Một không gian, ba vùng phát triển
Sau hợp nhất, Thành phố Hồ Chí Minh trở thành một siêu đô thị có quy mô hơn 6.770 km², dân số trên 14 triệu người. Theo ông Lâm Đình Thắng, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ thành phố, Thành phố Hồ Chí Minh sẽ bước vào giai đoạn phát triển mới với mô hình tăng trưởng dựa trên năng suất lao động và công nghệ cao, không còn dựa trên những ngành thâm dụng lao động như trước đây. Trong đó, kinh tế số là một động lực tăng trưởng mới. Nền kinh tế của thành phố sẽ mang tầm nhìn “một không gian, ba vùng phát triển gắn kết chặt chẽ với nhau”. Cụ thể, Thành phố Hồ Chí Minh (cũ) giữ vai trò là đô thị lõi, trung tâm tài chính quốc tế, thương mại và khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo. Khu vực Bình Dương (cũ) là trung tâm công nghiệp thu hút vốn đầu tư nước ngoài. Khu vực Bà Rịa-Vũng Tàu (cũ) là khu kinh tế biển, logistics, năng lượng sạch, công nghiệp nặng gắn với cảng và du lịch biển.
Các chuyên gia cho rằng, thế mạnh cốt lõi của Thành phố Hồ Chí Minh (cũ) là kinh tế dịch vụ, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ thông tin (ICT) và các nền tảng số. Thành phố mới sẽ kế thừa và phát huy thế mạnh này, trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo của cả nước.
Đây sẽ là nơi tập trung các hoạt động kinh tế dựa trên internet từ phát triển phần mềm, ứng dụng số đến thương mại điện tử. Các ngành kinh tế dữ liệu, thuật toán và chia sẻ sẽ được ưu tiên phát triển, tạo ra một hệ sinh thái khởi nghiệp năng động, thu hút nhân tài và đầu tư từ khắp nơi trên thế giới. Trong khi tỉnh Bình Dương (cũ) mang đến thế mạnh vượt trội về công nghiệp sản xuất.
Sự sáp nhập giúp Thành phố Hồ Chí Minh (mới) có điều kiện lý tưởng để thúc đẩy sản xuất thông minh và chuyển đổi số trong các doanh nghiệp công nghiệp chế biến, chế tạo. Các mô hình nhà máy thông minh sẽ được nhân rộng, ứng dụng các công nghệ như IoT, AI và Big Data để tự động hóa và tối ưu hóa quy trình sản xuất. Điều đó không chỉ giúp nâng cao năng suất mà còn tạo ra một chuỗi cung ứng kỹ thuật số, kết nối chặt chẽ từ sản xuất đến tiêu thụ. Còn Bà Rịa-Vũng Tàu (cũ) đóng góp thế mạnh về kinh tế biển, nhất là cảng biển và du lịch.
Mục tiêu của Thành phố Hồ Chí Minh (mới) là số hóa mạnh mẽ hai lĩnh vực này. Hệ thống logistics sẽ được tối ưu hóa bằng các nền tảng số, giúp quản lý chuỗi cung ứng thông minh, giảm thiểu chi phí và thời gian vận chuyển. Bên cạnh đó, ngành du lịch sẽ được chuyển đổi số toàn diện, từ đặt vé, đặt phòng trực tuyến đến cung cấp trải nghiệm thực tế ảo, tạo ra các tour du lịch số giúp nâng cao hiệu quả và tạo ra những sản phẩm du lịch độc đáo, hấp dẫn du khách.
5 trụ cột thúc đẩy kinh tế số
Sau hợp nhất, Thành phố Hồ Chí Minh tạo ra một siêu đô thị, trở thành trung tâm kinh tế lớn nhất Việt Nam với quy mô dân số và GRDP vượt trội, thu hút đầu tư và nhân lực chất lượng cao ở cấp độ quốc tế, tạo ra một thị trường nội địa lớn và khả năng cạnh tranh toàn cầu mạnh mẽ. Thành phố cũng dẫn đầu cả nước về hạ tầng số, có thế mạnh về thể chế số và hạ tầng số nền tảng; sở hữu nguồn nhân lực công nghệ thông tin lớn và hệ sinh thái khởi nghiệp năng động.
Ngoài ra, còn có các chính sách đặc thù theo Nghị quyết 98/2023/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh như thu hút nhân tài, hỗ trợ khởi nghiệp, chính sách sandbox, miễn thuế. Các chính sách này có thể được mở rộng và áp dụng hiệu quả cho thành phố, tạo môi trường thuận lợi và đột phá trong đổi mới sáng tạo và phát triển kinh tế số.
Tuy nhiên, thành phố cũng đang đối mặt các thách thức, như: Thiếu sự hài hòa chính sách và thể chế; thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao; chưa đồng bộ về hạ tầng số... Theo ông Nguyễn Hữu Yên, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ, đơn vị này đề xuất 5 trụ cột để thúc đẩy kinh tế số của Thành phố Hồ Chí Minh (mới) gồm: Cần hoàn thiện thể chế để hỗ trợ thúc đẩy phát triển kinh tế số, xã hội số; phát triển hạ tầng số; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực số; xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo; hợp tác liên kết. Đối với trụ cột xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, cần xây dựng một hệ sinh thái quy mô quốc tế, thúc đẩy tinh thần kinh doanh và các đột phá công nghệ; xây dựng và phát triển các Khu Khoa học công nghệ và Đổi mới sáng tạo chuyên sâu - đây sẽ là nơi hội tụ giữa viện nghiên cứu, trường đại học, cộng đồng doanh nghiệp và các quỹ đầu tư mạo hiểm, tạo nên một hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ cao vững mạnh.
Các chuyên gia cho rằng: Để thúc đẩy kinh tế số, thành phố cần ưu tiên các nguồn lực về tài chính để phát triển nguồn nhân lực; triển khai các chương trình đào tạo chuyên sâu về AI, Big Data, Blockchain, bán dẫn, an ninh mạng và các công nghệ mới nổi khác; áp dụng chính sách thu hút và giữ chân nhân tài đặc biệt.
Tiến sĩ Thái Kim Phụng, Phó Hiệu trưởng Trường Công nghệ và Thiết kế (Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh) cho biết: Thành phố cần đẩy mạnh chương trình đào tạo ngắn hạn, bồi dưỡng kỹ năng số cho lao động hiện có; xây dựng hệ sinh thái giáo dục, đào tạo tích hợp kỹ năng số theo mô hình mở; trong đó, khuyến khích các trường đại học, cao đẳng liên kết với doanh nghiệp để phát triển chương trình đào tạo tích hợp kỹ năng số chuyên sâu theo mô hình Dual system (học đi đôi với hành).
