Nét văn hóa trầm hương Khánh Hòa

Do linh khí của trời đất tích tụ qua hàng ngàn năm mà thành, trầm hương có năng lực khai thông trí tuệ, kết nối con người với con người, con người với thế giới tâm linh. Trên thực tế, trầm hương đang hình thành dáng nét văn hóa độc đáo của người dân bản địa.

Tháp Trầm hương bên bờ biển Nha Trang. (Ảnh NGUYÊN PHƯƠNG)
Tháp Trầm hương bên bờ biển Nha Trang. (Ảnh NGUYÊN PHƯƠNG)

Đến với phố biển Nha Trang, nhiều người tìm ngay đến Tháp Trầm hương, tọa lạc sát biển, bên cạnh Quảng trường 2 tháng 4 lộng gió. Là một công trình kiến trúc đẹp, Tháp Trầm hương không chỉ là biểu tượng văn hóa đặc sắc của Nha Trang-Khánh Hòa mà còn là điểm đến tâm linh thiêng liêng, nơi thờ tự anh linh các Anh hùng liệt sĩ. Ngày ngày, người dân, du khách đến dâng hương hoa, dâng trầm, thành kính nguyện cầu.

Không phải ngẫu nhiên khi viết cuốn sách về đất nước, con người Khánh Hòa, nhà văn Quách Tấn lấy tựa đề là Xứ Trầm hương. Riêng về sản vật trầm hương, ông viết rất tỉ mỉ, chi tiết về đặc tính, công dụng và hình ảnh trầm hương trong đời sống nhân dân. Ông kết luận, trầm hương là sản phẩm đặc biệt làm cho Khánh Hòa thơm danh trong nước và ngoài nước. Và, hễ nói đến trầm hương là nói đến Khánh Hòa; nói đến Khánh Hòa là nói đến trầm hương.

Trầm hương được kết tinh từ những vết thương của cây dó bầu - như con trai biển giấu nỗi đau vào bên trong để dồn tụ thành ngọc quý. Từ bao đời nay, hương trầm hiện diện trong những khoảnh khắc trang trọng nhất của đời sống người Việt, khi con người muốn đối thoại với cội nguồn, với tổ tiên và với phần sâu thẳm, thuần khiết trong chính mình. Với mặc khách, tao nhân, trầm hương là người bạn tri âm; với người dân Khánh Hòa, đó là mùi hương gắn với lễ cúng, với ngưỡng vọng và ước nguyện. Ai đi xa chỉ cần thoáng nghe mùi trầm quê mình là thấy ấm áp lạ kỳ giữa trời gió lạnh - bởi trong mùi hương ấy có quê hương, có gia đình, có tâm thức Việt - lặng lẽ mà sâu bền.

Ca dao vẫn hát: Trầm nơi Vạn Giã hương tỏa sơn lâm… Nhằm phát huy các giá trị của trầm hương, Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa đã có quyết định công nhận làng nghề xoi trầm thôn Phú Hội 1, xã Vạn Thắng, huyện Vạn Ninh (cũ) đạt tiêu chuẩn làng nghề của tỉnh; công nhận làng nghề Phú Hội 1 là địa điểm có tiềm năng phát triển du lịch cộng đồng; đồng thời, hỗ trợ 4 tỷ đồng để xây dựng nhà trưng bày, nhà chế tác. Tại đây, đã có nhiều sản phẩm xuất khẩu đến nhiều thị trường nước ngoài như Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Hoa Kỳ…

Trong dòng chảy văn hóa, nghệ thuật chế tác trầm hương, thưởng thức trầm hương của người dân Khánh Hòa đã đạt đến đỉnh cao, tinh tế và lịch lãm. Bên cạnh việc khai thác trầm hương tự nhiên, hiện nay người dân Khánh Hòa chủ động trồng cây dó bầu để tạo trầm. Những tiến bộ khoa học-kỹ thuật trong khai thác, sản xuất, chế tác đã tạo ra những sản phẩm trầm hương ngày càng chất lượng, tinh xảo, khẳng định thương hiệu, giá trị bền vững của trầm hương Khánh Hòa.

Ngày 3/6/2025, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành Quyết định số 1651/QĐ-BVHTTDL công nhận “Tri thức khai thác và chế biến trầm hương Khánh Hòa” là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Tiến sĩ Nguyễn Duy Thái, Viện Văn hóa và Phát triển, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, trong sách chuyên khảo Văn hóa trầm hương Việt Nam có đề cập khái niệm “Sức mạnh mềm”. Thực tế cho thấy, để tăng cường “sức mạnh mềm” của văn hóa trầm hương, cần nghiên cứu thấu đáo những vấn đề về văn hóa trầm hương trong tổng thể văn hóa Việt Nam; nhận diện văn hóa trầm hương Việt Nam; vai trò của văn hóa trầm hương trong phát triển văn hóa…

Nha Trang, Khánh Hòa còn có một địa chỉ hấp dẫn dành cho những người yêu thích trầm hương, kỳ nam - đó là Bảo tàng Trầm hương Khánh Hòa, do Công ty Trầm Hương Khánh Hòa xây dựng , hiện trưng bày khoảng 5.000 tư liệu, hình ảnh, hiện vật. Năm 2019, Bảo tàng Trầm Hương Khánh Hòa được Tổ chức Guinness Việt Nam trao tặng Kỷ lục về bảo tàng tư nhân đầu tiên tại Việt Nam.

Theo Chủ tịch Công ty Trầm Hương Khánh Hòa Nguyễn Văn Tưởng, trầm hương là “sứ giả” của tâm hồn Việt, nơi kết tụ những giá trị văn hóa và tâm linh tinh khiết. “Tôi muốn thay đổi quan niệm của cộng đồng về trầm hương, không chỉ như mùi hương để thưởng thức, mà như linh khí của văn hóa Việt - nơi hòa quyện giá trị tinh thần, y dược, sức khỏe và chiều sâu tâm thức”, ông nhấn mạnh.

Từ khát vọng đó, tất cả cùng hướng đến việc gây dựng ngành trầm hương Khánh Hòa trở thành biểu tượng văn hóa bản địa, đóng góp cho quê hương và đất nước bằng những giá trị bền vững, cao quý và thiêng liêng.

Ông trăn trở về việc xây dựng Làng Hòa bình và Sáng tạo Nha Trang với trung tâm là văn hóa và nghệ thuật thiền trầm, bảo tồn các loài cây đặc hữu, kết hợp với phát triển điện ảnh. Trầm hương Khánh Hòa từ sản vật đã trở thành di sản văn hóa quốc gia và đang từng bước kết nối Việt Nam với thế giới. Chỉ tiếc rằng, do nhiều nguyên nhân khách quan, cho đến nay, việc triển khai vẫn còn chậm.

Ông Nguyễn Văn Tưởng kiến nghị: “Nhà nước cần nghiên cứu, đánh giá đúng về tiềm năng kinh tế, văn hóa của trầm hương để xây dựng chính sách vĩ mô bài bản, khoa học, phát triển bền vững ngành trầm hương Việt Nam”.

Trầm hương hôm nay đang cùng Khánh Hòa bước vào một hành trình mới - hành trình kiến tạo giá trị văn hóa để hội nhập với thế giới bằng tâm thế tự tin và trí tuệ. Mới đây, trong cuộc tọa đàm giữa Tổng Bí thư Tô Lâm với Diễn đàn Toàn cầu Boston (BGF) diễn ra tại Anh, tầm nhìn xây dựng Khánh Hòa-Nha Trang trở thành Trung tâm toàn cầu về Sáng tạo Văn hóa và Nghệ thuật trong Kỷ nguyên Trí tuệ nhân tạo cũng đã được BGF báo cáo.

Trong bối cảnh ấy, trầm hương Khánh Hòa chính là một “mảnh ghép mềm” quan trọng, góp phần tạo nên sức mạnh mới của địa phương.

Có thể bạn quan tâm

Liên hoan phim Nhật Bản tại Việt Nam 2025

Liên hoan phim Nhật Bản tại Việt Nam 2025

Theo thông tin từ Quỹ Giao lưu Quốc tế Nhật Bản (The Japan Foundation) tại Việt Nam, Liên hoan phim Nhật Bản 2025 sẽ diễn ra từ ngày 12/12/2025 đến 25/1/2026 tại Hà Nội, Hải Phòng, Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng.

Bìa tác phẩm "Huyền thoại thổ thần".

"Huyền thoại thổ thần" - dấu ấn mới của văn học fantasy Việt Nam

Công ty Cổ phần Sách điện tử Waka phối hợp Appota vừa giới thiệu tới bạn đọc tiểu thuyết "Huyền thoại thổ thần" của tác giả Nguyễn Thái Duy. Đây là một trong những dự án fantasy hiếm hoi của văn học Việt được xây dựng như một "vũ trụ" độc lập, kết hợp thần thoại, thổ dân và công nghệ ở quy mô lớn.

Tọa đàm góp phần thúc đẩy giao lưu văn hóa, củng cố quan hệ hợp tác Việt-Pháp, đồng thời khẳng định tiềm năng phát triển mạnh mẽ của điện ảnh Việt Nam trong giai đoạn mới.

Thúc đẩy hợp tác và đầu tư điện ảnh Việt Nam-Pháp

Tại tọa đàm “Điện ảnh Việt Nam và Pháp: Tiềm năng và cơ hội hợp tác” ở Paris ngày 4/12, các nhà quản lý điện ảnh cũng như nhà sản xuất và nghệ sĩ hai nước đã trao đổi về chiến lược phát triển và hội nhập quốc tế của điện ảnh Việt Nam trong bối cảnh mới và triển vọng hợp tác để phục vụ công chúng, đi tranh giải quốc tế.

Các đại biểu tham quan triển lãm.

Kỷ niệm 65 năm ngoại giao Việt Nam-Cuba: Khai mạc triển lãm “Nghĩa tình thủy chung”

Triển lãm “Nghĩa tình thủy chung” kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Cuba là sự kiện ý nghĩa, là lời tri ân sâu sắc dành cho mối quan hệ lịch sử giữa hai dân tộc, mối quan hệ đã được hun đúc qua nhiều thế hệ và luôn được gìn giữ như một báu vật vô giá, trở thành tấm gương sáng cho tình đoàn kết quốc tế.

Cảnh trong phim "Nhà hai chủ". (Ảnh: Galaxy Studio)

Phim “Nhà hai chủ” dự kiến ra rạp ngày 26/12

“Nhà hai chủ” là bộ phim do bộ đôi đạo diễn Trần Duy Linh và Phạm Trung Hiếu thực hiện, dựa trên quan niệm dân gian về xây nhà, đã chính thức ra mắt trailer và dự kiến ra rạp vào ngày 26/12 tới.

Tượng voi đá được phụng thờ trong Đền A Sào.

Theo dấu voi chiến về “Đệ nhị sinh từ A Sào”

Lưu giữ dấu tích về thân thế và sự nghiệp của anh hùng dân tộc Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn, khu di tích lịch sử-văn hóa quốc gia Đình, Đền, Bến Tượng A Sào còn gắn với câu chuyện cảm động về chú voi chiến trung nghĩa và câu ca truyền tụng “Đệ nhất sinh từ Kiếp Bạc-Đệ nhị sinh từ A Sào”.

Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội phát động Tuần lễ hưởng ứng học tập suốt đời năm 2024. (Ảnh: QUỲNH NGUYỄN)

Thủ đô Hà Nội được UNESCO công nhận là thành viên “Mạng lưới các Thành phố học tập toàn cầu”

Sau quá trình xét duyệt hồ sơ với nhiều tiêu chí rất cao, ngày 4/12, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) đã chính thức công bố 72 thành phố của 46 quốc gia được công nhận là thành viên Mạng lưới các Thành phố học tập toàn cầu của UNESCO, trong đó có Thủ đô Hà Nội của Việt Nam.

Rie Qudan ký tặng sách cho độc giả Hà Nội.

Tác giả Nhật Bản Rie Qudan: AI và hành trình sáng tác văn học

Rie Qudan là một trong những tác giả trẻ của Nhật Bản sử dụng AI trong công việc sáng tác của mình. Với cô, AI có nhiều tác dụng hữu ích trong nhiều công đoạn của người viết văn, nhưng không thể nào thay thế được khát vọng viết, cảm xúc và những rung động từ trái tim con người.

Hà Trịnh tổ chức liveshow cá nhân vào ngày 15/12.

Hà Trịnh và liveshow đầu tiên trong sự nghiệp

Hà Trịnh từng gây ấn tượng với MV "Tình ca" và album "Nghìn trùng xa cách" gồm 9 sáng tác của Phạm Duy với phần phối của Nguyễn Hữu Vượng. Tuy nhiên phải đến thời điểm này cô mới có điều kiện tổ chức đêm nhạc riêng cùng ban nhạc Màu Nước.

Phía trước chùa Chuông.

Khám phá “Phố Hiến đệ nhất danh thắng” chùa Chuông

Là một trong 17 di tích trọng điểm của Khu di tích quốc gia đặc biệt Phố Hiến (tỉnh Hưng Yên), chùa Chuông nằm tại khu phố Nhân Dục, phường Hiến Nam trở thành điểm dừng chân quen thuộc của du khách yêu di sản. Ngôi chùa cổ với kiến trúc đặc sắc trong đó hình tượng quả chuông màu vàng gắn trên mái ngói tạo nên dấu ấn riêng.