Radio ngôn ngữ dân tộc thiểu số ở Kenya

Một trạm radio cộng đồng trong khu phức hợp rừng Mau tại Kenya đã và đang góp phần ngăn chặn việc văn hóa và ngôn ngữ Ogiek bị xóa bỏ.
Stephen Lele tại trạm phát sóng Sogoot. Ảnh: MINORITY AFRICA
Stephen Lele tại trạm phát sóng Sogoot. Ảnh: MINORITY AFRICA

Nằm trong một khu phức hợp rừng cách Thủ đô Nairobi (Kenya) 210 km là một trạm radio cộng đồng có tên Sogoot (trong ngôn ngữ Ogiek có nghĩa là “chiếc lá”), chính thức hoạt động vào năm 2019, có tần số 97.1FM, được phát sóng từ 6 giờ sáng đến 11 giờ tối hằng ngày cho hàng nghìn người dân Ogiek trong bán kính 30 km.

Anh Stephen Lele, quản lý trạm radio cho biết, anh chưa từng được nghe radio bằng ngôn ngữ của dân tộc mình. Sogoot FM là sự thay đổi lớn, tập trung vào những chủ đề từ văn hóa, giáo dục, y tế, đến trao quyền trong lĩnh vực xã hội và kinh tế.

Theo Sách đỏ các ngôn ngữ bị đe dọa do Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của LHQ (UNESCO) phát hành, trên thế giới có hơn 6.700 ngôn ngữ bản địa đang trở thành “ngôn ngữ chết”. Riêng tại châu Phi, con số này đã lên tới hàng trăm. Ogiek là một trong tám ngôn ngữ của Kenya đang đối mặt nguy cơ bị quên lãng. Ông Stephen Moitalel Njala, một già làng cho biết, ngôn ngữ và văn hóa của dân tộc ông đang bị mai một nặng nề, và Sogoot FM chính là niềm hy vọng khi đã và đang góp phần thúc đẩy văn hóa và ngôn ngữ bản địa này, bất chấp những rào cản kỹ thuật.

Erick Kinya Muriuki, Giám đốc Văn hóa doanh nghiệp ở hạt Nakuru cho biết, sự mai một ngôn ngữ đã luôn là vấn đề nhức nhối kể từ khi Kenya nằm dưới ách đô hộ của thực dân và bị buộc phải nói tiếng Anh. Để gìn giữ những ngôn ngữ thiểu số, ông đã đề xuất nhiều chính sách phát huy kiến thức văn hóa bản địa, một vài trong số đó thậm chí còn giúp gìn giữ các giá trị văn hóa được lưu hành rộng rãi. Ông Muriuki cũng khuyến khích các bậc phụ huynh cho con em mình tham gia các hoạt động văn nghệ như đóng kịch, biểu diễn âm nhạc dân ca, nhảy truyền thống… bằng ngôn ngữ Ogiek.

Đối với Lele, Sogoot FM là công cụ duy trì tiếng nói của cộng đồng Ogiek thông qua việc cung cấp thông tin về giáo dục và giải trí bằng phương ngữ của họ. Nếu không nhờ kênh radio này, cộng đồng Ogiek sẽ mất đi tiếng nói.

Tờ Minority Africa cho hay, người dân trong vùng đã chung tay mua những nhạc cụ và trang thiết bị cần thiết. Năm 2018, cộng đồng xây dựng một trạm phát sóng hiện đại bao gồm phòng tin tức, trường quay và các phòng, ban khác. Họ cũng hỗ trợ các diễn giả trẻ trong việc chia sẻ kiến thức về tập tục của người Ogiek và tổ chức các buổi gặp gỡ, giao lưu nhằm tăng số lượng thính giả.

Eunice Chepkemoi, điều phối viên dự án Amkemi Wakenya thuộc Chương trình Phát triển Ogiek (OPDP) cho biết, vẫn còn nhiều nhiệm vụ cần hoàn thành, đặc biệt là kêu gọi cộng đồng tham gia bảo đảm quyền lợi cho các nhóm người yếu thế trong xã hội. Dưới sự hỗ trợ của Chương trình phát triển LHQ (UNDP) và Liên minh châu Âu (EU), Amkemi Wakenya được triển khai nhằm tìm kiếm cơ hội việc làm cho cộng đồng Ogiek tại các nước láng giềng, trong các cơ quan chính phủ và tổ chức nhân quyền nhằm nâng cao nhận thức về những thách thức mà nhóm người yếu thế ở Kenya đang phải đối mặt.

Ông Chepkemoi cho biết, OPDP đang tuyển mộ những người trẻ vào dự án ghi lại văn hóa và ngôn ngữ Ogiek nhằm lưu truyền cho thế hệ sau. Hiện, tổ chức đã xuất bản một cuốn sách về cộng đồng Ogiek, thu âm các bài hát và viết một cuốn Kinh thánh bằng ngôn ngữ Ogiek.

Leon Ruto là một thanh niên Ogiek, tuy không nói ngôn ngữ bản địa của mình song anh vẫn tin rằng mọi người nên tự hào về ngôn ngữ của cộng đồng mình, bởi ngôn ngữ ấy chứa đựng kinh nghiệm và là một phần của mỗi người, cũng như tự hào về sự đa dạng văn hóa của Kenya. Anh cũng bày tỏ sự kính trọng đối với tất cả những người trực tiếp gìn giữ văn hóa và ngôn ngữ để người dân được kết nối với mạch nguồn của họ.

Có thể bạn quan tâm

GST được áp đối với hầu hết hàng hóa và dịch vụ tại Ấn Độ. Ảnh: GETTY IMAGES

Cải cách thuế tiêu dùng ở Ấn Độ

Chính phủ Ấn Độ chính thức áp dụng Thuế Hàng hóa và Dịch vụ (GST) phiên bản mới, được gọi là GST 2.0, từ tháng 9 vừa qua. Giới chức kỳ vọng đây sẽ là một trong những bước điều chỉnh quan trọng trong chính sách tài khóa của quốc gia đông dân nhất thế giới.

Rừng siêu cây thuộc hệ sinh thái của GBB.

Bên dưới mái vòm khu vườn được check-in nhiều nhất thế giới

David, kỹ sư của Tập đoàn EcoWise khi dẫn chúng tôi đi tham quan Trung tâm năng lượng tái tạo của khu phức hợp Gardens by the Bay (Singapore) có nói rằng: “Mỗi năm Singapore có 500.000 tấn chất thải từ gỗ và cây cảnh. Chúng tôi chuyển những chất thải đó thành năng lượng”.

Trận lũ tháng 5 để lại hậu quả nặng nề. Ảnh: THE GUARDIAN

Người dân Til trước lựa chọn khó khăn

Giữa thung lũng Limi thuộc dãy Himalaya hùng vĩ tại Nepal, người dân làng Til đang đối mặt quyết định khó khăn nhất, đó là phải rời bỏ quê hương. Sau nhiều thảm họa thiên nhiên liên tiếp, tương lai của cộng đồng nhỏ bé này trở nên bấp bênh hơn bao giờ hết.

Những núi quần áo cũ được đưa đến Panipat mỗi ngày. Ảnh: THE GUARDIAN

Cái giá của thời trang nhanh

Giữa làn khói bụi và nước thải độc hại, hàng trăm nghìn công nhân ở Panipat, bang Haryana (Ấn Độ), nơi được coi là “thủ phủ hàng thải thời trang của thế giới” đang đánh đổi sức khỏe để nuôi sống gia đình và duy trì chuỗi cung ứng toàn cầu.

Hai cơn bão Bualoi, Matmo gây ảnh hưởng lớn đến nhiều địa phương miền bắc Việt Nam. Ảnh: THÀNH ĐẠT

Gánh nặng kép của nghèo đói và rủi ro khí hậu

Gần 80% người nghèo trên thế giới đang sinh sống tại khu vực chịu rủi ro khí hậu, đây là số liệu từ Báo cáo chỉ số nghèo đa chiều toàn cầu (MPI) mới nhất do Chương trình Phát triển LHQ (UNDP) và Sáng kiến nghèo đói và phát triển con người Oxford (OPHI) thuộc Trường đại học Oxford (Mỹ) công bố hôm 17/10.

Nông dân lắp đặt đường ống tưới tiêu. Ảnh: GETTY IMAGES

Năng lượng tái tạo tiếp sức nông nghiệp

Burkina Faso là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng biến đổi khí hậu cao nhất thế giới. Phần lớn dân số nước này phụ thuộc vào nông nghiệp nhưng ngày càng trở nên bất ổn do lượng mưa thất thường và nhiệt độ tăng cao.

Dự án phục hồi rạn san hô ở Woppaburra. Ảnh: AIMS

Cộng đồng địa phương tham gia ​​phục hồi rạn san hô

Sáng kiến ​​phục hồi rạn san hô Australia (ACRRI) đã triển khai hơn sáu năm theo hướng kết hợp nghiên cứu khoa học với phương pháp phục hồi hiệu quả, đồng thời thu hút sự tham gia của cộng đồng địa phương vào quá trình phục hồi và bảo vệ san hô.

Latouche canh tác trên trang trại, Ảnh: THE GUARDIAN

Cuộc cách mạng nông nghiệp của phụ nữ Pointe d'Esny

Sau thảm họa tràn dầu từ con tàu MV Wakashio của Nhật Bản năm 2020 làm ô nhiễm vùng biển Pointe d'Esny (Mauritius) và hủy hoại sinh kế ngư dân, một nhóm phụ nữ vùng này cùng nhau dựng nên một mô hình nông trại xanh. Không chỉ nuôi sống gia đình, cuộc cách mạng nông nghiệp này cũng mở ra cơ hội phát triển bền vững.

Giải bơi lội lần đầu được tổ chức trên sông Chicago sau gần 100 năm. Ảnh: CHICAGO TRIBUNE

Diện mạo mới của sông Chicago

Sau nhiều thập kỷ ô nhiễm nặng, sông Chicago (Mỹ) đã hồi sinh ngoạn mục, trở thành nơi tổ chức giải bơi công cộng lần đầu sau 98 năm, minh chứng cho nỗ lực bền bỉ trong cải thiện môi trường đô thị của Mỹ.

Thẻ giải trí hỗ trợ thời gian ngoại khóa chất lượng cho trẻ em. Ảnh: GETTY IMAGES

Mô hình “thẻ giải trí” cho thanh, thiếu niên

Thời gian giải trí chất lượng cho trẻ em và thanh, thiếu niên đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển, giúp ngăn ngừa những vấn đề rối loạn hành vi tuổi vị thành niên. Hiện nay, các quốc gia Bắc Âu khuyến khích trẻ tham gia bằng cách hỗ trợ những hoạt động ngoại khóa có tổ chức thông qua mô hình “Thẻ giải trí”.

Rạp chiếu phim Le Colisee. Ảnh: DW

Hồi sinh nhịp sống nghệ thuật ở Hamra

Rạp chiếu phim Le Colisee, từng vang bóng một thời tại khu Hamra thuộc Thủ đô Beirut của Lebanon, đã mở cửa trở lại sau nhiều thập kỷ đóng cửa. Sự kiện này không chỉ đơn thuần là việc tái sinh một công trình cũ, mà còn là dấu mốc văn hóa, khơi gợi ký ức vàng son của Beirut trong lòng người dân và giới nghệ sĩ.

Nhiều gia đình bị mất kết nối vì sử dụng quá nhiều điện thoại thông minh. Ảnh: GETTY

Kiêng điện thoại, kết nối gia đình

Trước những tác động tiêu cực từ việc “nghiện” điện thoại thông minh, tại Bỉ, hơn 1.000 gia đình đã cùng nhau bước vào một “chế độ kiêng màn hình”, với mong muốn dành thời gian cho nhau và thoát khỏi sự kiểm soát vô hình của các thiết bị số.

Một cảnh trong phim hoạt hình của Triggerfish.

Hướng đi mới cho hoạt hình châu Phi

Trong bối cảnh ngành công nghiệp hoạt hình toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng dưới tác động của công nghệ số, nhiều nghệ sĩ châu Phi sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) như một công cụ hỗ trợ để khẳng định tiếng nói riêng trên bản đồ sáng tạo quốc tế.

Một sản phẩm nội thất thân thiện với môi trường. Ảnh: PARTICLE

Không gian sống thân thiện với môi trường

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và ô nhiễm gia tăng, ngành thiết kế nội thất đang tìm đến những vật liệu mới, thân thiện môi trường để hướng tới phát triển bền vững.

Áo phông vintage là món đồ được ưa chuộng tại các cửa hàng secondhand. Ảnh: KYODO NEWS

Xu hướng xoay vòng thời trang cũ tại Nhật Bản

Ở Nhật Bản, việc mua, bán và sử dụng quần áo cũ đang trở thành trào lưu phổ biến trong giới trẻ những năm gần đây. Những món đồ đã qua sử dụng (secondhand) không còn bị xem là lỗi thời hay kém giá trị. Ngược lại, chúng được giới trẻ săn lùng nhờ thể hiện được cá tính riêng và có thể mang lại giá trị kinh tế.

Nhật Bản đang trải qua đợt nắng nóng kỷ lục. Ảnh: AFP

Tokyo đối phó nắng nóng gay gắt

Chính quyền Thủ đô Tokyo (Nhật Bản) quyết định mở rộng chương trình trợ cấp mua điều hòa cho người cao tuổi và người khuyết tật trong bối cảnh nắng nóng kỷ lục tại thành phố này.

Tác phẩm “Bảy chị em” của nghệ nhân. Ảnh: Bảo tàng Quốc gia Australia.

Đưa nghệ thuật bản địa Australia ra thế giới

Phụ nữ thổ dân ở miền trung Australia đang viết nên một câu chuyện đặc biệt về sự kiên cường, sáng tạo và bản sắc văn hóa, khi họ biến nghề thủ công truyền thống thành con đường tạo sinh kế bền vững và đưa nghệ thuật bản địa vươn tầm thế giới.

Công viên khoa học nằm dọc theo Hành lang Công nghệ của Singapore. Ảnh: ERA

Sức hút từ Công viên khoa học Singapore

Cuối những năm 70 thế kỷ trước, dự án Công viên khoa học được Singapore triển khai nhằm thu hút các tập đoàn nghiên cứu và phát triển (R&D) toàn cầu. Đây là khu phức hợp tập trung trụ sở của hơn 350 tập đoàn đa quốc gia, công ty địa phương cũng như các đơn vị hỗ trợ kinh doanh và hoạt động kết nối.

Giao thông ở Helsinki là mô hình đáng học hỏi cho các đô thị trên thế giới. Ảnh: CORRIERE

Mô hình giao thông đáng học hỏi

Trong 12 tháng qua, Thủ đô Helsinki (Phần Lan) không ghi nhận bất kỳ ca tử vong nào do tai nạn giao thông, dù lượng khách du lịch đạt mức kỷ lục. Thành tích này là kết quả của những chính sách giao thông kỷ luật, giúp Helsinki thành hình mẫu an toàn giao thông bền vững.

Một phim trường vi kịch. Ảnh: XINHUA

Xu hướng vi kịch ở Trung Quốc

Thị trường vi kịch (micro-drama) của Trung Quốc đang phát triển nhanh chóng, với trị giá ước tính 7 tỷ USD vào năm 2024 và được dự kiến sẽ đạt 14 tỷ USD vào năm 2027.

Tàu Malizia ra khơi. Ảnh: TEAM MALIZIA

Hải trình đặc biệt

Tàu nghiên cứu vượt biển Malizia Explorer do thuyền trưởng người Đức Boris Herrmann dẫn dắt, đang tham gia hoạt động nghiên cứu khoa học kết hợp giáo dục về môi trường. Hải trình thu thập dữ liệu chuyên nghiệp của tàu đã đóng góp dữ liệu khoa học, làm cho các nghiên cứu về đại dương rõ nét hơn.

Tỷ lệ sinh ở Mỹ năm 2024 ở mức thấp nhất lịch sử. Ảnh: AP

Mỹ đối phó tỷ lệ sinh giảm

Theo dữ liệu mới nhất do Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Mỹ công bố, tỷ lệ sinh tại nước này đã giảm xuống mức thấp nhất trong lịch sử vào năm 2024, với trung bình chỉ chưa đến 1,6 con trên mỗi phụ nữ. Đây là mức thấp chưa từng ghi nhận kể từ khi dữ liệu được thống kê đầy đủ.

Mina đang phân loại chai lọ nhựa. Ảnh: THE GUARDIAN

Người trẻ Cairo và cuộc chiến với rác thải nhựa

Những người trẻ tại khu ổ chuột Manshiyet Nasr, nơi từng bị gọi là “thành phố rác” ở Thủ đô Cairo (Ai Cập) không chỉ phân loại, xử lý chai, lọ, túi nhựa đã qua sử dụng mà đang tạo nên một làn sóng thay đổi vì môi trường ở Ai Cập.

Các tình nguyện viên thu gom đinh trên đường phố Jakarta. Ảnh: AP

Những "người hùng" thầm lặng ở Jakarta

Hàng trăm tình nguyện viên đang thầm lặng thu gom những chiếc đinh, bu-lông sắc nhọn rải rác khắp các tuyến đường tại Thủ đô Jakarta (Indonesia) trong khuôn khổ phong trào mang tên “Sapu Bersih” (có nghĩa là “Dọn sạch”).

Các vũ công tập luyện cho vở diễn mới. Ảnh: REUTERS

Ánh sáng dưới tầng hầm ở Kharkov

Dù bị bao phủ bởi chiến sự khốc liệt, một nhóm nghệ sĩ ballet ở Kharkov (Ukraine) vẫn tiếp tục biểu diễn. Với họ, được đứng trên sân khấu dù trong khoảng thời gian ngắn ngủi cũng đủ để cảm nhận rằng mình đang sống.

Bà Amoabeng (đội mũ) và các nhân viên của Skin Gourmet. Ảnh: VIOLET AMOABENG

Xu hướng mới trong ngành mỹ phẩm

Sản phẩm chăm sóc da từ nguyên liệu có thể ăn được đang giúp tăng giá trị nông sản địa phương và mở rộng cơ hội việc làm tại châu Phi.

Masahiro Okutomi tại trang trại chè của mình ở tỉnh Saitama. Ảnh: AFP

“Cơn sốt” matcha khiến Nhật Bản gặp khó

Các loại đồ uống matcha đang là trào lưu khắp toàn cầu, nhưng nguồn cung loại trà xanh cao cấp này từ Nhật Bản đang dần cạn kiệt. "Cơn sốt” matcha đẩy ngành trà Nhật vào tình trạng “tiến thoái lưỡng nan”.