Đây là sự kiện do Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn phối hợp cùng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh) tổ chức chiều 15/8, nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9.
Hội thảo đã thu hút sự quan tâm đặc biệt của giới học thuật trong và ngoài nước, thể hiện qua số lượng lớn các công trình nghiên cứu công phu được gửi về, với khoảng 150 báo cáo và 200 nhà khoa học, diễn giả trong và ngoài nước tham gia. Các báo cáo này là kết quả nghiên cứu sâu sắc của các chuyên gia, học giả hàng đầu, mang đến những góc nhìn đa chiều về chặng đường 80 năm lịch sử của Việt Nam.
Phát biểu khai mạc, Hiệu trưởng Trường đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Giáo sư, Tiến sĩ Ngô Thị Phương Lan cho biết, Hội thảo không chỉ là sự kiện khoa học mang tầm vóc lớn, mà còn là dịp để các nhà khoa học, học giả trong và ngoài nước cùng nhau nhìn lại chặng đường lịch sử 80 năm vừa gian khổ vừa vinh quang của dân tộc. Từ đó, phân tích những giá trị cốt lõi, đúc kết những bài học kinh nghiệm quý báu và cùng góp tiếng nói để định hình tầm nhìn, định hướng phát triển trong giai đoạn mới.
Theo Giáo sư, Tiến sĩ Ngô Thị Phương Lan, Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là bản hùng ca của ý chí quật khởi và khát vọng tự do, khai sinh Nhà nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, mở ra kỷ nguyên mới: kỷ nguyên độc lập, tự do và tiến lên chủ nghĩa xã hội.
Ngay sau ánh hào quang của ngày độc lập, đất nước ta phải đối diện với tình thế hiểm nghèo chưa từng có. Một tình thế được ví như “ngàn cân treo sợi tóc”, thù trong, giặc ngoài bủa vây. Hơn 90% dân số mù chữ, nạn đói tàn khốc cướp đi sinh mạng hàng triệu người, ngân khố trống rỗng, bộ máy chính quyền cách mạng vừa ra đời còn non yếu.
Thế nhưng, như con thuyền nhỏ giữa bão tố, dân tộc Việt Nam đã vững vàng vượt sóng nhờ tay chèo kiên định của Đảng và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc. Chúng ta đã giữ vững nền độc lập, bảo vệ thành quả cách mạng và đặt nền móng cho công cuộc kiến thiết quốc gia.
Trải qua 80 năm với bao thăng trầm, Việt Nam đã vươn mình mạnh mẽ trở thành một quốc gia có tiềm lực phát triển, hội nhập sâu rộng, vị thế và uy tín quốc tế ngày càng được khẳng định. Thế hệ hôm nay không phải cầm súng chiến đấu như các thế hệ cha anh, nhưng có trách nhiệm tiếp nối truyền thống yêu nước và đoàn kết đáng tự hào đó trên các “mặt trận” khác: khoa học, giáo dục, văn hóa và kinh tế.
Nhiều năm qua, Trường đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, phối hợp cùng Trường đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, đã đồng hành qua những dự án nghiên cứu, các chương trình đào tạo, những hội thảo chuyên đề, những diễn đàn học thuật quy mô, góp phần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho sự nghiệp phát triển đất nước.
Chương trình hội thảo bao gồm một phiên toàn thể và ba tiểu ban chuyên đề, đi sâu vào những vấn đề cốt lõi của lịch sử và đương đại Việt Nam. Phiên toàn thể mở đầu với các báo cáo mang tính chất khung, trong đó có bài phát biểu đề dẫn của Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Khánh và các tham luận của các học giả quốc tế và trong nước cung cấp một cái nhìn toàn cảnh về vị thế của Việt Nam từ sau Cách mạng Tháng Tám đến nay.
Sau phiên toàn thể, các học giả trong nước và quốc tế cùng nhau thảo luận chuyên sâu tại 3 tiểu ban.
Tiểu ban 1 “Cách mạng Tháng Tám năm 1945 trong lịch sử Việt Nam và vị thế quốc tế”, tập trung tái hiện và phân tích sâu sắc bối cảnh, diễn biến và ý nghĩa đa chiều của Cách mạng Tháng Tám.
Các tham luận không chỉ khẳng định vị thế của sự kiện trong lịch sử dân tộc mà còn làm rõ tính quốc tế, đặt Cách mạng Tháng Tám trong "cơn bão cách mạng thế giới" lúc bấy giờ. Những vấn đề cốt lõi như cuộc đấu tranh ngoại giao của Mặt trận Việt Minh, nghệ thuật chớp thời cơ và bài học kinh nghiệm cho công cuộc đổi mới, và tính quốc tế trong Hiến pháp năm 1946 sẽ được thảo luận.
Đặc biệt, tại phiên này, các học giả cũng giới thiệu những phát hiện mới qua các cách tiếp cận từ nguồn sử liệu đa dạng như hồi ký và tự sự hay tài liệu lưu trữ của Nhật Bản, mang lại những góc nhìn mới mẻ và sâu sắc.
Tiểu ban 2 có chủ đề “80 năm xây dựng và phát triển đất nước (1945-2025) là một bức tranh toàn cảnh về hành trình 80 năm đầy thử thách nhưng cũng rất đỗi tự hào của dân tộc.
Các báo cáo của phiên này tập trung vào những trụ cột chính trong quá trình xây dựng đất nước, từ việc hoàn thiện bộ máy chính phủ non trẻ đến việc kế thừa di sản Cách mạng Tháng Tám để xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Các học giả cũng phân tích sâu sắc các chính sách đối ngoại, điển hình là quá trình hòa giải và xây dựng quan hệ đối tác với Hoa Kỳ, Pháp, Nhật Bản, cũng như chính sách đối với kiều bào nhằm phát huy sức mạnh dân tộc. Các giá trị cốt lõi của Tuyên ngôn Độc lập năm 1945 được xem xét trong mối liên hệ với khát vọng phát triển quốc gia thời kỳ hội nhập, khẳng định giá trị bền vững của Cách mạng Tháng Tám đối với tiến trình lịch sử dân tộc.
Tiểu ban 3 có chủ đề “Việt Nam trong kỷ nguyên phát triển mới” với các thảo luận về vị thế, cơ đồ và uy tín quốc tế của Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập sâu rộng.
Các tham luận tập trung làm rõ dấu ấn Việt Nam trong hành trình 80 năm lập quốc" và phân tích con đường phát triển đặc thù của Việt Nam so với khu vực Đông Á. Các học giả bàn luận về cách thức Việt Nam khẳng định bản lĩnh, hội nhập quốc tế một cách có trách nhiệm, đồng thời kế thừa di sản Cách mạng Tháng Tám để xây dựng uy tín quốc tế trong kỷ nguyên mới. Một hướng đi đáng chú ý là việc thảo luận về cách phát huy hệ thống di sản văn hóa gắn với Cách mạng Tháng Tám để trở thành nguồn lực phát triển công nghiệp văn hóa, cho thấy sự kết nối mạch lạc giữa quá khứ và tương lai.
Hội thảo không chỉ là một hoạt động học thuật ý nghĩa nhằm tôn vinh sự kiện lịch sử trọng đại của dân tộc, mà còn là một diễn đàn uy tín để các nhà khoa học cùng nhau đánh giá, nhận diện những di sản của quá khứ, những thành tựu của hiện tại và cùng thảo luận về con đường phát triển của Việt Nam trong tương lai.
