Những hòn đảo ngọc

Quốc gia quần đảo Cộng hòa Phi-li-pin có bờ biển dài hơn 23 nghìn cây số với hơn bảy nghìn hòn đảo, trong đó chỉ 2.000 đảo có người ở. Cư dân nơi đây đã biết biến xứ này thành những hòn đảo ngọc.

Giắc Bra-nen-lét và sản phẩm độc đáo ngọc trai vàng.
Giắc Bra-nen-lét và sản phẩm độc đáo ngọc trai vàng.

Đã đến Phi-li-pin, du khách đều muốn tới vùng biển xanh cát trắng của đảo Bô-ra-cay nằm ở khu vực trung tâm nước này, nơi có loài san hô mang mầu ngọc bích, lại là chợ ngọc khá sầm uất. Ngay trên bãi cát mịn, những người bán ngọc ở đây sẵn lòng mở nắp những rương những hộp của mình, bày ra cơ man ngọc trai đủ các sắc mầu, những viên rời hoặc đã được chế tác thành nhẫn, hoa tai, chuỗi hạt, vòng tay, vòng cổ... với chất lượng và giá cả khác nhau, từ 100 (loại lấy ở sông ngòi) đến vài chục nghìn pê-xô (loại mò được từ đáy biển).

Dân đảo Phi-li-pin từ đời này sang đời khác đã biết mò ngọc trai tự nhiên về dùng làm đồ trang sức hoặc tán thành bột để dùng trong mỹ phẩm. Được coi như một loại đá quý, ngọc trai có độ bền 300 năm mới chịu khô. Ngành Đông y gọi ngọc trai là trân châu và cho rằng nó có vị hơi ngọt, tính bình vào được kinh tâm can thận, có tác dụng phối hợp an thần, giải độc, chữa kinh phong, tan màn mây ở mắt, thông tuyến lệ, ù tai, xây xẩm...

Ở tây Phi-li-pin còn có đảo ngọc nổi tiếng nữa là Pa-la-van, nơi mò được viên ngọc trai tự nhiên lớn nhất từ xưa đến nay, do một thợ lặn người địa phương tìm ra tại ngoài khơi đảo này vào năm 1934. Hai năm sau, viên ngọc nặng 6,4 kg đó được vị tù trưởng Pa-la-van dùng làm quà tặng cho V. Đ. Cốp-bơ (Wilbur Dowell Cobb) để trả ơn người đã cứu sống con trai mình. Đầu tiên nó được gọi là "Ngọc trai Thượng Đế", sau đó mang tên chính thức "Trân châu Lão Tử". Theo định giá năm 2006, viên ngọc trai này có giá 61.850.000 USD. Bây giờ, ở đảo Pa-la-van có vài hãng lớn chuyên nuôi cấy ngọc trai.

Trên thực tế, hầu như con trai nào cũng có thể sản sinh được ngọc. Thông thường người ta cấy một vật thể lạ - là mảnh vỏ xà cừ được đánh bóng cùng với một mảnh nhỏ mô của con trai khác - vào cơ quan sinh dục của con trai để làm xúc tác tạo ngọc. Theo bản năng sinh tồn, con trai phải tiết ra chất xà cừ bao bọc vật thể lạ để tự vệ, vô hình trung tạo thành viên ngọc trong cơ thể. Trong điều kiện tự nhiên, quá trình hình thành một viên ngọc trai phải tốn tới ba chục năm. Ngọc trai nhân tạo thì không được tròn trịa như ngọc tự nhiên, mà vẫn giữ dáng dấp của vật thể lạ khi cấy vào.

Nghề nuôi cấy ngọc trai nhân tạo xuất hiện ở Phi-li-pin từ năm 1917 nhờ áp dụng công nghệ của người Nhật Bản, đến năm 1931 cho ra lứa ngọc trai thương mại đầu tiên. Hiện nay, người sản xuất ngọc trai giàu có nhất Phi-li-pin lại xuất thân từ... nước Pháp. Ông tên là Giắc Bra-nen-lét (Jacques Branellec), vốn là một phi công, thời trẻ lái máy bay dân dụng, khi đứng tuổi quyết định ở lại quốc đảo này và mở hãng sản xuất ngọc trai nhân tạo mang tên Jewelmer. Hãng của ông đã nuôi cấy thành công loài trai cho ra đời những viên ngọc độc đáo có mầu vàng ánh và ông hy vọng đến một ngày nào đó, ngọc trai vàng sẽ được công nhận là biểu trưng của Phi-li-pin.

Để thu được ngọc trai vàng, phải chọn nuôi những con trai có sắc tố vàng bẩm sinh. Ông nuôi trai ngọc trong những thủy trại đặc biệt với hạn vụ ít nhất là năm năm. Đầu tiên, trai được nuôi trong lồng hai năm rồi mới cấy một hạt sạn xà cừ vào cơ thể nó và thả xuống biển ở độ sâu 15 m. Trong ba năm tiếp theo, tuần nào cũng phải cho thợ lặn xuống đảo lộn tư thế trai ngọc, có như vậy viên ngọc mới thành hình như ý muốn.

Ngọc trai thu hoạch tốt nhất là vào tháng chạp - đó là thời điểm lớp vỏ viên ngọc đạt độ cứng tối đa. Trong các hãng ngọc trai ở Phi-li-pin thì Jewelmer là thanh thế nhất vì đã có kinh nghiệm bốn chục năm nghiên cứu, hoàn thiện quy trình sản xuất ngọc trai nhân tạo và nhân giống loài trai mang tên Pinctada maximavốn là cha mẹ của viên Ngọc trai Thượng đế.