Chật vật mua nhà
Anh Vũ Văn Thành (quê Hải Phòng) đang công tác tại Hà Nội cho biết, mấy năm nay, vợ chồng anh chật vật tìm mua nhà mà chưa có kết quả. Hiện tại, vợ chồng anh dự tính vay ngân hàng để mua trả góp một căn chung cư ở Thanh Trì, nơi có diện tích rộng rãi hơn căn nhà trọ cấp bốn chật hẹp. Tuy nhiên, sau khi làm hồ sơ đăng ký mua nhà ở xã hội hai lần mà chưa được, tìm hiểu một số dự án thương mại đều báo giá gần 30 triệu/m² thì vợ chồng anh “bó tay” vì không đủ khả năng tài chính.
Trường hợp như anh Thành không phải là hiếm tại Hà Nội nói riêng cũng như tại các đô thị lớn nói chung. Mấy năm trước, Hà Nội nở rộ mô hình chung cư mini giá rẻ. Có thể nói, đây là loại hình nhà ở đáp ứng được nhu cầu của rất nhiều gia đình trẻ có nguồn thu nhập chưa dồi dào. Dẫu vậy, đến nay chung cư mini vẫn “ngoài vòng” pháp luật. Nguyên nhân là bởi các chung cư mini chỉ có sổ đỏ đứng tên chủ mảnh đất đứng ra xây dựng và bán khu nhà đó. Nhiều nơi, người bán vẫn giữ giấy tờ này, còn người mua nhà thì ngoài hợp đồng mua bán nhà không có bất cứ giấy tờ nào chứng minh quyền sở hữu của mình. Thế nên, dù có đáp ứng nhu cầu thật về nhà ở, chỉ số ít người dám chọn loại hình nhà ở này.
Hiện nay, việc cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở đối với căn hộ chung cư trên địa bàn TP Hà Nội đã được hướng dẫn chi tiết tại Quyết định số 37/2015/QĐ-UBND. Tuy nhiên trên thực tế, các dự án chung cư mini đều xây sai phép như vượt quá số tầng, chia diện tích, số lượng các căn hộ trong một tầng nhỏ hơn giấy phép…, dẫn đến việc rất hiếm dự án đáp ứng đủ điều kiện cấp sổ đỏ. Điều này khiến người mua chung cư mini đối mặt rủi ro về tính pháp lý của căn hộ, cũng như khó khăn trong việc bán, chuyển nhượng, cho tặng, thế chấp căn hộ về sau.
Đối với người lao động, người làm công ăn lương…, cơ hội tiếp cận nhà ở, dù là nhà giá rẻ, nhà ở xã hội hay chung cư thương mại giá thấp ngày càng trở nên khó khăn. Thử làm một phép tính với những người có tổng thu nhập trung bình khoảng 15-20 triệu đồng/tháng, tiền tiết kiệm mỗi tháng là 10 triệu đồng, muốn mua một căn hộ bình dân 60 m² cũng phải mất hơn 10 năm. Đó là chưa kể giá nhà còn tăng trong khoảng thời gian này nên tốc độ tăng thu nhập không đuổi kịp tốc độ tăng giá nhà. Theo Savills Việt Nam, dựa theo mức giá rao bán trung bình để mua được căn hộ tại Hà Nội, mỗi gia đình cần 12,5 năm, còn tại TP Hồ Chí Minh là 16 năm.
Chưa sát thực tế
Tại Hà Nội, giá nhà đã tăng vài chục lần so khoảng 20 năm trước. Cụ thể, năm 2000, nhà ở các quận ngoại thành như Hoàng Mai, Cầu Giấy, Hà Đông… chỉ khoảng 5 - 6 triệu đồng/m², nhà mặt phố ở quận Hoàn Kiếm có giá bình quân khoảng 20 - 30 triệu đồng/m², nhưng đến năm 2020, mức giá này đã lên tới 500 triệu đồng/m², thậm chí có nơi lên đến một tỷ/m². “Người dân như tôi hằng ngày đọc tin về giá nhà đất, nơi này tăng, nơi kia sốt mà chẳng biết phải làm thế nào. Nếu giá cứ tăng theo thời gian như thế này thì biết khi nào chúng tôi mới mua được nhà. Không biết Nhà nước có giúp ổn định giá nhà không”, anh Duy, người đang muốn sở hữu một căn chung cư bình dân tại Hà Nội cho biết.
Mới đây, tại Hội thảo Phát triển thị trường bất động sản nhà ở minh bạch, bền vững thúc đẩy quá trình đô thị hóa và phát triển đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, nhiều chuyên gia cho rằng, nhu cầu về nhà ở giai đoạn 2021 - 2030 sẽ tiếp tục tăng, đặc biệt tại khu vực đô thị. Tỷ lệ dân số đô thị có thể tăng lên khoảng 45% vào năm 2030, đòi hỏi mỗi năm tăng thêm khoảng 70 triệu m2 nhà ở đô thị. Nhu cầu nhà ở gia tăng nhưng chính sách thuế và phí hiện vẫn chưa phát huy hiệu quả chức năng điều tiết và định hướng thị trường. Đề xuất đánh thuế căn nhà thứ hai đã từng được đưa ra bàn luận từ những năm trước, song vẫn có nhiều ý kiến phản đối do có thể làm xáo trộn thị trường, kéo theo nhiều hệ lụy. Hơn nữa, nếu muốn thực hiện thì cũng cần có lộ trình rõ ràng.
Trước thực trạng trên, Bộ Xây dựng cũng như các địa phương đã có những động thái quyết liệt nhằm chấn chỉnh tình trạng đầu cơ tích trữ, đẩy giá nhà ở lên cao để trục lợi. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, vấn đề này cũng một lần nữa đặt ra câu hỏi về tính hiệu quả của chính sách nhà ở cũng như kế hoạch phát triển nhà ở hằng năm của các địa phương. Liệu các chính sách nhà ở hiện tại đã sát với thực tế, giải quyết những nhu cầu có thật về nhà ở giá rẻ, bình dân cho đại bộ phận người lao động chưa? Việc an cư sẽ còn là giấc mơ xa vời với người lao động đến bao giờ?... Đây là những câu hỏi lớn tiếp tục được đặt ra cho các cơ quan quản lý trong thời gian tới.
