Từ rơm rạ thành nguồn sáng
Nhà máy điện sinh khối Hậu Giang, đặt tại phường Long Mỹ, thành phố Cần Thơ là nhà máy đầu tiên ở Việt Nam sử dụng nguồn nguyên liệu sinh khối để phát điện do Công ty cổ phần Năng lượng sinh khối Hậu Giang (HBE) làm chủ đầu tư, có công suất 20 MW (2x10MW). Theo tính toán với lượng tiêu thụ khoảng 120.000 tấn trấu/năm để sản sinh ra lượng điện khoảng 130 triệu kWh/năm liên tục và ổn định, Nhà máy góp phần giảm khoảng 201.600 tấn CO₂ phát thải ra môi trường.
Cũng tại Cần Thơ, Công ty Phát triển điện lực Việt Nam (VNPD) đang chuẩn bị đầu tư Nhà máy điện sinh khối đóng ở xã Vĩnh Trinh. Nhà máy có công suất 150 MW, nằm trên diện tích dự kiến hơn 24 ha mặt đất và khoảng 0,5 ha mặt nước, với tổng mức đầu tư hơn 8.000 tỷ đồng. Dự án dùng công nghệ lò hơi tầng sôi tuần hoàn (CFB) hiện đại, cho phép đốt đa nhiên liệu sinh khối, đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường hiện hành. Trong đó, nguồn nhiên liệu sinh khối khoảng hơn 700.000 tấn/năm lấy từ phụ phẩm nông nghiệp, chủ yếu là trấu và rơm được thu gom trong bán kính 30km có vùng cung cấp là Cần Thơ, An Giang, Đồng Tháp. Nhà máy sau khi hoàn thành sẽ tạo việc làm cho khoảng 200 lao động trực tiếp cùng hàng nghìn việc làm gián tiếp trong khâu thu gom, vận chuyển nhiên liệu và dịch vụ phụ trợ, kích thích phát triển kinh tế vùng phụ cận. Dự án còn giúp Cần Thơ giảm phát thải hơn 560.000 tấn CO₂ mỗi năm.
Tại An Giang, Chủ tịch UBND tỉnh An Giang Hồ Văn Mừng cho biết, tỉnh dự kiến quy hoạch, đầu tư hai dự án nhà máy điện sinh khối, gồm Nhà máy điện sinh khối An Giang 1 và Nhà máy điện sinh khối Núi Tô 1. Hiện nay, tỉnh đang tiến hành các thủ tục mời gọi nhà đầu tư.
An Giang có dư địa và nguồn nguyên liệu điện sinh khối lớn, với diện tích và sản lượng lúa đứng đầu, cùng nhiều tiềm năng lớn để đầu tư điện sinh khối. Tỉnh đang tập trung vào mục tiêu thúc đẩy phát triển công nghiệp, tăng trưởng tỷ trọng công nghiệp trong cơ cấu kinh tế. Cụ thể, Nhà máy điện sinh khối An Giang 1, tại xã Vĩnh Gia dự kiến có công suất 50 MW; tổng mức đầu tư 2.934 tỷ đồng. Nguyên liệu chính là trấu, rơm rạ và phụ phẩm nông nghiệp, với nhu cầu khoảng 260.000 tấn/năm. Dự án Nhà máy điện sinh khối Núi Tô 1, tại xã Tri Tôn, dự kiến có công suất 20 MW; tổng mức đầu tư: 1.110 tỷ đồng. Nguyên liệu chính là trấu, rơm rạ và phụ phẩm nông nghiệp, với nhu cầu khoảng 118.000 tấn/năm.
Mở ra triển vọng phát triển kinh tế tuần hoàn
Biến rơm rạ thành nhiên liệu sinh khối không chỉ là một hướng đi kinh tế, mà còn là một giải pháp môi trường bền vững. Bởi công nghệ điện sinh khối vận hành dựa trên nguyên lý đốt hoặc khí hóa rơm rạ, trấu, mùn cưa… để sinh nhiệt, sau đó sử dụng nhiệt này quay tua-bin phát điện. Ở các nhà máy quy mô lớn, lượng tro xỉ còn được tận dụng để sản xuất phân bón hoặc vật liệu xây dựng - hoàn thiện chu trình kinh tế tuần hoàn. Ngoài ra, việc thu gom - chế biến rơm rạ còn tạo thêm việc làm và thu nhập ổn định cho người nông dân.
Đại diện các nhà đầu tư cho rằng, các dự án nhà máy điện sinh khối không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn có ý nghĩa xã hội và môi trường sâu sắc, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển kinh tế tuần hoàn và cam kết Net Zero 2050 của Việt Nam. Và để các nhà máy điện sinh khối ra đời, phát triển cần cơ chế hỗ trợ giá điện sinh khối hấp dẫn hơn, đầu tư công nghệ thu gom - ép viên rơm rạ, chính sách khuyến khích doanh nghiệp tư nhân tham gia.
Theo thống kê, Việt Nam mỗi năm tạo ra khoảng hơn 45 triệu tấn phụ phẩm nông nghiệp, trong đó rơm rạ chiếm tới gần một nửa. Tuy nhiên, phần lớn rơm rạ sau thu hoạch lại bị đốt bỏ ngay trên đồng ruộng, gây lãng phí tài nguyên và ô nhiễm không khí.
