Loay hoay đào tạo
Đến nay, sau ba năm thực hiện giáo dục hướng nghiệp, khởi nghiệp ở các trường phổ thông theo Quyết định số 1665 của Thủ tướng Chính phủ đã cho thấy thực tế còn rất nhiều khó khăn, bởi vấn đề nhận thức, nội dung chương trình vẫn còn nặng về lý thuyết, nhẹ thực hành. Bên cạnh đó, phương pháp giáo dục, việc thi, kiểm tra và đánh giá kết quả vẫn nặng về điểm số. Bởi vậy, khi triển khai giáo dục STEM nhằm phát triển năng lực định hướng nghề nghiệp cho học sinh (HS), cô Dương Thị Thu Hà, giáo viên Trường THPT Xuân Phương (quận Nam Từ Liêm, Hà Nội) đã gặp những trở ngại.
Cô Hà phàn nàn, khi dạy chương trình STEM, nhiều phụ huynh kêu ca không thiết thực, ảnh hưởng đến thời gian học tập hằng ngày của con. “Lớp 12, con tôi cần tập trung thi tốt nghiệp, thi đại học (ĐH), học STEM có ích gì không, tôi xin cho con không theo học được không?”, là những câu hỏi mà các phụ huynh đề cập nhiều.
Trong khi đó, với các start-up, nhiều bạn trẻ khát khao làm chủ, nhưng lại chưa có giáo trình, khóa đào tạo mang tính bài bản về lĩnh vực này. Anh Dương Long Thành, Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ tỉnh Long An đã chỉ ra bất cập trên. Các chương trình hội thảo, kênh truyền thông hô hào về khởi nghiệp rất nhiều, nhưng việc trang bị kiến thức, kỹ năng cần thiết cho thanh niên lại ít được đề cập. Nhớ lại cách đây 10 năm, khi bắt đầu khởi nghiệp, anh Thành chia sẻ đã gặp nhiều khó khăn. Do không được tiếp cận tài liệu, chương trình nào về việc vận hành doanh nghiệp, anh phải tự học từ kiến thức về kế toán, tài chính, marketing, thị trường đến cách huy động vốn. Bản thân anh vấp phải nhiều “ổ voi, ổ gà” mà nếu không kiên trì và quyết tâm sẽ không vượt qua được.
Vì vậy, anh Thành cho rằng, cần có bộ giáo trình hoặc chương trình đào tạo cụ thể, tương tự một môn học trong trường ĐH, về các kỹ năng chuyên môn nhằm giúp bạn trẻ bớt bỡ ngỡ khi bắt đầu con đường “làm chủ”, đồng thời góp phần giúp các bạn dễ hình dung, khát khao khởi nghiệp hơn.
Việt Nam đang khuyến khích thế hệ trẻ sáng tạo, làm chủ, nhưng làm thế nào để đào tạo thanh niên nhằm giúp họ có ý tưởng sáng tạo lại chưa được chú trọng đúng mức. Theo một số thống kê, tỷ lệ thất bại của các start-up công nghệ lên tới 90%, tức là cứ 100 ý tưởng lại có 90 cái thất bại. “Tôi cho rằng chúng ta phải quan tâm việc nâng tỷ lệ thành công thay vì chú trọng số lượng”, bạn Nguyễn Anh Duy, sinh viên năm cuối Trường ĐH Xây dựng đóng góp ý kiến.
Rất cần những câu lạc bộ khởi nghiệp chuyên nghiệp
Thứ trưởng GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ cho rằng: “Nền giáo dục hiện đang chuyển dần từ truyền thụ kiến thức sang giáo dục tiếp cận năng lực, phẩm chất. Bước chuyển này đòi hỏi phải có nhiều cố gắng và tăng cường bồi dưỡng nghiệp vụ. Bộ GD&ĐT đã từng bước thay đổi cách đánh giá. Chắc chắn sẽ thay đổi ma trận, mô hình kiểm tra sắp tới theo hướng mở”.
Để giáo dục khởi nghiệp thì trước tiên phải gieo vào cho HS hiểu về khởi nghiệp và quy trình thực hiện. Muốn tạo được môi trường đó, chính là câu lạc bộ (CLB) khởi nghiệp và các tổ chức trải nghiệm. CLB khởi nghiệp là một loại hình trong chương trình hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp của chương trình giáo dục phổ thông mới năm 2018.
PGS, TS Đinh Thị Kim Thoa, Trường ĐH Giáo dục - ĐH Quốc gia Hà Nội chia sẻ, HS có năng lực, năng khiếu với loại hình nào thì lựa chọn và tham gia CLB ở lĩnh vực đó để vừa phát triển sở thích, đồng thời hướng nghiệp. Việc lập ra các CLB không khó nhưng duy trì hoạt động không dễ. Chính vì thế, các trường cần hỗ trợ để CLB đi vào đời sống của HS.
Theo PGS, TS Trần Thành Nam, Chủ nhiệm Khoa Các khoa học giáo dục, Trường ĐH Giáo dục, muốn các CLB hoạt động chuyên nghiệp phải dựa trên những bằng chứng khoa học, đặc điểm nhân cách của tất cả HS và những nhóm nghề nghiệp. Thậm chí, CLB khởi nghiệp hoạt động theo sự phát triển của vùng miền, nhu cầu của địa phương, xã hội.
Người phụ trách CLB là giáo viên chuyên trách, được bồi dưỡng tìm hiểu thêm kiến thức để phát triển CLB. Cũng cần có những tài liệu chính quy để xây dựng và phát triển CLB theo từng giai đoạn. Khởi nghiệp đối với HS phổ thông không dễ, vì thế Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ mong giáo viên là người giúp gieo vào HS sự đam mê, đồng thời hướng HS học không phải để thi mà có năng lực thật sự để sau này ra cuộc sống, giải quyết công việc tốt hơn.
Nhiều trường ĐH cũng kiến nghị Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam cần có cách kết nối các nguồn lực, hướng tới mỗi người khởi nghiệp được tham dự một khóa học, chương trình đào tạo, đồng thời có thể kết nối họ với những người thành công đi trước để được hướng dẫn. Cách làm này có thể nâng cao xác suất thành công, giúp người trẻ được tích lũy kinh nghiệm, trang bị kiến thức bài bản.
