“Có cơ hội em lại xin đi”, “Vừa đặt chân lên bờ tôi đã muốn thêm một lần quay trở lại vì nơi đó như một thế giới hoàn toàn khác”, “những gói mì dồn vào một nồi to, trụng thêm chút rau quý giá trồng được trên đảo, chúng tôi chụm đầu ăn bát mì ngon nhất cuộc đời mình trong đêm khuya”…
Hai nữ khách buồng 248 trên chuyến tàu KN390
"Chị là Phan Hằng phải không ạ? Tối nay, trong chương trình phát thanh nội bộ trực tiếp “Nhân vật trong ngày”, Thủ trưởng mời chị chia sẻ cảm xúc với đoàn vào 2 giờ 30 phút tại tầng 5, khu vực tổng đài của tàu”.
Phan Hằng là một trong 68 kiều bào tham gia Đoàn công tác số 13 thực hiện chuyến thăm Trường Sa và Nhà giàn DK1 bắt đầu vào ngày 20/4/2025. Định cư tại Ba Lan hơn 20 năm, tích cực hoạt động hội, đoàn, Câu lạc bộ của người Việt ở Ba Lan, đảm nhiệm vai trò Đại sứ nhân ái Hoa hậu áo dài phu nhân toàn châu Âu 2024, nhưng cảm giác được đứng trên con tàu lênh đênh giữa đại dương, bên phải một chiến sĩ giúp cầm tai nghe, bên trái một chiến sĩ hỗ trợ micro, Phan Hằng bị ngợp trong cảm xúc tự hào, xúc động. Mãi khi trở lại Warsaw, cô mới có thể định nghĩa đó là khoảnh khắc “được sống trọn vẹn - là chính mình trong hải trình thiêng liêng này”.
Hai tháng sau chuyến đi đó, ngày 29/6 Phan Hằng sang Berlin (Đức) nhận cùng lúc hai Giải Khuyến khích trong cuộc thi sáng tác “Viết, vẽ về biển đảo quê hương” do Ban liên lạc Người Việt châu Âu “Vì biển đảo Việt Nam” phối hợp với Câu lạc bộ Trường Sa tại Cộng hòa Liên bang Đức tổ chức.
Trên chuyến tàu KN390 ra Trường Sa, Phan Hằng ở cùng buồng 248 với cô Nguyễn Thị Ngân, thành viên của Hội Phụ nữ Việt Nam tại Bỉ. Cô cháu ríu rít gọi nhau “đồng chí” cả khi đã rời đảo vì từ nay họ chung kỷ niệm và chung trách nhiệm. “Phan Hằng thông minh tháo vát. Tôi tin con bé sẽ làm nên những việc ý nghĩa mà nó nhận ra được từ chuyến đi đó” - nói rồi cô Ngân lại cần mẫn gửi đi từng Thư mời tham dự bữa cơm gây quỹ từ thiện “Hương vị Hải Phòng giữa lòng Brussels vào 11 giờ ngày 17/8/2025, địa chỉ Bubble 16, rue Jules van Praet. Bữa cơm hương vị Hải Phòng không chỉ giữ gìn, lan tỏa tinh hoa ẩm thực quê nhà mà còn góp phần giúp đỡ các hộ gia đình khiếm thị có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn Hội Người mù huyện Vĩnh Bảo (nay là 7 xã), thành phố Hải Phòng”.
“Sao mà cô khóc nhiều thế?!”, một cán bộ cũng là tình nguyện viên đi cùng cô Nguyễn Thị Ngân - đại diện cho Hội Phụ nữ Việt Nam tại Bỉ trong các chuyến thiện nguyện ở xã Vĩnh Bảo hồi giữa năm 2024, từng thắc mắc như vậy. Đi nhiều rồi, sóng gió đại dương lẫn sóng gió đời người tích muối bao nhiêu ra nước mắt bấy nhiêu hay sao? Thắc mắc ấy thật ra ngấm cả cảm thông vì chính anh khi sang Bỉ công tác đã chứng kiến cô Ngân cần mẫn gói từng cái bánh chưng, tráng từng chiếc bánh cuốn rao bán trong cộng đồng. Ở đâu có Tết Việt, Trung thu là cô mang bánh trái vào bán lấy tiền gửi về hoặc trực tiếp về quê giúp đỡ người nghèo khó.
Định vị sự toàn vẹn lãnh thổ từ xa
Phạm Khánh Nam - Tổng Biên tập tạp chí Hương Việt - cùng hai đồng hương đại diện giới doanh nhân và hội đoàn, là những người Việt đầu tiên tại Đức vinh dự đặt chân đến quần đảo Trường Sa trong hải trình từ ngày 2 đến 13/5/2013. Khi ấy, Khánh Nam mới 26 tuổi, đang học nghề báo chí tại Bavaria, chưa vướng bận gia đình, còn trọn vẹn sự hồn nhiên, nhiệt huyết tuổi trẻ. Thế nên cái đêm khuya nơi đảo xa, cùng lính đảo chung nhau nồi mì ăn liền trụng rau xanh quý như vàng đã trở thành ký ức không thể phai trong tâm trí chàng trai năm ấy.
12 năm trôi qua, những vỏ ốc, vỏ điệp nhặt được trong lúc tản bộ quanh đảo ngày ấy vẫn còn nguyên vẹn, được trang trí quanh vườn nhà của Khánh Nam ở Đức. Ngay sau chuyến công tác Trường Sa năm 2013, Khánh Nam đã khởi xướng chuỗi hoạt động hướng về biển đảo quê hương tại Đức, bắt đầu bằng triển lãm ảnh và các chương trình gây quỹ hỗ trợ Trường Sa. Mô hình “định vị Trường Sa từ nơi xa” từ đó góp phần nâng cao nhận thức về chủ quyền biển đảo trong cộng đồng người Việt và quốc tế. Trong đại dịch Covid-19, anh cùng đội ngũ tạp chí Hương Việt sản xuất khẩu trang in hình bản đồ Việt Nam với hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa, gửi tặng bạn bè quốc tế đến tham quan gian hàng Việt Nam tại các sự kiện quảng bá văn hóa. Hầu như năm nào tạp chí cũng tổ chức hai, ba sự kiện quảng bá văn hóa Việt Nam tại Đức, nơi áo dài in bản đồ Tổ quốc song hành ẩm thực và âm nhạc Việt, góp phần đưa hình ảnh đất nước tới gần hơn với bạn bè quốc tế.
Hành trình định vị sự toàn vẹn lãnh thổ quê hương từ xa không ngừng được mở rộng, kết nối giữa cộng đồng những người tự gọi nhau là “chiến sĩ Trường Sa” trong Ban liên lạc Người Việt châu Âu “Vì biển đảo Việt Nam”, trong các Câu lạc bộ Trường Sa tại Đức, Ba Lan, Séc, Hungary, cũng như các Câu lạc bộ yêu biển đảo Việt Nam tại Pháp, Hà Lan, Bỉ… Riêng tại Ba Lan, Câu lạc bộ Trường Sa - Hoàng Sa từ khi thành lập năm 2019 đã đều đặn thực hiện một trong những hoạt động đầy ý nghĩa: in và phát hành lịch Trường Sa hằng năm. Những hình ảnh về các hòn đảo, Nhà giàn DK1, đời sống trên đảo, hình ảnh chiến sĩ, người dân và trẻ em… được ghi lại bởi các thành viên nhiều đoàn công tác ra thăm Trường Sa và Nhà giàn DK1 qua các năm, được chọn lọc và đưa vào lịch tường, lịch bàn sinh động.
Dự án vườn rau trên đảo
Bên cạnh đó, Câu lạc bộTrường Sa - Hoàng Sa tại Ba Lan cũng đã gây dựng được “Quỹ vì Trường Sa”, mỗi năm ủng hộ nhiều hoạt động ý nghĩa, trong đó có chương trình “Xanh hóa Trường Sa” do Bộ Tư lệnh Quân chủng Hải quân phối hợp với Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài phát động.
Chị Cao Hồng Vinh, Chủ tịch Câu lạc bộ Trường Sa - Hoàng Sa tại Ba Lan chia sẻ: “Do sự khắc nghiệt của thời tiết trên đảo, việc trồng và có rau xanh trong bữa ăn hằng ngày của các chiến sĩ rất khó khăn. Từ ý tưởng của các thành viên đoàn công tác kiều bào Ba Lan năm 2025, Câu lạc bộ chúng tôi đã phát động dự án “Cải tạo vườn rau xanh trên các đảo tại quần đảo Trường Sa”. Dự án được Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài ủng hộ và kết nối với Bộ Tư lệnh Quân chủng Hải quân. Dự trù kinh phí mỗi vườn rau khoảng 250 triệu đồng. Hy vọng, nếu mọi việc suôn sẻ, tháng 4/2026 sẽ khánh thành vườn rau đầu tiên trên một đảo cấp 3 thuộc quần đảo Trường Sa”.
Vườn rau trên đảo là dự án lớn, lâu dài. Nhưng ý thức và sự lan tỏa tinh thần yêu nước từ xa có thể bắt đầu ngay từ việc chọn mua một trái cà chua. Đó là quan điểm và hành động của Trang Nguyễn - Giám đốc Công ty Luật kết nối đầu tư Asia - Phần Lan. Trong chuyến ra thăm đảo năm nay, Trang mang theo những món quà thiết thực như trái cây và các hộp sơn đặc biệt để quét lên mái nhà chống nhiệt. Trang tâm sự: “Tôi quan sát ngay trong tầng lớp công nhân ở Phần Lan có thu nhập vừa phải nhưng khi vào siêu thị thường chọn mua cà chua của nông dân địa phương có giá đắt gấp đôi cà chua nhập từ Hà Lan. Đúng là ai cũng chọn rẻ thì làm sao kinh tế phát triển được, chọn cân cà chua như thế cũng thể hiện ý thức tự tôn và lòng yêu nước. Tôi luôn nói với con mình rằng con từ chối tiếng Việt cũng có nghĩa con từ chối mẹ. Giữ được tiếng Việt cho con đối với tôi cũng là một thành công”.
