Mở rộng đối tượng công nghệ, coi tài sản vô hình là “lõi” cạnh tranh
Một điểm nhấn của Luật sửa đổi là mở rộng quan niệm về đối tượng công nghệ: không chỉ giới hạn trong máy móc, thiết bị mà bao gồm cả tri thức, dữ liệu, thiết kế, mô hình, thuật toán, phần mềm và trí tuệ nhân tạo, coi tất cả là đối tượng công nghệ theo nghĩa đầy đủ. Luật cũng quy định rõ các hình thức chuyển giao tài liệu công nghệ, quy trình quản lý chất lượng, tiêu chuẩn và thông số kỹ thuật, phản ánh xu thế công nghệ hiện nay khi giá trị gia tăng tập trung vào tài sản vô hình, mô hình sáng tạo linh hoạt và giải pháp số.
Về quyền sở hữu và sử dụng công nghệ, Luật hoàn thiện các quy định xác lập và bảo vệ quyền theo pháp luật về sở hữu trí tuệ, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, quản lý tài sản công, luật dân sự, các luật liên quan và điều ước quốc tế. Tổ chức, cá nhân có quyền sở hữu hoặc sử dụng công nghệ hợp pháp được thương mại hóa công nghệ hoặc góp vốn bằng công nghệ vào dự án đầu tư hoặc doanh nghiệp.
Theo định hướng mới, công nghệ không chỉ là phương tiện sản xuất mà được coi là tài sản có giá trị, có thể định giá, góp vốn, thương mại hóa và phân chia lợi nhuận minh bạch; các nội dung liên quan đến định giá công nghệ, góp vốn bằng công nghệ và cơ chế chia sẻ rủi ro trong hợp tác nghiên cứu và phát triển (R&D) được làm rõ để thị trường công nghệ phát triển lành mạnh, thực chất.
Phát triển tổ chức trung gian, quản lý rủi ro có trọng tâm, tăng hậu kiểm
Luật sửa đổi được hoàn thiện theo hướng toàn diện, hiện đại, làm rõ khái niệm, mở rộng phạm vi điều chỉnh và tăng cường minh bạch trong các giao dịch công nghệ, nhằm tháo gỡ vướng mắc trong thương mại hóa kết quả nghiên cứu, kết nối cung-cầu công nghệ và mở rộng cơ hội hợp tác giữa các chủ thể trong và ngoài nước. Một thay đổi quan trọng là chuyển cách tiếp cận từ “kiểm soát” sang “thúc đẩy đổi mới sáng tạo”, tạo môi trường pháp lý cởi mở, linh hoạt hơn cho hoạt động chuyển giao công nghệ.
Về quản lý rủi ro và thẩm định công nghệ, Luật quy định thẩm định chỉ áp dụng cho dự án sử dụng công nghệ hạn chế chuyển giao hoặc có nguy cơ tác động xấu đến môi trường, nhằm phòng ngừa rủi ro ngay từ đầu. Luật cũng nhấn mạnh phân cấp thẩm định công nghệ cho địa phương gắn với yêu cầu có bộ tiêu chí quốc gia rõ ràng, công bố công khai kết quả thẩm định và tăng cường giám sát, hậu kiểm, qua đó ngăn ngừa rủi ro như nâng khống giá công nghệ, tiếp nhận công nghệ lạc hậu hoặc gây ô nhiễm, nhưng không tạo rào cản cho đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp.
Đáng chú ý, Luật chú trọng phát triển các tổ chức trung gian - yếu tố then chốt của thị trường công nghệ. Các tổ chức môi giới, tư vấn, đánh giá công nghệ, thẩm định giá và kết nối cung-cầu được định hướng hỗ trợ phát triển chuyên nghiệp và minh bạch hơn; cùng với đó là thúc đẩy xây dựng các sàn giao dịch công nghệ và cơ chế hỗ trợ đổi mới để tăng tính thông suốt của thị trường.
Để nâng cao năng lực quản lý trong bối cảnh công nghệ thay đổi nhanh, Luật đặt trọng tâm vào chuyển đổi số trong giám sát, thống kê và công bố công khai hoạt động chuyển giao công nghệ và công nghệ cao. Các quy định chi tiết, mang tính định lượng sẽ do Chính phủ hướng dẫn để bảo đảm linh hoạt, kịp thời với thực tiễn.
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ vừa bảo đảm kiểm soát rủi ro, vừa tạo thuận lợi cho hoạt động đầu tư và chuyển giao, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực công nghệ và sức cạnh tranh quốc gia. Khi được triển khai đồng bộ với các luật liên quan như Luật Khoa học công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp, hành lang pháp lý cho toàn bộ quá trình thương mại hóa công nghệ sẽ ngày càng hiện đại, minh bạch và hiệu quả.
