Chính quyền Beirut đã xác định Igor Grechushkin, người Nga gốc Cộng hòa Cyprus, 48 tuổi, là chủ sở hữu của Rhosus - con tàu chở chất amoni nitrat - hóa chất công nghiệp được xác định gây ra vụ nổ. Trước đó, năm 2021, Cơ quan Cảnh sát quốc tế (Interpol) đã ban hành thông báo đỏ đối với Grechushkin và hai người khác. Grechushkin đang bị giam giữ trong thời gian tối đa là 40 ngày chờ dẫn độ, thông báo của tòa án thành phố Sofia (Bulgaria) cho hay.
Lực lượng an ninh bắt giữ Grechushkin theo lệnh truy nã đỏ của Interpol tại sân bay Sofia vào ngày 5/9, khi nghi phạm hạ cánh sau một chuyến bay từ Paphos (Cyprus). Văn phòng công tố Bulgaria xác nhận, đây là nghi phạm bị cơ quan tư pháp Liban truy nã với cáo buộc “mang chất nổ vào Liban, vô hiệu hóa máy móc với mục đích đánh chìm tàu, những hành động nguy hiểm đã khiến nhiều người thiệt mạng trong vụ nổ”.
Theo lực lượng điều tra, Grechushkin đã bị bắt giữ trong quá trình kiểm tra thường lệ đối với hành khách đến từ Paphos. “Nghi phạm không kháng cự và đã yêu cầu được nói chuyện với luật sư, sau đó hợp tác với chúng tôi để tiếp tục điều tra”, Zdravko Samuilov - người đứng đầu lực lượng cảnh sát biên phòng tại sân bay Sofia, trả lời phỏng vấn báo chí.
Theo AFP, các nhà chức trách Liban đã kết luận vụ nổ xảy ra do hỏa hoạn tại một nhà kho nơi hàng tấn phân bón amoni nitrat được lưu trữ trong nhiều năm sau khi được các tàu vận chuyển tập kết tại bãi, bất chấp giới quản lý đã cảnh báo nhiều lần. Cơ quan của Liban đang gấp rút gửi tài liệu cần thiết để yêu cầu dẫn độ Grechushkin. Động thái bắt giữ một nghi phạm quan trọng của vụ án và chuẩn bị xét xử cho thấy, giới chức Beirut nỗ lực làm sáng tỏ những thông tin phục vụ cuộc điều tra, từng bị chỉ trích là “rơi vào quên lãng”.
Ngày 4/8 vừa qua, Liban đánh dấu 5 năm kể từ khi một trong những vụ nổ phi hạt nhân lớn nhất trong lịch sử làm rung chuyển Thủ đô Beirut của nước này. Vụ nổ tại cảng Beirut đã phá hủy nhiều khu vực ở thủ đô, khiến hơn 220 người tử vong và làm bị thương ít nhất 6.500 người. Sau quá trình điều tra, giới chức kết luận thảm họa xảy ra do hỏa hoạn tại một kho lưu trữ hóa chất công nghiệp khổng lồ trong nhiều năm.
Tàu chở hàng Rhosus treo cờ Moldova khởi hành từ Georgia và hướng đến Mozambique, song được cho là đã mang phân bón đến Beirut vào năm 2013. Sau khi đến Liban, tàu Rhosus gặp phải sự cố kỹ thuật và các lực lượng an ninh Beirut cho biết, tàu đã bị tịch thu sau khi một công ty của nước này đệ đơn kiện chủ sở hữu tàu. Theo các quan chức, chính quyền cảng đã dỡ những thùng hóa chất trên tàu và lưu trữ trong một nhà kho xuống cấp tại cảng. Trong suốt thời gian lưu kho, chi phí mà chủ tàu phải trả cho nhà chức trách là rất lớn. Tới năm 2018, con tàu sau đó bị chìm ở cảng Beirut và nguồn gốc số lô hàng bị mất dấu.
Đây cũng là nguyên nhân khiến cuộc điều tra về vụ nổ đã vướng vào tranh cãi pháp lý và bị trì hoãn trong một thời gian dài. Kể từ những ngày đầu, cuộc điều tra về vụ nổ đã phải đối mặt hàng loạt thách thức chính trị và pháp lý. Tháng 12/2020, trưởng nhóm điều tra Fadi Sawan từng yêu cầu buộc tội cựu Thủ tướng Hassan Diab và ba cựu bộ trưởng về tội thiếu trách nhiệm, tuy nhiên sau đó vụ án đã phải tạm dừng khi ông Fadi Sawan không còn kiểm soát nhóm điều tra. Năm 2023, thẩm phán Tarek Bitar tiếp tục cuộc điều tra nhưng chưa có tiến triển do điều tra bị trì hoãn.
Tới nay, chưa có cá nhân hay tổ chức nào chịu trách nhiệm và cuộc điều tra nhiều lần phải bổ sung hồ sơ. Trong số những người bị thẩm vấn có cựu Thủ tướng Liban Hassan Diab và một số quan chức quân sự và an ninh. Vụ nổ xảy ra trong bối cảnh nền kinh tế Liban khủng hoảng nghiêm trọng. Trong đó, Ngân hàng Thế giới (WB) từng gọi đây là một trong những vụ sụp đổ nền kinh tế tồi tệ nhất trong lịch sử hiện đại.
