tháng 10/2020, nhà cửa xây mới trên địa bàn phần lớn đều có nền cao và khang trang, bền đẹp. Nhờ vậy, trong chiến dịch xóa mái tranh, nhà dột nát cho hộ nghèo, Lệ Thủy cũng không mất nhiều thời gian và kinh phí do số lượng nhà cần hỗ trợ không nhiều, chỉ tập trung vào các hộ có người neo đơn, đau yếu.
Chỉ trong năm nay, trên hai tuyến đường liên xã trước đây dọc theo sông Kiến Giang về phía hạ nguồn, có cả trăm ngôi nhà mới được xây kiên cố để chống bão, vượt lũ. Về Lệ Thủy những ngày sau lũ, người dân tất bật dọn dẹp, khắc phục hậu quả nhưng vẫn cảnh giác để nhiều tài sản có giá trị lớn ở tầng hai hoặc gác cao, sàn nổi, bởi mùa mưa lũ chưa đi qua.
Đến nhiều thiết kế tiện ích để ứng phó lũ lụt
Những trận lũ trước, anh Lê Nguyên Vũ và các thành viên trong gia đình ở thôn Phong Giang, xã Lệ Thủy khá vất vả khi phải khuân vác, chuyển tài sản có giá trị lên cao để tránh lũ. Từ đó, anh nghĩ đến việc chế tạo, lắp đặt những thiết bị tiết kiệm công sức. Trước trận lũ đầu tháng 11 này, Vũ mua vật tư về tự gia công, lắp ráp hệ thống tời để đưa các vật dụng, đồ dùng thiết yếu trong nhà lên tầng cao.
Anh chia sẻ: “Tôi mua máy tời, mô-tơ, thanh sắt với chi phí đầu tư khoảng 8 triệu đồng về cắt, hàn, lắp cố định ở vị trí thuận lợi nhất trong nhà, giúp kéo tài sản, vật dụng quan trọng lên tầng hai một cách nhanh chóng, an toàn khi lũ về. Nếu đặt một bộ tương tự cho thợ làm thì giá phải hơn 12 triệu đồng”. Với hệ thống tời, chỉ cần một người cũng có thể dễ dàng vận hành, chuyển tài sản lên cao. Thấy hiệu quả, nhiều người trong thôn đến học hỏi làm theo.
Nhiều mùa lũ lụt đi qua, ở Lệ Thủy còn có thêm mô hình “sàn phao di động” gắn trên các phao nhựa, lấy cảm hứng từ nhà nổi ở vùng “rốn lũ” Tân Hóa của tỉnh Quảng Bình cũ. Sàn được làm bằng khung gỗ hoặc sắt nhẹ diện tích chừng 10 m², bên dưới là các thùng phuy nhựa hoặc vật liệu nổi. Ngày thường, sàn nằm trên mặt đất, người dân có thể để vật dụng hoặc nông cụ như bình thường. Khi lũ về, nhờ hệ thống phao phía dưới, sàn tự nổi theo mực nước. Chỉ cần buộc dây để cố định là người dân có thể bảo vệ đồ đạc, xe máy hoặc thậm chí đưa người già, trẻ nhỏ lên “sàn phao di động” trong những giờ đầu khi nước mới dâng.
Anh Nguyễn Văn Đạt ở thôn Đông Thành, xã Lệ Thủy cho biết, chi phí làm sàn phao không nhiều, vật liệu dễ kiếm, phù hợp điều kiện của nhiều hộ dân vùng ngập lụt nên được rất nhiều gia đình lựa chọn. “Qua thực tế sử dụng, tôi thấy đây là giải pháp đơn giản nhưng mang lại hiệu quả rõ rệt, giúp bà con chủ động ứng phó, giảm thiệt hại đáng kể trong mùa mưa lũ”, anh Đạt nói.
Theo Chủ tịch UBND xã Lệ Thủy Lê Văn Sơn, từ ngày 1/7, xã Lệ Thủy được hình thành từ 6 xã ven sông Kiến Giang trước đây. Đây là vùng hằng năm đều xảy ra ngập lụt kéo dài. Dù vậy, người dân “rốn lũ” Lệ Thủy vẫn chủ động, bình tĩnh vượt qua thiên tai bằng kinh nghiệm và những mô hình sáng tạo, hiệu quả. Hy vọng đây sẽ là gợi ý về các biện pháp phù hợp cho những vùng thường xuyên chịu ảnh hưởng của lũ lụt để giảm thiệt hại cho người dân.
