Định vị giá trị làng nghề trong công nghiệp văn hóa: Phát triển bền vững từ tài nguyên di sản

Với hàng nghìn làng nghề truyền thống trải dài từ bắc vào nam, với những đặc trưng riêng biệt, Việt Nam không chỉ sở hữu những di sản văn hóa phong phú mà còn có cơ hội biến những giá trị ấy thành nguồn tài nguyên dồi dào cho phát triển công nghiệp văn hóa, đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững của đất nước.
Phim Lật mặt 6 phục dựng làng chiếu Định Yên đã nhận được sự quan tâm, yêu thích của khán giả.
Phim Lật mặt 6 phục dựng làng chiếu Định Yên đã nhận được sự quan tâm, yêu thích của khán giả.

Sự kết hợp giữa làng nghề và du lịch góp phần đưa hình ảnh Việt Nam đến gần hơn với bạn bè thế giới như một điểm đến văn hóa độc đáo; đồng thời, các làng nghề còn là nguồn cảm hứng dồi dào cho những ngành sáng tạo hiện đại. Họa tiết từ lụa Vạn Phúc đã xuất hiện trong các bộ sưu tập thời trang cao cấp của nhiều nhà thiết kế Việt Nam và quốc tế. Tranh sơn mài Tương Bình Hiệp được trưng bày trong các triển lãm nghệ thuật ở nước ngoài, trong khi gốm Tân Vạn trở thành nguồn cảm hứng cho các sản phẩm nội thất hiện đại.

Dẫu sở hữu tiềm năng to lớn, các làng nghề truyền thống vẫn đang phải đối diện với nhiều thách thức trong bối cảnh hiện đại hóa và toàn cầu hóa. Đó không chỉ là nguy cơ mai một mà còn là sự biến chất, đánh mất bản sắc vốn có nếu không có chiến lược phù hợp. Đó sẽ là một tổn thất khó có thể bù đắp.

Thời gian qua, Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững của các làng nghề trong ngành công nghiệp văn hóa. Một trong những định hướng lớn là Chương trình bảo tồn và phát triển làng nghề Việt Nam giai đoạn 2021-2030, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 801/QĐ-TTg ngày 7/7/2022.

Chương trình đặt mục tiêu đến năm 2030 khôi phục, bảo tồn được ít nhất 129 nghề truyền thống và 208 làng nghề truyền thống có nguy cơ mai một, thất truyền; công nhận mới 213 nghề và 96 làng nghề truyền thống; phát triển khoảng 301 làng nghề gắn với du lịch; hơn 80% số làng nghề, làng nghề truyền thống hoạt động có hiệu quả; 100% người lao động trong làng nghề được đào tạo, đào tạo lại, đào tạo nâng cao kỹ năng nghề, kỹ năng vệ sinh an toàn lao động và kiến thức công nghệ thông tin cơ bản; có ít nhất 50% số làng nghề có sản phẩm được bảo hộ sở hữu thương hiệu. Tốc độ tăng giá trị sản xuất bình quân các làng nghề đạt khoảng 10%/năm.

Trước đó, Chính phủ đã ban hành Nghị định 52/2018/NĐ-CP ngày 12/4/2018 về phát triển ngành nghề nông thôn ưu tiên hỗ trợ các làng nghề có nguy cơ thất truyền, đặc biệt là những làng nghề của đồng bào dân tộc thiểu số. Chính sách khuyến khích phát triển làng nghề gắn với thị trường và hội nhập quốc tế, đồng thời thúc đẩy mô hình sản xuất tuần hoàn, tiết kiệm nguyên liệu và bảo vệ môi trường. Điều này giúp các làng nghề thích ứng với xu hướng phát triển xanh, nâng cao giá trị thương hiệu và đưa sản phẩm thủ công Việt Nam vươn xa hơn.

Nhà nước cũng chú trọng hoàn thiện cơ chế tôn vinh và đãi ngộ nghệ nhân - những “linh hồn” của làng nghề. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp các bộ, ngành xây dựng chính sách hỗ trợ nghệ nhân phát triển nghề nghiệp, tham gia đào tạo và truyền nghề. Việc phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân Nhân dân” hay “Nghệ nhân Ưu tú” không chỉ là sự ghi nhận mà còn là động lực để thế hệ trẻ tiếp nối di sản, góp phần giải quyết bài toán thiếu hụt nhân lực. Tuy nhiên, để các làng nghề thật sự trở thành nguồn lực mạnh mẽ, đóng góp tích cực cho công nghiệp văn hóa, cần sự chung tay của toàn xã hội.

Các làng nghề truyền thống không chỉ là tài sản quý của Việt Nam mà có thể xem như một trong những “chìa khóa vàng” để góp phần thực hiện mục tiêu phát triển công nghiệp văn hóa trong thời đại mới.

Về phía Nhà nước, cần ban hành các chính sách ưu đãi về vốn, đất đai, thuế, khuyến khích các nghệ nhân phát triển nghề, xây dựng các chương trình đào tạo nghệ nhân trẻ một cách hợp lý để bảo đảm sự kế thừa. Tổ chức nhiều hội chợ, chương trình xúc tiến thương mại trong nước và quốc tế giới thiệu sản phẩm thủ công truyền thống, qua đó tạo cầu nối giúp các làng nghề có cơ hội quảng bá, giới thiệu sản phẩm, tìm kiếm thị trường.

Về phía các địa phương, cần có đánh giá cụ thể với các làng nghề để có những chính sách hỗ trợ phù hợp. Về phía các làng nghề cần tăng khả năng thích ứng, thay đổi tổ chức, cấu trúc sản xuất, nâng cao tính gắn kết, hạn chế kiểu hoạt động sản xuất, kinh doanh tự phát, manh mún, nhỏ lẻ, dẫn đến hiệu quả sản xuất, kinh doanh không cao; phát huy tính chủ động, sáng tạo, tìm hướng đi thích ứng với yêu cầu của xã hội, như việc đa dạng mẫu mã sản phẩm, linh hoạt trong việc tiếp cận ứng dụng công nghệ và tiếp thị sản phẩm, mở rộng thị trường; cần xác định công nghệ số là chìa khóa không thể thiếu, các làng nghề có thể xây dựng các video giới thiệu trên nền tảng mạng xã hội để quảng bá sản phẩm trong nước cũng như quốc tế.

Theo Giáo sư Claus (Đại học Lund, Thụy Điển) cho rằng, quá trình số hóa và áp dụng công nghệ mới là xu hướng quan trọng trong sản xuất tại làng nghề, giúp bảo tồn, duy trì truyền thống và di sản làng nghề và tạo sự kết nối giữa truyền thống, di sản đó và thế hệ trẻ. Bên cạnh đó, việc bảo tồn, phát triển làng nghề truyền thống cần tích hợp văn hóa đa giá trị như kết hợp với du lịch, đưa làng nghề vào hành trình khám phá.

Mỗi làng nghề cần xây dựng thương hiệu riêng, gắn với câu chuyện đặc trưng để tạo dấu ấn. Mặt khác sự hợp tác với các nhà thiết kế, nhà làm phim, nghệ sĩ và doanh nghiệp cũng mở ra cơ hội mới để phát triển làng nghề. Trên thế giới, nhiều quốc gia đã thành công trong việc biến làng nghề truyền thống thành một nguồn lực góp phần phát triển công nghiệp văn hóa, đây có thể xem là những bài học giá trị cho Việt Nam.

Tại Nhật Bản, chính phủ nước này đã bảo tồn nghề làm giấy washi và gốm sứ Arita bằng cách hỗ trợ tài chính cho nghệ nhân, xây dựng thương hiệu quốc gia và kết hợp với du lịch. Du khách đến đây có thể tham gia các workshop làm giấy thủ công hoặc thử sức với nghệ thuật gốm, nâng tầm giá trị trải nghiệm văn hóa.

Ở Italia, ngành thủ công cao cấp như sản xuất da hay thủy tinh Murano trở thành biểu tượng nhờ gắn sản phẩm với câu chuyện thương hiệu, biến mỗi món đồ thành một tác phẩm nghệ thuật có giá trị cao trên thị trường toàn cầu. Hàn Quốc cũng khéo léo đưa các làng nghề như làng gốm Incheon, làng nghề giấy truyền thống Jeonju, làng cổ Hahoe chuyên làm mặt nạ,... vào phim ảnh và K-pop, thu hút sự chú ý của giới trẻ và du khách quốc tế.

Các làng nghề truyền thống không chỉ là tài sản quý của Việt Nam mà có thể xem như một trong những “chìa khóa vàng” để góp phần thực hiện mục tiêu phát triển công nghiệp văn hóa trong thời đại mới. Với sự đầu tư đúng đắn, sự đồng hành, chung tay của Nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng, cùng việc học hỏi kinh nghiệm quốc tế, Việt Nam hoàn toàn có thể biến các làng nghề thành một điểm nhấn quan trọng, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững từ những giá trị truyền thống. Hành trình ấy không chỉ là trách nhiệm mà còn là niềm tự hào của mỗi người Việt trong nỗ lực gìn giữ và lan tỏa bản sắc dân tộc ra thế giới.

>> Giá trị lớn về văn hóa và kinh tế

Có thể bạn quan tâm

Tập huấn công tác Đảng cho các chi bộ, đảng viên. (Ảnh: MINH HOÀN)

Ngăn chặn bệnh hình thức

Tháng 12 hằng năm, tất cả đảng viên đang công tác tại các cơ quan, doanh nghiệp nhà nước đều phải xin ý kiến chi ủy nơi cư trú về việc thực hiện quy định của Bộ Chính trị về trách nhiệm của đảng viên đang công tác thường xuyên giữ mối liên hệ với tổ chức đảng và nhân dân nơi cư trú để phục vụ công tác đánh giá, bình xét cán bộ.

Diện mạo Thủ đô Hà Nội ngày càng khang trang, hiện đại. (Ảnh: QUANG THÁI)

Bài 3: Giữ vững “ý Đảng, lòng Dân”

Giữ vững “ý Đảng, lòng Dân” là điều kiện tiên quyết để phát triển đất nước, là cội nguồn sức mạnh, niềm tin chiến lược, điểm tựa tinh thần để dân tộc ta viết tiếp trang sử mới; đồng thời là “thành lũy” vững chắc, góp phần đập tan mọi âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị.

Sau 50 năm xây dựng và phát triển, hạ tầng Thành phố Hồ Chí Minh ngày càng đồng bộ, hiện đại. (Ảnh: THẾ ĐẠI)

Nuôi ảo vọng “phục quốc” bằng chiêu trò “lật sử”

50 năm đã trôi qua kể từ chiến thắng lịch sử ngày 30/4/1975, nhưng những kẻ phản bội Tổ quốc vẫn ôm mộng xóa bỏ chế độ chủ nghĩa xã hội và vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với sự nghiệp cách mạng nước ta, nhằm thực hiện ảo vọng “phục quốc” ngông cuồng với những âm mưu, thủ đoạn vô cùng xảo trá, thâm độc.

Bàn giao nhà Đại đoàn kết cho gia đình hộ nghèo ở buôn Khăm, xã Suối Trai, tỉnh Đắk Lắk. (Ảnh: MTTQ)

Thủ đoạn xuyên tạc nhân quyền Việt Nam dưới vỏ bọc “chứng cứ quốc tế”

Tại phiên họp lần thứ 60 Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc (UNHRC) diễn ra vừa qua tại Geneva (Thụy Sĩ), một số tổ chức thiếu thiện chí như Human Rights Watch (HRW), Amnesty International (AI) đã đưa ra cáo buộc Việt Nam vi phạm nhân quyền dựa trên dữ liệu phiến diện, chủ quan, nhưng được tô vẽ thành “chứng cứ quốc tế”.

Giờ học của học viên Lớp bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, kỹ năng đối với cán bộ quy hoạch Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIV. (Ảnh: DUY LINH)

Bản lĩnh chính trị và năng lực tư duy lý luận

Tình hình thế giới và khu vực diễn biến phức tạp, khó lường, các yếu tố toàn cầu hóa, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học-công nghệ, đặc biệt là chuyển đổi số, đang đặt ra nhiều thách thức mới đối với sự nghiệp bảo vệ an ninh chính trị quốc gia. 

Việt Nam được bầu làm thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2026-2028. (Ảnh: UN)

Việt Nam tiến bước vững chắc trên con đường phát triển

Những thành tựu to lớn, mang ý nghĩa lịch sử mà đất nước ta đạt được trong thực tiễn đã minh chứng rõ ràng: Việt Nam đang tiến bước vững chắc trên con đường phát triển, vị thế, uy tín quốc gia ngày càng được củng cố, được cộng đồng quốc tế ghi nhận, đánh giá cao.

Đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp nhận hàng viện trợ của Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) tặng người dân Bắc Ninh. (Ảnh: Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai)

Đoàn kết, chung sức vượt qua thiên tai

Biến đổi khí hậu ngày càng khắc nghiệt, kéo theo những hiểm họa bão lũ, động đất, sóng thần,... đe dọa sự an toàn của các quốc gia. Với bờ biển dài hơn 3.200km, địa hình đa dạng từ đồng bằng đến miền núi, Việt Nam thường xuyên hứng chịu mưa bão, lũ lụt và sạt lở đất, gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản.

Tổng Bí thư Tô Lâm thăm hỏi và tặng quà các mẹ Việt Nam anh hùng, các gia đình chính sách tiêu biểu tỉnh Đồng Tháp. (Ảnh: TÍN HUY)

Việt Nam luôn tôn trọng và bảo đảm quyền con người

Việc Việt Nam tái đắc cử thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2026-2028 là sự ghi nhận xứng đáng của cộng đồng quốc tế đối với những nỗ lực của Việt Nam trong bảo đảm quyền con người. Đó cũng là minh chứng rõ ràng, góp phần bác bỏ mọi luận điệu xuyên tạc tình hình nhân quyền ở Việt Nam.

Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì Cuộc họp Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, ngày 25/3/2025. (Ảnh: ĐĂNG KHOA)

Kiên quyết đấu tranh chống lãng phí tài sản công

Lãng phí nói chung, lãng phí tài sản công nói riêng gây thất thoát nguồn lực quốc gia, ảnh hưởng đến sự phát triển của đất nước cũng như của mỗi địa phương, đơn vị. Thời gian qua, Tổng Bí thư Tô Lâm thường xuyên nhấn mạnh công tác đấu tranh chống lãng phí, coi đây là cuộc chiến “chống giặc nội xâm” đầy cam go, phức tạp.

Ngày 16/6/2025, Quốc hội thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 với 100% đại biểu có mặt tán thành. (Ảnh: DUY LINH)

Giữ vững nền tảng tư tưởng của Đảng

Thế giới hôm nay đang chứng kiến những biến động sâu sắc, khó lường. Xung đột vũ trang, cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc, khủng hoảng kinh tế-xã hội, biến đổi khí hậu, dịch bệnh toàn cầu… tạo nên những chấn động toàn diện, thử thách hệ giá trị, mô hình phát triển và hệ thống chính trị của nhiều quốc gia.

(Ảnh minh họa)

Phát huy mạnh mẽ “chủ quyền số” bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên không gian mạng

Trong kỷ nguyên số, không gian mạng trở thành mặt trận nóng bỏng của đấu tranh tư tưởng, nơi ranh giới giữa đúng-sai, thật-giả hết sức mong manh. Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhiều lần nhấn mạnh, tư tưởng chính trị là điều căn cốt nhất quyết định bản chất cách mạng của Đảng và chế độ xã hội chủ nghĩa.

Họp báo triển khai Cuộc thi chính luận về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng lần thứ 5, năm 2025. (Ảnh: HCMA)

Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong thời đại số

Công cuộc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong thời đại số cần kiên định về mục tiêu, linh hoạt về phương thức, lập luận xác đáng, thuyết phục, thông điệp nhân văn. Cùng nhau tạo dựng niềm tin cộng đồng, xây dựng “hệ quy chiếu” chuẩn mực, tin cậy để xã hội nhận diện và miễn dịch trước mọi mưu đồ xuyên tạc, phá hoại.

Lễ hoa đăng kính mừng Phật đản tại chùa Pháp Hoa, Thành phố Hồ Chí Minh thu hút đông đảo Phật tử, người dân tham dự. (Ảnh BTC)

Bản báo cáo thiếu khách quan về tình hình nhân quyền tại Việt Nam

Ngày 12/8/2025, Bộ Ngoại giao Mỹ công bố Báo cáo tình hình nhân quyền năm 2024 của các quốc gia, trong đó có Việt Nam. Giống như báo cáo thường niên các năm trước, tài liệu này tiếp tục đưa ra những nhận định tiêu cực, phản ánh không đúng về tự do ngôn luận, báo chí, internet và tôn giáo ở Việt Nam.