Vượt qua sóng lớn
Từ cuối năm 2008, khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế thế giới diễn ra ảnh hưởng nặng nề đến ngành hàng hải, giá cước vận tải biển sụt giảm nghiêm trọng, nợ phải trả quá lớn dẫn đến thu không đủ bù chi. Vinalines (nay là VIMC) trở thành một trong những "ông lớn" rơi vào vòng xoáy nợ nần. Việc phải tiếp nhận các doanh nghiệp kinh doanh thua lỗ từ Tổng công ty Công nghiệp tàu thủy Việt Nam (SBIC) với khoản nợ hơn 16 nghìn tỷ đồng càng đẩy đơn vị này đến bên bờ vực phá sản.
Cần phải nhắc lại rằng, tình hình tài chính của Vinalines ngày càng thảm hại khi năm 2012, lỗ lũy kế lên tới hơn 16 nghìn tỷ đồng, nợ phải trả vọt lên hơn 66 nghìn tỷ đồng, vốn chủ sở hữu âm tới hơn 4.600 tỷ đồng và năm 2014 âm hơn 9.000 tỷ đồng.
Với việc tái cơ cấu toàn diện giai đoạn 2012-2015, bằng các giải pháp cơ cấu lại các khoản nợ vay, xử lý nợ thông qua tham gia đàm phán trên nguyên tắc giá thị trường; kiên quyết loại bỏ các công ty hoạt động kém hiệu quả; thanh lý tàu già, biên chế lại đội tàu, thu gọn đầu mối của Tổng công ty; cổ phần hóa chuyển đổi thành công sang mô hình công ty cổ phần đã đem lại những hiệu quả tích cực khi tổng số nợ phải trả của Vinalines giảm từ 67.550 tỷ đồng (năm 2013) xuống hơn 17 nghìn tỷ đồng (năm 2019). Lỗ lũy kế giảm từ hơn 23 nghìn tỷ đồng (năm 2013) xuống còn hơn 3.100 tỷ đồng (năm 2019). Đặc biệt, đến hết năm 2021, doanh thu của Tổng công ty ước đạt 19.604 tỷ đồng (tăng 124% so cùng kỳ năm 2020; đạt 129% kế hoạch năm 2021), lợi nhuận tăng trưởng ước đạt 3.750 tỷ đồng. Nếu như năm 2020, VIMC lỗ tới 145,3 tỷ đồng thì sang năm 2021, mức lãi đã tăng 554% kế hoạch.
Theo ông Nguyễn Cảnh Tĩnh, Tổng Giám đốc VIMC, từ một doanh nghiệp Nhà nước luôn nằm trong "tốp đầu" về thua lỗ, âm vốn chủ sở hữu, thậm chí đứng bên bờ vực phá sản, song nhờ triển khai tái cơ cấu một cách quyết liệt, toàn diện, VIMC đã hồi phục và duy trì ổn định được năng lực sản xuất, kinh doanh, đáp ứng yêu cầu vận tải, lưu thông hàng hóa của quốc gia.
Hiện, VIMC có sáu đơn vị hạch toán phụ thuộc và 34 doanh nghiệp có vốn góp của VIMC (trong đó 19 công ty con, 15 công ty liên kết) và khai thác 16 cảng biển. Vốn hóa của VIMC trên thị trường chứng khoán tại thời điểm ngày 31/12/2021 là 36.617,9 tỷ đồng. Tổng số lao động khoảng 12.447 lao động, thu nhập bình quân đầu người 16 triệu đồng/tháng. Quy mô của VIMC được thu gọn, tập trung nguồn lực trong ba lĩnh vực kinh doanh chính là vận tải biển, khai thác cảng biển và dịch vụ hàng hải. Tập trung phát triển các hoạt động cốt lõi, đẩy mạnh dịch vụ chuỗi, cung ứng cho khách hàng các gói dịch vụ tổng thể, trọn gói, ưu việt trên cơ sở liên kết và phát huy thế mạnh của các lĩnh vực chính.
Bứt phá mạnh mẽ
Nhờ "cú huých" từ việc đẩy mạnh phát triển dịch vụ chuỗi trên nền tảng hệ sinh thái "kiềng ba chân" gồm cảng biển-vận tải biển-dịch vụ hàng hải, mặc dù chịu ảnh hưởng nặng nề của dịch Covid-19, sản lượng vận tải biển của VIMC trong năm 2021 vẫn đạt 22,8 triệu tấn (chiếm 102,2% so cùng kỳ năm 2020; đạt 121,2% kế hoạch năm 2021). Hệ thống 16 cảng biển của VIMC trên toàn quốc đã thực hiện bốc xếp hơn 125 triệu tấn hàng hóa, tăng trưởng 13,5% so năm 2020 (cao hơn 2% mức trung bình của cả nước). Trong đó, lĩnh vực khai thác cảng biển vẫn tiếp tục là hoạt động mang lại hiệu quả kinh doanh cao nhất cho VIMC khi chiếm 78% tổng lợi nhuận hợp nhất (đạt 2.234,9 tỷ đồng). Trong đó, một số cảng có kết quả nổi bật như: Cảng Sài Gòn, Quy Nhơn, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cam Ranh... khối dịch vụ hàng hải đã vượt kế hoạch được giao về doanh thu (đạt 2.370 tỷ đồng, tăng 42% so kế hoạch).
Nhờ nỗ lực trong công tác thị trường, toàn hệ thống cảng VIMC đã phát triển thêm được 13 tuyến dịch vụ mới của các hãng tàu container như Maersk, MSC, Cosco, ZIM.... Với việc mở vận tải container bằng đường biển tuyến xa của ngành hàng hải, Việt Nam sẽ chủ động hơn trong vận tải hàng hóa, tránh bị chèn ép tăng giá cước của các hãng tàu ngoại.
Trong bối cảnh thị trường liên tục biến động do ảnh hưởng từ diễn biến phức tạp của đại dịch Covid-19, VIMC đã thường xuyên theo dõi, cập nhật, nghiên cứu, phân tích và dự báo thị trường vận tải biển, cảng biển và logistics trong nước và quốc tế để cung cấp thông tin cho các doanh nghiệp vận tải biển như việc tận dụng cơ hội thị trường, điều chỉnh phương án khai thác, đàm phán nâng giá cho thuê, tối ưu hóa hiệu quả kinh doanh. "Các lĩnh vực hoạt động của VIMC đều hoàn thành vượt mức kế hoạch năm 2021 về chỉ tiêu sản lượng và doanh thu. Đặc biệt, lần đầu sau nhiều năm thua lỗ kéo dài, khối vận tải biển của Tổng công ty đã ghi nhận lợi nhuận dương trong năm 2021 (lợi nhuận ước đạt 694,3 tỷ đồng) nhờ được hưởng lợi từ đại dịch Covid-19", ông Tĩnh nhấn mạnh.
Đưa ra mục tiêu năm 2022, VIMC ưu tiên chiến lược phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng cảng biển, đặc biệt là các cảng nước sâu, cảng trung chuyển container và sẽ khởi công và triển khai xây dựng dự án bến số 3, 4 cảng container quốc tế Lạch Huyện (Hải Phòng); tiếp tục phát triển các dự án cảng biển tại Cần Giờ (TP Hồ Chí Minh), cảng Liên Chiểu (Đà Nẵng). Bên cạnh đó, VIMC cũng mở rộng và phát triển hoạt động vận tải container kết nối với các hãng tàu lớn để tiếp tục triển khai các tuyến, dịch vụ mới tại khu vực và quốc tế; đẩy mạnh hợp tác để phát triển thêm hạ tầng cảng thủy nội địa và hệ thống cảng cạn nhằm hoàn thiện tổng thể chuỗi cung ứng và nâng cao năng lực cạnh tranh, thu hút và tăng trưởng khách hàng, nguồn hàng.
Mới đây, phát biểu tại hội nghị triển khai công tác năm 2022 của VIMC, Thứ trưởng Giao thông vận tải Nguyễn Xuân Sang đề nghị VIMC quan tâm để phát triển các "cánh tay nối dài" của cảng biển là các cảng cạn và đội tàu đường thủy nội địa bởi cảng biển hiện "chưa có tay, chỉ có chân" đồng thời phát triển vận tải biển bền vững, tương xứng với tiềm năng, lợi thế có bờ biển dài ở nước ta và mở rộng thị trường vận tải biển quốc tế, nhất là thị trường vận tải biển container quốc tế…
