Nghị định số 167/2025/ NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 15/8/2025, sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 08/2015/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật Hải quan. Theo đó, điểm mới của nghị định là chủ phương tiện phải kê khai đầy đủ các thông tin liên quan đến loại xe, số khung, số máy, chủ sở hữu, giấy phép vận tải hoặc giấy phép liên vận kèm bảng kê hàng hóa xuất, nhập khẩu. Ngoài ra, chủ phương tiện phải nộp phí hải quan 20.000 đồng/tờ khai theo Thông tư số 14/2021/TT-BTC.
Quy định mới được đánh giá là cần thiết để siết chặt quản lý, nhất là đối với hoạt động tạm nhập-tái xuất, tạm xuất-tái nhập, góp phần phòng ngừa gian lận thương mại. Bà Hà Thị Kim Dung, Đội trưởng Hải quan Cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị (Lạng Sơn) cho biết, từ đầu tháng 8, đơn vị đã thông báo và hướng dẫn các doanh nghiệp xuất, nhập khẩu, chủ phương tiện vận tải hàng hóa của Việt Nam và Trung Quốc cho nên khi nghị định có hiệu lực, việc khai báo diễn ra nhanh chóng, hoạt động thông quan xuất, nhập khẩu thông suốt.
Cũng theo bà Dung, tổng phương tiện chở hàng hóa xuất, nhập khẩu thông quan tại địa bàn trong tám tháng năm 2025 đạt 172.464 xe, tăng 16% so với cùng kỳ năm 2024. Tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu các loại hình đạt 35,38 tỷ USD, tăng 9% so với cùng kỳ năm 2024. Sau hai ngày thực hiện (15 và 16/8) thủ tục “mở tờ khai phương tiện xuất cảnh, nhập cảnh”, tổng lượng phương tiện chở hàng hóa xuất, nhập khẩu đạt 3.302 lượt xe (xuất khẩu 737 lượt xe; nhập khẩu 2.565 lượt xe).
Để tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp, Chi cục Hải quan khu vực VI đã triển khai nhiều giải pháp kịp thời. Theo đó, hải quan các cửa khẩu chủ động in tờ rơi hướng dẫn các mẫu tờ khai bằng cả tiếng Việt và tiếng Trung Quốc, niêm yết công khai tại các điểm làm thủ tục để doanh nghiệp, chủ phương tiện nắm bắt, nghiên cứu và thực hiện theo đúng quy định.
Ông Triệu Quang Hòa, Phó Đội trưởng Hải quan Cửa khẩu Chi Ma (xã Lộc Bình, Lạng Sơn) cho biết: Nhận thấy thực trạng khi lái xe thực hiện thủ tục hải quan đối với phương tiện theo quy định mới ngay tại cổng kiểm soát sẽ gây ùn ứ, đội đã chủ động giải quyết cho các phương tiện, nhất là từ phía Trung Quốc di chuyển vào địa điểm tập kết, kiểm tra, giám sát, sau đó mới thực hiện việc khai báo với phương tiện. Biện pháp này giúp việc khai báo hải quan cho phương tiện được thuận lợi, không ảnh hưởng đến hoạt động thông quan tại cửa khẩu.
Ngoài ra, lực lượng hải quan tại các cửa khẩu còn chủ động phối hợp với các doanh nghiệp kinh doanh bến bãi bố trí khu vực khai báo riêng biệt, có cán bộ hỗ trợ chủ phương tiện thực hiện khai báo theo quy định mới. Tuy nhiên, vướng mắc lớn nhất là chưa có phần mềm khai báo điện tử. Hiện tại, doanh nghiệp và chủ phương tiện phải khai báo trên giấy, nộp lại cho hải quan nhập dữ liệu, in và bàn giao, quy trình tốn nhiều thời gian, lặp lại nhiều lần. Ông Ngô Văn Dũng, Phó Trưởng phòng Nghiệp vụ hải quan, Chi cục Hải quan khu vực VI cho rằng, việc khai báo thủ công khiến cho một phương tiện phải khai lại nhiều lần, gây phiền hà cho doanh nghiệp và tăng áp lực công việc cho cán bộ hải quan.
Đại diện một số doanh nghiệp xuất, nhập khẩu khu vực Cửa khẩu Tân Thanh và Cốc Nam chia sẻ, các tiêu chí theo tờ khai có khá nhiều thông tin, chưa có phần mềm khai báo từ xa, cho nên doanh nghiệp phải bố trí thêm nhân sự chỉ để hoàn thành thủ tục. Trong chuyến kiểm tra tại Cửa khẩu Quốc tế Hữu Nghị ngày 18/8, bên cạnh việc đánh giá cao nỗ lực của ngành hải quan và các lực lượng chức năng, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Đoàn Thanh Sơn cũng nhấn mạnh rằng, công tác tuyên truyền, hướng dẫn còn thiếu đồng bộ; việc áp dụng cần linh hoạt, phù hợp với thực tiễn quản lý.
Để kịp thời tháo gỡ vướng mắc, Chi cục Hải quan khu vực VI đã triển khai nghiên cứu, xây dựng phần mềm riêng hỗ trợ doanh nghiệp, chủ phương tiện thực hiện khai báo trên hệ thống điện tử, đồng thời giúp cơ quan hải quan tích hợp thông tin về phương tiện vận tải trên hệ thống khai báo điện tử. Đây là bước đi chủ động nhằm giảm phụ thuộc vào khai báo giấy, giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và chi phí.
Tuy nhiên, phần mềm nội bộ mới chỉ mang tính tạm thời, về lâu dài cần một hệ thống quản lý hiện đại dùng chung trên hệ thống một cửa quốc gia, tích hợp khai báo hàng hóa và phương tiện, đồng thời cần sửa đổi mẫu tờ khai theo hướng tinh gọn các tiêu chí khai báo. Tỉnh Lạng Sơn xác định sẽ tăng cường nắm bắt, theo dõi tình hình và trao đổi với phía Trung Quốc, bảo đảm phân luồng, điều tiết phương tiện hợp lý, đẩy mạnh tuyên truyền tới doanh nghiệp hai bên.
Nghị định số 167/2025/NĐ- CP là chủ trương đúng đắn, cần thiết để tăng cường quản lý phương tiện vận tải hàng hóa qua biên giới, góp phần chống gian lận thương mại và tạo môi trường minh bạch. Thực tiễn tại Lạng Sơn cho thấy, nhờ các giải pháp linh hoạt của Chi cục Hải quan khu vực VI, nhiều khó khăn ban đầu đã được tháo gỡ, hoạt động xuất, nhập khẩu vẫn diễn ra thông suốt.
Tuy nhiên, trong bối cảnh ngành hải quan đang chuyển đổi số mạnh mẽ, việc xây dựng phần mềm quản lý phương tiện xuất, nhập cảnh là yêu cầu tất yếu để quy định mới phát huy hiệu quả, vừa phục vụ quản lý nhà nước, vừa tạo thuận lợi cho cộng đồng doanh nghiệp xuất, nhập khẩu.
