Quy định chặt chẽ các điều kiện phạm nhân được hiến mô, bộ phận cơ thể

Đồng tình với việc bổ sung quy định cho phép phạm nhân được quyền hiến mô, bộ phận cơ thể, tuy nhiên các đại biểu Quốc hội đề nghị cần quy định chặt chẽ các điều kiện, chỉ được hiến mô cho người thân và không vì mục đích thương mại.

Thứ Tư, ngày 12/11/2025 - 12:06

Sáng 12/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận ở hội trường về Dự án Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi).

Kiến nghị phạm nhân chỉ được hiến mô, bộ phận cơ thể cho người thân

Điều 23 Dự thảo Luật bổ sung quy định cho phép phạm nhân được quyền hiến mô, bộ phận cơ thể.

Đại biểu Nguyễn Thanh Sang (Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh) cũng bày tỏ tán thành quy định về hiến mô và bộ phận cơ thể như dự thảo Luật; đồng thời cho rằng đây là quy định rất nhân văn, nhân đạo, sâu sắc, thể hiện được nguyện vọng của phạm nhân được cống hiến cho gia đình, cho người thân.

Đại biểu Nguyễn Thanh Sang (Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh). (Ảnh: DUY LINH)

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng đây là một vấn đề rất nhạy cảm, bởi chủ thể của việc này rất đặc biệt là người đang thi hành án phạt tù. Trong khi đây là quy định mới, chúng ta cũng chưa đánh giá đầy đủ tác động về chính trị, về xã hội, về pháp lý, cũng như điều kiện bảo đảm, đặc biệt là đánh giá về khả năng lao động, học tập, cải tạo của phạm nhân sau khi hiến mô, tạng.

Do đó, đại biểu Nguyễn Thanh Sang đề nghị chỉ cho phép phạm nhân được hiến mô, bộ phận cơ thể người cho người thân thích của mình. Theo quy định tại dự thảo Luật là ông bà, cha mẹ, cô bác, anh chị, cháu; đồng thời kèm theo những điều kiện hết sức chặt chẽ như: phạm nhân tự nguyện, không vì mục đích lợi dụng; có điều kiện sức khỏe. Đi kèm theo điều kiện nữa là người phạm nhân phải còn thời gian thi hành phạt tù ít nhất 5 năm trở xuống. Quy định như vậy theo đại biểu khi đưa vào thực tế thực hiện sẽ thuận lợi hơn. Sau thời gian thực hiện, nếu thấy ổn thì có thể cho thực hiện mở rộng ra ngoài cộng đồng.

Đại biểu Huỳnh Thanh Phương (Đoàn Tây Ninh). (Ảnh: DUY LINH)

Đại biểu Huỳnh Thanh Phương (Đoàn Tây Ninh) nhận định: Việc bổ sung quy định này thể hiện tính nhân văn, cụ thể hóa quy định của Hiến pháp, tạo điều kiện cho phạm nhân có cơ hội cống hiến.

Tuy nhiên, để quy định này có tính khả thi trong thực tiễn, đại biểu cho rằng còn rất phức tạp như: điều kiện về sức khỏe, chăm sóc y tế, việc quản lý, giám sát trong toàn bộ quá trình thực hiện, về khả năng chấp hành án còn lại của phạm nhân, về trình tự thủ tục theo quy định của Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác và quy định của các luật khác có liên quan.

Cũng theo đại biểu, việc bổ sung quy định vào luật cũng chưa có cơ sở đánh giá về nhu cầu, sự mong muốn của phạm nhân trong việc thực hiện quyền này như thế nào. Do đó, đại biểu đề nghị nếu chỉ đưa vào luật để bảo đảm đầy đủ về mặt quyền con người mà chưa có đánh giá toàn diện thì trước mắt nên cân nhắc chưa đưa vào, nếu vẫn giữ như dự thảo Luật cần đánh giá chặt chẽ thêm các điều kiện khác kèm theo như: có văn bản tự nguyện của phạm nhân, có xác nhận của cơ sở y tế chuyên khoa, được giám sát bởi cơ quan có thẩm quyền, không vì mục đích thương mại và nghiêm cấm hành vi ép buộc hoặc mua bán mô, bộ phận cơ thể người.

Đại biểu Phạm Văn Hoà (Đoàn Đồng Tháp). (Ảnh: DUY LINH)

Đồng quan điểm, đại biểu Phạm Văn Hoà (Đoàn Đồng Tháp) cho rằng đây là một vấn đề rất cần thiết. Việc quy định cho phép phạm nhân được quyền hiến mô, bộ phận cơ thể rất phù hợp và nhân văn trong bối cảnh hiện nay. Song theo đại biểu cần quy định chặt chẽ, chỉ được hiến mô không vì lợi nhuận về mặt kinh tế và những người được nhận hiến mô đó là những người thân, thân nhân trong dòng tộc của người hiến mô; đồng thời phải có điều kiện kèm theo chặt chẽ, được sự giám định pháp y của đội ngũ y tế để không phát sinh những thủ tục pháp lý sau này.

Về vấn đề hiến tặng tinh trùng, lưu trữ tinh trùng, ông Hoà nêu đây là vấn đề rất khó khăn. Bởi không phải hiến là cho được ngay. Vì hiến mô, hiến tạng có thể được ngay; còn tinh trùng phải lưu trữ, chờ đợi một thời gian rất lâu dài và đòi hỏi phải xử lý về khoa học và hóa học rất lớn. Cho nên đối với những trường hợp này cần phải có sự nghiên cứu sâu sắc cụ thể hơn để bảo đảm lưu trữ trứng và tinh trùng được an toàn tuyệt đối, đỡ tốn chi phí.

Đưa khắc phục hậu quả vào tiêu chí xét giảm tha tù trước thời hạn

Đối với xếp loại án phạt tù, đại biểu Phạm Văn Hoà bày tỏ quan điểm đồng tình với dự thảo Luật là bỏ quy định là xếp loại tuần, quý, 6 tháng. Theo đó, xếp loại theo tháng và quý. Tuy nhiên, đại biểu đề xuất cũng cần xếp loại một năm để còn tổng kết đánh giá xếp loại hàng năm.

Bên cạnh đó, đại biểu cho rằng việc khắc phục hậu quả do hành vi mình gây ra là vấn đề quan trọng, tiêu chí hàng đầu trong việc xét ân giảm được tha tù trước thời hạn. Do đó cần phải được giữ nguyên như luật hiện hành.

Quốc hội thảo luận ở hội trường về Dự án Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi). (Ảnh: DUY LINH)

“Thí dụ tham ô tài sản, xài đã đời xong anh để cho gia đình và vợ con anh, anh chịu ở tù, không khắc phục gì hết, đợi tới được xét là tốt và được tha mãn hạn tù, trong khi đó anh không hoàn thành được nghĩa vụ trả lại tiền, tài sản cho Nhà nước. Trường hợp này được xét tha hạn tù trước thời hạn thì không đúng. Cho nên, việc khắc phục hậu quả do mình gây ra là tiêu chí hàng đầu, trong trại giam anh dù có tốt nhưng tiêu chí này không đạt thì cũng không được xét”, ông Hoà nêu vấn đề.

Đại biểu Nguyễn Thanh Sang cũng chỉ ra tại điều 35 Luật hiện hành quy định về xếp loại chấp hành án phạt tù, trong đó việc khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội gây ra là tiêu chí để xét giảm án tù, tuy nhiên dự thảo Luật đã bỏ quy định này.

"Tôi cho rằng giữ lại quy định hiện hành là phù hợp, vì việc thành khẩn và khắc phục hậu quả đánh giá được ý thức chấp hành bản án bản án do hành vi phạm tội của mình gây ra; đồng thời bảo đảm quyền lợi cho người bị hại trong việc được bồi thường; qua đó khuyến khích, động viên phạm nhân khắc phục hậu quả" - đại biểu nêu ý kiến.