Công khai đấu giá nô lệ
Mới đây, CNN phát một bản tin trong đó có đoạn phim quay tại Libya ghi lại cảnh bán đấu giá một thanh niên với giá khởi điểm 400 USD, cuối cùng một người ra giá 700 USD đã “mua” được người này. Cạnh đó, một nhóm “nô lệ” khác cũng đang chờ được ngã giá. Họ được rao bán với lời “quảng cáo” đó là “những người khỏe mạnh có thể làm việc đồng áng”…
Trong đoạn phim, tiếng người trung gian rao lớn: “Ai cần một thợ đào đất không? Một người rất khỏe mạnh, anh ta sẽ đào đất cho ông”. Sau đó, lần lượt những người mua giơ tay trả giá. Chỉ trong vòng vài phút, cuộc đấu giá đã kết thúc, một nô lệ như một món hàng được bán nhanh gọn. Không có ai, kể cả người bán lẫn người mua, tỏ ra ngần ngại hay phải e dè cảnh sát và lực lượng an ninh. Những người đàn ông bị đem bán cũng hoàn toàn cam chịu, chấp nhận trở thành một món hàng mà không có một lời phản đối hay hành động kháng cự.
Đoạn phim lập tức lan truyền trên khắp các trang báo cũng như mạng xã hội và nhận được sự quan tâm đặc biệt của công chúng. Theo phóng viên CNN, những “nô lệ” bị đem bán đều là người di cư từ các nước châu Phi tới Libya tìm nơi trú ngụ. Họ tới Libya cùng người thân, cha mẹ hoặc vợ con, và là lao động chính kiếm tiền để trang trải chi phí cho cả gia đình. Song do mật độ tập trung quá đông người từ hàng loạt quốc gia châu Phi tại một địa phương, nên việc kiếm kế sinh nhai là không hề dễ dàng.
Số lượng công việc phù hợp cho những người di cư mới đến có hạn, trong khi lượng người lao động, đặc biệt là những người trẻ tuổi, tập trung về lại quá lớn. Nhiều người phải làm các công việc nặng nhọc mà chỉ được trả rất ít tiền, thậm chí bị bóc lột sức lao động. Đó mới chỉ là khởi đầu của tình trạng nô lệ hiện đại. Đến nay, tình trạng mua bán nô lệ như trong đoạn phim kể trên đã trở nên phổ biến, dễ bắt gặp ở những góc chợ, khu phố ổ chuột ở Libya.
Không phải đến nay tình trạng buôn bán nô lệ mới được đưa ra ánh sáng. Trước đây, nhiều tổ chức đã lên tiếng cảnh báo về sự tồn tại của các chợ nô lệ ở Libya. Tháng trước, một diễn đàn quốc tế tại Australia đã ra tuyên bố khẳng định sự cần thiết chống lại nạn buôn người trên thế giới. Đầu năm nay, Tổ chức Di cư quốc tế (IOM) cũng từng cảnh báo Chính phủ Libya cần chú trọng an ninh tại những điểm tập trung đông người di cư. Do tổ chức này nhận được báo cáo của các nhân viên ở Niger và Libya ghi lại lời khai gây sốc của các nạn nhân buôn người từ một số quốc gia châu Phi, bao gồm Nigeria, Ghana và Gambia. Những lời kể cho thấy sự tồn tại của một “thị trường nô lệ” tại Libya, mỗi ngày mua bán hàng trăm người châu Phi trẻ tuổi.
Đoạn phim mới đây một lần nữa làm nóng vấn đề này trên các diễn đàn quốc tế. Ngay sau đó, đại diện Bộ Ngoại giao Libya cho biết chính phủ nước này bắt đầu điều tra sau khi truyền thông đưa tin về các hoạt động buôn người và “nô lệ” được đem bán đấu giá tại Libya. Chính phủ Libya cũng đã tổ chức một cuộc họp khẩn cấp với đại sứ 14 quốc gia châu Phi tại Thủ đô Tripoli, thông báo tình hình hiện tại.
Chủ tịch luân phiên của Liên minh châu Phi (AU), Tổng thống Guinea Alpha Conde đã yêu cầu cần sớm đưa những kẻ buôn người ra xét xử trước pháp luật. Người đứng đầu AU cũng bày tỏ sự phẫn nộ sau khi xem cảnh quay cho thấy những người dân châu Phi bị những kẻ buôn người trấn áp và lợi dụng để kiếm tiền. Ông Conde gọi hành động của các tổ chức tội phạm này như tội ác thời trung cổ: “Sự hiện diện của chế độ nô lệ hiện đại này phải sớm chấm dứt và AU sẽ sử dụng tất cả nguồn lực để giải quyết vấn đề này”.
Số phận bi thảm của người di cư
Trước đây, Libya là một trong những cửa ngõ quan trọng, nơi có cảng biển để người di cư từ nhiều nước Trung Đông - châu Phi bắt đầu hành trình tới “miền đất hứa” châu Âu. Nhưng do cuộc khủng hoảng di cư đã quá tải ở các nước châu Âu, nhiều quốc gia phải siết chặt chính sách tị nạn, khiến hàng trăm nghìn người mắc kẹt lại tại các cửa ngõ như Libya. Quốc gia này cũng đang rơi vào bất ổn chính trị và an ninh, do cuộc chiến tranh giành quyền lực giữa chính phủ được quốc tế công nhận với các nhóm đối lập còn chưa được giải quyết rốt ráo.
Điều này dẫn đến lỗ hổng an ninh nghiêm trọng, thậm chí nhiều khu vực không được bên nào kiểm soát, khiến tội phạm có cơ hội hoành hành. Hàng loạt nhóm tội phạm có tổ chức đã lợi dụng sự bất ổn và an ninh lỏng lẻo để thực hiện các hoạt động phạm pháp như trung gian vận chuyển lậu người di cư qua Địa Trung Hải, hoặc tuyển mộ người di cư cho các nhóm “thánh chiến”… Tuy vậy, nhu cầu vượt biển đến châu Âu vẫn rất lớn. Dòng người từ khu vực cận Sahara không ngừng đổ về các “cửa ngõ”, khiến cho số người bị mắc kẹt tại đây tiếp tục tăng lên.
Đã rơi vào hoàn cảnh túng quẫn, người di cư lại dễ mắc phải cạm bẫy của tội phạm buôn người. Họ bị chèn ép giá tiền ăn, ở cho đến phương tiện vận chuyển. Trong cảnh khốn cùng, nhiều người chấp nhận bán mình làm nô lệ. Đại sứ IOM tại Libya, ông Othman Belbeisi cho biết: “Phần đông người di cư không có nhiều tiền, lại bị bọn buôn người chèn ép phải trả chi phí cao. Khi trở thành con nợ, gia đình họ cũng không thể trả tiền chuộc nên chấp nhận bị đem bán”. Những nạn nhân buôn người khi đi qua Libya đã bị tra tấn, bị ép lao động và bị bạo hành. Việc họ bị đưa ra “gán nợ” và rao bán như nô lệ diễn ra thường xuyên.
.jpg.webp) |
Nhiều người tị nạn trở thành nạn nhân của bọn buôn người. Ảnh: AP
“Giá cả mỗi người cũng khác nhau tùy thuộc trình độ của họ. Thí dụ, một người đàn ông khỏe mạnh, biết quét sơn hoặc làm mộc hay những việc chuyên biệt thì sẽ có giá cao hơn”, ông Belbeisi cho biết. Nhiều người bị lừa đảo và chèn ép nhiều đến sợ sệt, không dám mở lời. Các nhóm tội phạm cũng có một lực lượng “trấn áp” nạn nhân của chúng, đánh đập họ thậm tệ. Đó là lý do vì sao những người nô lệ này không chống trả được bọn buôn người.
Số phận của hàng nghìn người đã vượt biển tới châu Âu trót lọt cũng không hề dễ dàng hơn. Trái ngược với kỳ vọng của nhiều người, giấc mơ “miền đất hứa” đã tan vỡ khi những người di cư tới đây không có công ăn việc làm và tiếp tục trở thành nạn nhân của tội phạm. Đã có báo cáo cho thấy tình trạng nô lệ hiện đại xuất hiện ở mọi nơi trên thế giới, bao gồm cả những nước châu Âu như Anh, Đức hay Mỹ…
