Cần khung pháp lý cho thị trường công nghệ

Mặc dù đã được đề cập trong nhiều chiến lược phát triển quốc gia, nhưng thực tế tại Việt Nam vẫn chưa hình thành được một thị trường công nghệ thật sự - nơi công nghệ có thể được mua bán công khai, có cơ chế định giá minh bạch, đơn vị môi giới chuyên nghiệp cùng các công cụ bảo đảm giao dịch.
Các kỹ sư Công ty Tomeco (Cụm công nghiệp Ngọc Liệp, Hà Nội) trao đổi về thiết kế mẫu quạt công nghiệp. (Ảnh DUY LINH)
Các kỹ sư Công ty Tomeco (Cụm công nghiệp Ngọc Liệp, Hà Nội) trao đổi về thiết kế mẫu quạt công nghiệp. (Ảnh DUY LINH)

Thiếu cả cung lẫn cầu

Thị trường công nghệ đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Đây là nơi kết quả nghiên cứu được ứng dụng, các công nghệ được trao đổi, mua bán, định giá và chuyển giao đến doanh nghiệp để tạo ra sản phẩm phục vụ xã hội. Nếu thiếu một thị trường công nghệ vận hành hiệu quả, minh bạch và có cơ chế hỗ trợ rủi ro, quá trình đổi mới sẽ bị gián đoạn, chi phí triển khai tăng cao và nguy cơ đầu tư sai hướng sẽ rất lớn.

Một thực tế đang cản trở nhiều doanh nghiệp trong hành trình đổi mới sáng tạo là thiếu thông tin đáng tin cậy về công nghệ, mặc dù đã có các “chợ” công nghệ và thiết bị (techmart) cùng một số sàn giao dịch ảo về công nghệ. Lãnh đạo Công ty cổ phần Sao Thái Dương chia sẻ, trong rất nhiều khó khăn mà doanh nghiệp đang đối mặt, có một rào cản vô hình chính là khoảng cách giữa doanh nghiệp với kết quả nghiên cứu.

Nhiều giải pháp tưởng chừng đơn giản, nhưng nếu doanh nghiệp có thông tin kịp thời và tiếp cận được để ứng dụng, có thể tạo ra giá trị gia tăng rất lớn. Nhiều doanh nghiệp kỳ vọng Nhà nước xây dựng một cơ sở dữ liệu đáng tin cậy về các nhà khoa học, giúp doanh nghiệp nhận diện chính xác ai là chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực mình cần, từ đó đặt đúng đầu bài, nâng cao hiệu quả đổi mới sáng tạo.

Tình trạng không biết tìm mua công nghệ ở đâu khiến nhiều doanh nghiệp chậm đổi mới hoặc lệ thuộc công nghệ nhập khẩu.

Lãnh đạo Công ty cổ phần Dược mỹ phẩm CVI cũng nhận định, điểm nghẽn lớn nhất trong hoạt động thương mại hóa và chuyển giao công nghệ hiện nay là việc “chợ” thông tin khoa học, công nghệ chưa vận hành đúng nghĩa; các thông tin về quá trình thực hiện, khả năng ứng dụng, chi phí chuyển giao hay chi phí tiếp theo đều chưa được công khai, minh bạch. Điều này khiến bên bán và bên mua rất khó để gặp gỡ, trao đổi và đi đến hợp tác hiệu quả.

Tình trạng không biết tìm mua công nghệ ở đâu khiến nhiều doanh nghiệp chậm đổi mới hoặc lệ thuộc công nghệ nhập khẩu. Báo cáo giám sát của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường (2018- 2022) cho thấy, trong gần 5 năm, cả nước có 479 hợp đồng chuyển giao công nghệ trị giá hơn 97 nghìn tỷ đồng, trong đó doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chiếm hơn 90 nghìn tỷ đồng (92%).

Nguyên nhân chính là nguồn cung công nghệ từ cơ sở nghiên cứu còn dở dang, chưa thành hàng hóa thị trường; các tổ chức trung gian hoạt động hiệu quả thấp; và hỗ trợ thị trường còn hạn chế.

Theo đánh giá của Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP), việc thiếu thị trường công nghệ vận hành thực chất dẫn đến chi phí đổi mới sáng tạo tại Việt Nam cao hơn khoảng 1,5 lần so với mức trung bình của các nước thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD).

Cần khung pháp lý đồng bộ, thực chất

Theo các chuyên gia, đổi mới sáng tạo không thể thực hiện nếu thiếu một thị trường công nghệ hiệu quả. Thị trường này giúp doanh nghiệp nâng cao trình độ sản xuất, tăng doanh thu, lợi nhuận và tái đầu tư cho khoa học-công nghệ. Khi doanh nghiệp tham gia nghiên cứu, họ cũng trở thành nguồn cung công nghệ trên thị trường. Vì vậy, việc hoàn thiện hệ thống pháp luật để gỡ bỏ nút thắt là nhiệm vụ then chốt hiện nay.

Nghị quyết số 57-NQ/TW xác định đổi mới sáng tạo là trụ cột chiến lược, then chốt trong phát triển kinh tế-xã hội và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, với mục tiêu đến năm 2030 có ít nhất 40% doanh nghiệp thực hiện đổi mới sáng tạo, tỷ lệ khai thác thương mại sáng chế đạt từ 8-10%. Nghị quyết số 68-NQ/TW nhấn mạnh đổi mới sáng tạo là động lực quan trọng để phát triển bền vững khu vực kinh tế tư nhân.

Cả hai nghị quyết đều yêu cầu hoàn thiện thể chế, nhất là các quy định về thị trường công nghệ, từ chuyển giao, định giá tài sản trí tuệ đến thương mại hóa kết quả nghiên cứu, làm điều kiện tiên quyết thúc đẩy khoa học và công nghệ. Để thúc đẩy đổi mới sáng tạo thực chất, Dự thảo Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo cần quy định rõ đối tượng, phạm vi, trách nhiệm và thẩm quyền các cơ quan liên quan phát triển thị trường công nghệ. Cần xây dựng hệ sinh thái gồm chợ công nghệ, sàn giao dịch minh bạch, có cơ chế trọng tài khi tranh chấp xảy ra.

Việc thành lập Quỹ bảo lãnh công nghệ giúp giảm rủi ro cho người mua và hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận vốn; đồng thời, đào tạo đội ngũ môi giới công nghệ chuyên nghiệp, chuẩn hóa và định giá công nghệ minh bạch là rất cần thiết. Khu vực công cần mua sắm công nghệ qua sàn có kiểm soát và công cụ đánh giá hiệu quả đầu tư.

Có thể bạn quan tâm

Bên lề Đại hội, các đại biểu tham quan gian hàng của Công ty cổ phần Khoa học công nghệ Việt Nam (Busadco).

Doanh nghiệp khoa học-công nghệ: Củng cố nội lực để bứt phá

Trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên kinh tế tri thức, với những đột phá mạnh mẽ về trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, cộng đồng doanh nghiệp khoa học-công nghệ đang đứng trước yêu cầu phải đổi mới tư duy, tái cấu trúc nguồn lực và đầu tư chiều sâu để tạo ra năng lực cạnh tranh mới.

[Video] Việt Nam tiên phong xây dựng khung pháp lý cho trí tuệ nhân tạo

[Video] Việt Nam tiên phong xây dựng khung pháp lý cho trí tuệ nhân tạo

Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo không chỉ là khung pháp lý cho một công nghệ mới mà là bước đi chiến lược giúp Việt Nam chủ động nắm bắt cơ hội của kỷ nguyên số. Khi được ban hành, luật sẽ tạo nền tảng để AI phát triển an toàn nhân văn và hiệu quả, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Các diễn giả trao đổi tại Diễn đàn. (Ảnh: Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài)

Thúc đẩy hợp tác khoa học-công nghệ, kinh tế xanh và chuyển đổi số vì tương lai bền vững

Diễn đàn Tây Australia -Việt Nam “Tăng cường hợp tác khoa học và công nghệ vì tương lai bền vững” là cơ hội để lãnh đạo, chuyên gia, doanh nghiệp Việt Nam và Australia chia sẻ tầm nhìn, tăng cường hiểu biết và thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực khoa học-công nghệ, kinh tế xanh, năng lượng tái tạo và chuyển đổi số.

Toàn cảnh tọa đàm.

Những nghiên cứu mới hỗ trợ ngành nông nghiệp giảm phát thải, chăn nuôi bền vững

Các giải pháp đổi mới trong nông nghiệp và chăn nuôi bền vững, bao gồm việc áp dụng công nghệ gene, hệ vi sinh vật, nông nghiệp chính xác, AI và IoT để cải thiện năng suất, giảm hóa chất và phát thải, nâng cao khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu vừa được giới thiệu tại tọa đàm “Đổi mới trong nông nghiệp và thực phẩm”.

Lễ khai mạc triển lãm “Tỏa V-Điểm chạm khoa học”.

Chín nghệ sĩ tiêu biểu của nghệ thuật đương đại Việt Nam trưng bày tác phẩm tại triển lãm "Tỏa V-Điểm chạm khoa học"

Triển lãm “Tỏa V-Điểm chạm khoa học” tôn vinh những thành tựu khoa học và ứng dụng sáng tạo vì sự phát triển bền vững và tương lai của nhân loại. Sự kiện nghệ thuật đặc biệt đánh dấu cột mốc kỷ niệm 5 năm Giải thưởng VinFuture cũng như 5 mùa triển lãm "Tỏa" của VCCA.

Lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh chụp hình lưu niệm cùng các đại biểu dự hội nghị.

Khai mạc Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu Diễn đàn cộng đồng thông minh thế giới 2025

Sáng 3/12, tại phường Bình Dương (Thành phố Hồ Chí Minh), đã diễn ra Lễ khai mạc Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu Diễn đàn cộng đồng thông minh thế giới (ICF Global Summit 2025) do Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp Diễn đàn cộng đồng thông minh thế giới (ICF) và Tập đoàn Becamex đăng cai tổ chức.

Quỹ VinFuture tổ chức Tọa đàm với chủ đề “Bước tiến trong phát hiện, chẩn đoán và điều trị bệnh” sáng 3/12.

Đột phá công nghệ trong y học: Cơ hội để Việt Nam hợp tác và bứt phá

Tọa đàm với chủ đề “Bước tiến trong phát hiện, chẩn đoán và điều trị bệnh” sáng 3/12 là cơ hội cho Việt Nam giới thiệu công nghệ y tế vật liệu in 3D, cũng như tăng cơ hội hợp tác với các chuyên gia hàng đầu thế giới nghiên cứu về công nghệ y tế, mang lại cơ hội điều trị tốt nhất cho người bệnh. 

[Video] Dấu ấn công nghệ Việt tại Tuần lễ Số quốc tế Việt Nam 2025

[Video] Dấu ấn công nghệ Việt tại Tuần lễ Số quốc tế Việt Nam 2025

Nhiều sản phẩm công nghệ made in Việt Nam từ robot giao hàng UAV đến giải pháp AI đã tạo nên điểm nhấn ấn tượng tại Tuần lễ số quốc tế Việt Nam 2025. Đây là dịp để các doanh nghiệp Việt giới thiệu kết quả nghiên cứu về công nghệ tự động hóa, AI và công nghệ phục vụ dân sinh quốc phòng.