Từ những dự án “đắp chiếu”…
Đầu năm 2011, Tổng công ty Công nghiệp xi-măng Việt Nam (Vicem) khởi công đầu tư Nhà máy Kết cấu bê-tông - vật liệu xây dựng (KCBT-VLXD) không nung tại Khu công nghiệp Đông Hồi ở huyện Quỳnh Lưu, nay là TX Hoàng Mai (Nghệ An). Nhà máy có công suất 400 nghìn m3 sản phẩm/năm, có giá trị đầu tư 819 tỷ đồng, sử dụng nguồn nguyên liệu tại chỗ nhằm thay thế các lò gạch thủ công trên địa bàn đang ngày đêm gây ô nhiễm môi trường. Dự kiến khi đi vào hoạt động sẽ nộp ngân sách hàng chục tỷ đồng/năm, giải quyết hàng trăm lao động…
Dự án đầu tiên được khởi công xây dựng tại khu công nghiệp (KCN) phía bắc của tỉnh này đã “vấp” tại khâu GPMB. Cho dù, nhà máy được xây dựng trên diện tích không lớn, nằm chủ yếu trên khu vực đất khai hoang nông, lâm nghiệp. Số hộ dân bị ảnh hưởng không nhiều, với 115 hộ, trong đó, chỉ có 17 hộ phải tái định cư. Tuy nhiên, trong suốt nhiều tháng trời, sau ba lần triển khai thi công gói thầu đầu tiên - san lấp mặt bằng, phía nhà đầu tư đều gặp phải sự cản trở quyết liệt do sự kích động của một số phần tử quá khích đều với một lý do: Mặt bằng!
Hậu quả, do địa phương không kịp thời GPMB sạch để bàn giao đã khiến Vicem “nản lòng” không thể đầu tư nhà máy như đã cam kết. Điều này đã khiến Nghệ An chưa thể có một nhà máy KCBT-VLXD không nung được đầu tư mới, hiện đại, phù hợp quy hoạch phát triển tổng thể ngành vật liệu xây dựng đến năm 2020. Kéo theo đó, việc triển khai một số dự án khác theo chương trình hợp tác đầu tư của Vicem tại Nghệ An giai đoạn 2011-2015 và đến năm 2020 cũng “giậm chân tại chỗ”.
Cũng với lý do vướng mặt bằng, hạng mục cụm công trình đầu mối và cầu qua kênh dẫn dòng của đại công trình Thủy lợi Bản Mồng lớn nhất Nghệ An và trọng tâm của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng bị không thể thi công được trong thời gian khá dài chỉ vì liên quan đến… hơn chục ha đất lâm nghiệp của sáu hộ dân ở xã Yên Hơp, huyện Quỳ Hợp. Để giải quyết vấn đề, chính quyền các cấp từ tỉnh đến huyện, xã cùng các đoàn thể, ngành chức năng phải họp đi, họp lại rồi tổ chức đối thoại… hàng chục cuộc, kéo dài từ cuối năm 2016 đến cuối năm 2017 mà rốt cuộc vẫn không xong.
Vướng mắc này đã khiến hàng trăm tỷ đồng mà T.Ư ưu tiên cho công trình này không thể giải ngân được. Đồng nghĩa với việc đại công trình thủy lợi nằm trong chương trình đầu tư phát triển kinh tế, xã hội miền tây Nghệ An với số vốn lên đến 4.500 tỷ đồng có nguy cơ chậm tiến độ. Hệ lụy, hàng chục nghìn ha lúa và hoa màu ở các huyện phía bắc và miền núi phía tây của Nghệ An cùng đời sống sinh hoạt của hàng vạn hộ dân và các KCN khắc khoải “khát” chờ… nước.
… Đến các tuyến đường “rùa bò”
Chỉ gần một km đường rộng 72 m từ quốc lộ 1A (đoạn ngã 3 Quán Bàu) đến đại lộ Xô Viết Nghệ Tĩnh ở TP Vinh do Ban Quản lý các dự án xây dựng dân dụng và kỹ thuật hạ tầng đô thị (Sở Xây dựng Nghệ An) làm chủ đầu tư, được khởi công từ 26-12-2006 nhưng đến nay vẫn chưa hoàn thành. Đây là một trong những công trình quan trọng của TP Vinh, nối với đại lộ Vinh - Cửa Lò nhưng lại là công trình thi công chậm nhất từ trước đến nay. Do thi công với tốc độ “rùa bò” nên không chỉ gây lãng phí mà dự án đã phải ba lần điều chỉnh, vốn đội lên 264 tỷ đồng.
Hiện còn vướng mặt bằng liên quan đến 13 hộ dân của xã Nghi Phú (TP Vinh) do vẫn chưa chấp nhận các phương án đền bù, tái định cư nên chưa thể tiến hành thi công hoàn thiện tổng tuyến. Theo ông Hà Thanh Tịnh, Phó Chủ tịch UBND TP Vinh: “Mặc dù UBND thành phố tổ chức hàng chục cuộc họp với dân, kết hợp tuyên truyền vận động nhưng nguời dân vẫn chưa đồng thuận. Nguyên do, một số hộ dân ở đây đều sở hữu trên 1.000 m2 đất và có yêu cầu đất đổi đất nên thành phố đang chờ Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) Nghệ An xin ý kiến của Bộ TN&MT cụ thể hơn về vấn đề này”.
Không chỉ một km này mà đại lộ Vinh - Cửa Lò cũng vướng mắc nhiều điểm chưa GPMB. Nên chủ đầu tư phải thi công theo kiểu “da báo”, nghĩa là chỗ nào có mặt bằng thì tổ chức thi công, nên không phát huy hiệu quả của dự án. Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Huỳnh Thanh Điền, tiến độ thực hiện dự án đại lộ Vinh - Cửa Lò chậm do công tác GPMB, làm ảnh hưởng đến công tác quy hoạch, phát triển hạ tầng cũng như kêu gọi đầu tư của TP Vinh và của tỉnh Nghệ An.
Đây là một vài trong số nhiều dự án ở Nghệ An chậm tiến độ do công tác GPMB, ảnh hưởng không nhỏ đến việc thu hút đầu tư vào Nghệ An, khiến nhà đầu tư giảm lòng tin đối với tỉnh. Trong lúc nguồn vốn đầu tư thì ngày một hạn hẹp!
