"Cuộc chiến" mang ý nghĩa sống còn
Theo đánh giá hằng năm về những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nhất bởi các hiện tượng thời tiết cực đoan giai đoạn 1997 - 2016, Việt Nam đứng thứ 5 về Chỉ số rủi ro khí hậu toàn cầu năm 2018 và thứ 8 về Chỉ số rủi ro khí hậu dài hạn. Năm 2017 được coi là năm kỷ lục về thảm họa thiên tai tại Việt Nam, với hơn 16 cơn bão, lũ lịch sử trái quy luật. Nhiệt độ trung bình tại miền bắc và Bắc Trung Bộ cao hơn từ 0,5 - 1 độ C so với nhiệt độ trung bình của các năm trước. Sự thay đổi trong tần suất xuất hiện các cơn bão và áp thấp nhiệt đới ngày càng rõ rệt. Biến đổi nguồn nước trong những năm gần đây cũng tăng đáng kể so với trước.
Năm 2018 ghi nhận những con số kỷ lục về nhiệt độ trong vòng 46 năm qua tại Thủ đô Hà Nội, với nhiệt độ cao nhất có lúc lên tới 42 độ C. Hiện tượng nước biển dâng cũng gây thiệt hại lớn cho đồng bằng sông Cửu Long, một trong những vựa lúa lớn nhất của khu vực, đe dọa an ninh lương thực không chỉ đối với nước ta mà cả cộng đồng quốc tế, vì Việt Nam là một trong những quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất trên thế giới.
Trong bối cảnh đó, Việt Nam xác định ứng phó biến đổi khí hậu là "cuộc chiến" có ý nghĩa sống còn và cấp thiết, đóng vai trò quan trọng đến sự phát triển bền vững.
Chính phủ Việt Nam đã chủ động đưa các nội dung ứng phó biến đổi khí hậu vào các văn bản pháp luật, tạo cơ sở cho việc hoạch định đường lối, chính sách phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và an sinh xã hội. Điển hình là một số chính sách về ứng phó biến đổi khí hậu đã được ban hành, như Quyết định số 1055/QĐ-TTg, ngày 20/7/2020, của Thủ tướng Chính phủ "Về việc ban hành Kế hoạch quốc gia thích ứng với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050"; Quyết định số 438/QĐ-TTg, ngày 25/3/2021, của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án "Phát triển các đô thị Việt Nam ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021 - 2030". Đại hội Đảng lần thứ XIII cũng xác định: Việt Nam cần "chủ động giám sát, ứng phó có hiệu quả với biến đổi khí hậu; phát triển kinh tế xanh, carbon thấp… Nâng cao tính chống chịu và khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu của hệ thống kết cấu hạ tầng và của nền kinh tế… Đến năm 2030, cơ bản đạt các mục tiêu phát triển bền vững về tài nguyên, môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu".
Nỗ lực góp tay cùng cộng đồng quốc tế
Chính phủ Việt Nam luôn quan tâm xây dựng và thực hiện các chương trình, chính sách quốc gia về ứng phó biến đổi khí hậu, tham gia nhiều công ước quốc tế và đóng góp tích cực vào các quá trình đàm phán quốc tế về khí hậu.
Việt Nam ủng hộ Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC), thực hiện kiểm kê phát thải khí nhà kính vào các năm 1994, 2000 và 2010. Năm 2017, Việt Nam đã báo cáo Liên hợp quốc mức phát thải tham chiếu rừng của cả nước tại mức 59.960.827 tấn CO2 tương đương hằng năm. Việt Nam cam kết đến năm 2030 giảm 9% tổng lượng phát thải khí nhà kính và sẽ tăng lên mức 27% với sự hỗ trợ quốc tế thông qua hợp tác song phương lẫn đa phương. Phối hợp cộng đồng quốc tế trong ứng phó biến đổi khí hậu là một trong bốn mục tiêu của Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu. Cùng với việc đẩy mạnh hợp tác với các nước phát triển như Nhật Bản, Hàn Quốc, Pháp, Hà Lan và Mỹ, Việt Nam cũng tích cực phối hợp Liên hợp quốc, Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) và nhiều tổ chức quốc tế khác để đạt được những mục tiêu đề ra trong ứng phó biến đổi khí hậu.
Chính phủ Việt Nam đã dành hàng tỷ USD cho công tác phòng, chống và khắc phục thiệt hại do biến đổi khí hậu như lũ lụt, bão, hạn hán… với cường độ ngày càng khốc liệt. Về vấn đề giảm phát thải khí nhà kính, Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách, pháp luật để triển khai thực hiện, như Nghị quyết số 24-NQ/TW về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường; Kết luận 56-KL/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 khóa XI về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường; Nghị quyết số 55-NQ/TW của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Năm 2015, tại Hội nghị lần thứ 21 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP21), Việt Nam là một trong những nước đầu tiên phê chuẩn Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu.
Việt Nam cam kết giảm mạnh điện than, đồng thời tăng tỷ lệ năng lượng tái tạo lên mức 20% vào năm 2030 và 30% năm 2045, giảm mức độ phát thải trên tổng GDP xuống 15% năm 2030 và giảm phát thải khí methane trong sản xuất nông nghiệp xuống 10%. Từ tháng 4/2021, Việt Nam triển khai chương trình trồng một tỷ cây xanh, qua đó giúp hấp thụ 2 - 3% lượng khí phát thải vào năm 2030. Đầu tháng 10/2021, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã trình Chính phủ ban hành Nghị định quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozone, nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về biến đổi khí hậu. Đây là căn cứ pháp lý quan trọng để thực hiện các biện pháp nhằm thực hiện đóng góp về giảm phát thải khí nhà kính do Việt Nam cam kết trong Đóng góp do quốc gia tự quyết định.
Không chỉ ban hành các quy định và chương trình hành động ở tầm quốc gia, Chính phủ Việt Nam cũng lồng ghép cuộc chiến chống biến đổi khí hậu vào trong các hoạt động của thanh niên, thế hệ tương lai của đất nước, nhằm bảo vệ môi trường một cách bền vững. Ngay trước thềm COP26, Cổng thông tin về biến đổi khí hậu dành cho thanh niên đã được ra mắt với sự phối hợp của Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP), các Đại sứ quán Anh và Italy tại Việt Nam cùng sự tham dự của 2.400 thanh niên Việt Nam. Cổng thông tin cung cấp một không gian học tập để thanh niên có thể tiếp cận thông tin đáng tin cậy, chính xác trong bối cảnh của Việt Nam về khoa học khí hậu, nông nghiệp và lâm nghiệp, năng lượng, chất thải, kinh tế tuần hoàn và chính sách khí hậu; hợp tác, định hình lại các chính sách và khoa học khí hậu cập nhật thành các chủ đề học tập thân thiện với thanh niên; tìm kiếm các dự án vì khí hậu do thanh niên lãnh đạo và cập nhật liên tục các cơ sở dữ liệu về hoạt động bảo vệ môi trường của thanh niên. Năm 2021 cũng là năm "Thanh niên Việt Nam hành động vì khí hậu".
