Kỳ 1: Kích hoạt công cuộc chuyển đổi số
Từ “kim chỉ nam” về CĐS…
Thực tế, Việt Nam luôn coi các nền tảng số là cách để đẩy nhanh CĐS quốc gia, coi an ninh mạng là yếu tố chính để tạo ra niềm tin số, coi cải cách thể chế là yếu tố quyết định cho CĐS. Hạ tầng số với các sản phẩm và nền tảng số “Make in Vietnam” đã sẵn sàng cho KTS và xã hội số, sẵn sàng cho một Việt Nam “số”. Công nghệ Việt không chỉ giải các bài toán Việt Nam mà còn góp phần giải các bài toán toàn cầu.
Minh chứng là Nghị quyết số 52-NQ/TW (NQ 52) về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư (CMCN 4.0) với mục tiêu tổng quát “Tận dụng có hiệu quả các cơ hội do cuộc CMCN 4.0 đem lại để thúc đẩy quá trình đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế gắn thực hiện các đột phá chiến lược và hiện đại hóa đất nước; phát triển mạnh mẽ KTS, phát triển nhanh và bền vững dựa trên khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và nhân lực chất lượng cao; nâng cao chất lượng cuộc sống, phúc lợi của người dân; bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường sinh thái” đã ra đời nhằm đưa ra định hướng cũng như giải pháp về CĐS tại Việt Nam để kịp thời thích ứng yêu cầu của thời đại 4.0.
Để hiện thực hóa NQ 52, ngay từ tháng 1-2020, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 01/CT-TTg về thúc đẩy phát triển doanh nghiệp (DN) công nghệ số (CNS) Việt Nam. Chỉ thị nêu rõ, dựa trên nền tảng của nhiều công nghệ mới mà cốt lõi là CNS, CĐS đang tạo ra không gian phát triển mới. Đặc biệt, CĐS mở ra cơ hội to lớn cho Việt Nam phát triển đột phá, nhanh chóng bắt kịp các nước phát triển cũng chỉ mới bắt đầu quá trình CĐS.
Theo đó, các DN CNS Việt Nam cần đi đầu, tạo đột phá trong thực hiện chiến lược “Make in Vietnam” với hàm ý “DN Việt Nam phấn đấu từng bước làm chủ về công nghệ, chủ động thiết kế, chế tạo các sản phẩm, chủ động trong sáng tạo các dịch vụ, giải pháp, mô hình kinh doanh mới”.
Ngày 3-6-2020, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định 749-QĐ/TTg (QĐ 749) phê duyệt “Chương trình CĐS quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” xác định tầm nhìn đến năm 2030, Việt Nam trở thành quốc gia số, ổn định và thịnh vượng, tiên phong thử nghiệm các công nghệ và mô hình mới; đổi mới căn bản, toàn diện hoạt động quản lý, điều hành của Chính phủ, hoạt động sản xuất, kinh doanh của DN, phương thức sống, làm việc của người dân... Chương trình hướng tới mục tiêu kép là vừa phát triển Chính phủ số, KTS, xã hội số, vừa hình thành các DN CNS Việt Nam có năng lực đi ra toàn cầu dựa trên quan điểm nhận thức nhất quán trong CĐS; đồng thời lấy người dân là trung tâm của CĐS. Bên cạnh vấn đề thể chế, công nghệ là động lực của CĐS. Sự phát triển nền tảng số là giải pháp đột phá để thúc đẩy CĐS nhanh hơn, giảm chi phí, tăng hiệu quả... Chương trình cũng xác định tám lĩnh vực cần ưu tiên CĐS gồm: y tế, giáo dục, tài chính - ngân hàng, nông nghiệp, giao thông vận tải và logistics, năng lượng, tài nguyên và môi trường, sản xuất công nghiệp.
Nhiều chuyên gia nhận xét, đây là một “cú huých” để Việt Nam có thể thực hiện CĐS nhanh hơn. Năm 2020 là năm Việt Nam tuyên bố chiến lược CĐS quốc gia, là năm CĐS quốc gia sâu rộng và toàn diện hướng đến hiện thực hóa mục tiêu đưa Việt Nam trở thành một quốc gia số, một quốc gia thông minh. Cùng với việc nhấn mạnh vai trò quan trọng nhất của nhận thức phải đi trước một bước, chương trình đã xác định việc phát triển và ra mắt các nền tảng số “Make in Vietnam” là giải pháp đột phá thúc đẩy nhanh tiến trình CĐS.
Theo Cục Tin học hóa, Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT), QĐ 749 của Thủ tướng Chính phủ giao Bộ TT&TT chủ trì Chương trình CĐS quốc gia, trong đó nhấn mạnh nền tảng số là giải pháp góp phần thúc đẩy CĐS nhanh, hiệu quả. Quyết định cũng giao Bộ TT&TT xác định các nền tảng số, đặc biệt các nền tảng số có thể hỗ trợ CĐS nhanh trong các ngành, lĩnh vực như: y tế, giáo dục, nông nghiệp, công nghiệp... Bộ TT&TT đã triển khai nhiều chương trình, như phát động chương trình “Make in Vietnam”, phát triển các nền tảng do Việt Nam làm chủ công nghệ.
Phát biểu ý kiến tại Hội nghị và Triển lãm thế giới số cuối năm 2020, Bộ trưởng TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng đã nhấn mạnh, Thủ tướng Chính phủ đã ký QĐ 749 chính thức khởi động hành trình CĐS quốc gia như một cuộc cách mạng toàn dân và toàn diện.
… Tới yêu cầu thích ứng xu hướng thời đại
Theo các chuyên gia kinh tế, tại các quốc gia trong khu vực ASEAN, việc thực hiện chiến lược phát triển nền KTS ước tính có thể giúp GDP của các nước trong khu vực này tăng thêm khoảng 1.000 tỷ USD trong vòng 10 năm tới. Các quốc gia này đang rất quan tâm vấn đề KTS và đã có các giải pháp, cơ quan hỗ trợ cho KTS phát triển. Cụ thể, Thái-lan đã thành lập Bộ Xã hội và Kinh tế kỹ thuật số để thay thế Bộ Công nghệ thông tin - Truyền thông; Malaysia đặt mục tiêu giá trị của nền KTS sẽ chiếm 17% tỷ trọng nền kinh tế; Singapore thì có khẩu hiệu “smart nation” (quốc gia thông minh) lấy công nghệ làm cốt lõi...
Tại Việt Nam, trong giai đoạn 2021 - 2025, để đạt được mục tiêu GDP tăng trưởng 6,5 - 7%, trong các văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng, Đảng ta xác định một trong những giải pháp quan trọng là hoàn thiện thể chế, tạo thuận lợi cho mọi thành phần chủ động tham gia cuộc CMCN 4.0 và quá trình CĐS.
CMCN 4.0 có thể coi là cuộc cách mạng chưa từng có trong lịch sử nhân loại, với sự hội tụ mang tính đột phá của nhiều công nghệ hiện đại mới, có tác động sâu sắc đến các hệ thống chính trị, kinh tế - xã hội trên toàn cầu. Nó bao gồm một loạt lĩnh vực chủ đạo: dữ liệu lớn (big data); đô thị thông minh; trí tuệ nhân tạo (AI); công nghệ màng mỏng (fintech); người máy (robot)...
Theo nghiên cứu của Google và Temasek (Singapore), KTS của Việt Nam dự báo đạt 30 tỷ USD vào năm 2025. Còn theo một nghiên cứu khác của Tổ chức Data 61 thì GDP của Việt Nam có thể tăng thêm khoảng hơn 162 tỷ USD trong 20 năm, nếu Việt Nam CĐS thành công.
Từ đầu năm 2020, đại dịch Covid-19 bùng phát trên diện rộng khắp toàn cầu đã ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển kinh tế của Việt Nam cũng như các quốc gia trên thế giới. Tuy nhiên, dịch Covid-19 cũng giúp cho các nền kinh tế nhìn nhận rõ hơn về vai trò quan trọng của KTS, trong đó có vai trò quan trọng của internet. Đặc biệt, sự đứt gãy của không ít hoạt động kinh tế dựa trên nền tảng truyền thống buộc các cơ quan, DN Việt Nam phải mạnh dạn hơn trong nghiên cứu, ứng dụng nền tảng số trong các hoạt động quản lý, sản xuất và kinh doanh.
Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế tại Hội thảo “Phát triển KTS Việt Nam thời kỳ hậu Covid-19”, thế giới đang chứng kiến những chuyển biến nhanh của cuộc CMCN 4.0 và những đột phá trên nhiều lĩnh vực. Nhận thức được tầm quan trọng đó, nhiều nước đã quan tâm và cụ thể hóa các ưu tiên phát triển KTS. Mục tiêu cụ thể về phát triển KTS trong văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã chỉ rõ: “Phấn đấu đến năm 2030 hoàn thành xây dựng Chính phủ số; KTS đạt khoảng 30% GDP; đứng trong nhóm 50 quốc gia hàng đầu thế giới và xếp thứ 3 trong khu vực ASEAN về Chính phủ điện tử, KTS”.
Theo các chuyên gia kinh tế, đây là những mục tiêu đầy tham vọng nhưng không phải là bất khả thi. Chủ trương phát triển KTS trong giai đoạn 2021 - 2030 được nhấn mạnh trong văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng thực chất là một sự thay đổi về tư duy phát triển, phù hợp nhiều nguồn lực, thế mạnh của Việt Nam. Cuộc đua đến nền KTS, xã hội số, đến thịnh vượng là cơ hội công bằng cho tất cả, dành cho những quốc gia đang quyết tâm vươn lên với khát vọng xây dựng một đất nước hùng cường. Việc cần làm ngay lúc này là các bộ, ngành, từng địa phương, từng DN cho đến người dân phải hành động để đưa chủ trương này vào cuộc sống.
(Còn nữa)
Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Đoàn Duy Khương cho rằng, nếu Việt Nam có sự đầu tư ứng dụng tốt trong việc thực hiện những thành quả của CMCN 4.0 và việc CĐS thì GDP trong 10 năm tới sẽ có thể thêm khoảng 100 tỷ USD và có nhiều cơ hội hướng tới sự phát triển thịnh vượng của quốc gia.
