Kể thêm nét mới về nhà văn “Đất rừng phương Nam”

Hội Nhà văn Việt Nam phối hợp với Hội Nhà văn Thành phố Hồ Chí Minh vừa kỷ niệm 100 năm Ngày sinh nhà văn Đoàn Giỏi (1925-2025), cùng nhìn lại hành trình sáng tác độc đáo và những đóng góp của ông cho nền văn học Việt Nam hiện đại. Những tác phẩm tiêu biểu của ông được ví như bản đồ di sản, hiện rõ phong vị đất và người Nam Bộ.

Các em học sinh giao lưu chia sẻ cảm xúc sau khi đọc tác phẩm của nhà văn Đoàn Giỏi.
Các em học sinh giao lưu chia sẻ cảm xúc sau khi đọc tác phẩm của nhà văn Đoàn Giỏi.

“Đất rừng phương Nam” - Tái bản lại bổ sung!

Sau truyện ngắn đầu tay “Nhớ cố hương” ra mắt vào năm 1943, nhà văn Đoàn Giỏi bắt đầu hành trình sáng tác mang dấu ấn riêng với nhiều tác phẩm bền bỉ thấm sâu vào trái tim bạn đọc.

Năm 1957, chuẩn bị cho sự ra đời của NXB Kim Đồng, nhà văn Đoàn Giỏi được đặt hàng viết một cuốn sách về thiếu nhi Nam Bộ. Sau một tháng tập trung sáng tác, ông cho ra đời tiểu thuyết “Đất rừng phương Nam” với độ dài hơn 100 trang, gồm 10 chương. Đến nay, “Đất rừng phương Nam” đã được tái bản hàng chục lần và là một trong bốn đầu sách có số lượng phát hành lớn nhất của NXB Kim Đồng. Điều khiến nhà văn Văn Thành Lê, Giám đốc chi nhánh NXB Kim Đồng tại Thành phố Hồ Chí Minh ấn tượng nhất khi nói về tiểu thuyết nổi tiếng này chính là tinh thần luôn muốn làm mới, hoàn thiện tác phẩm của nhà văn Đoàn Giỏi.

Từ hơn 100 trang, ông chủ động bổ sung chất liệu để sau mỗi đợt tái bản, “Đất rừng phương Nam” thêm đầy đặn và cuốn hút hơn. Đến đợt tái bản vào năm 1982, việc chỉnh sửa, bổ sung hoàn tất, cuốn tiểu thuyết có cấu trúc 20 chương, dày hơn 300 trang. “Với góc nhìn của người sáng tác, tôi thấy rằng việc bổ sung sau nhiều lần tái bản như thế thể hiện ý thức làm nghề và sự tôn trọng với độc giả của nhà văn Đoàn Giỏi rất cao. Không in nguyên vẹn, nếu có cơ hội ông luôn muốn làm cho tác phẩm hay và hoàn thiện hơn”, nhà văn Văn Thành Lê bày tỏ.

141a.jpg
Nhà văn Đoàn Giỏi.

“Nhà văn Đoàn Giỏi có khả năng sử dụng bút pháp hiện thực truyền thống, kết hợp với cảm hứng huyền thoại dân gian, để tạo nên một không gian vừa xác thực, vừa có chiều sâu biểu tượng”, TS Vân phân tích thêm.

Bài học còn mới về thiên nhiên

Những tác phẩm sáng tác sau 1954 của nhà văn Đoàn Giỏi đều đậm màu hoài niệm. Khi ấy, dù đã tập kết ra bắc và sống trong giai đoạn khác của lịch sử nhưng ông chủ yếu vẫn chọn nội dung và bối cảnh sáng tác ở thời kỳ kháng chiến chống Pháp và cuộc khai hoang mở đất của người phương nam đầu thế kỷ XX. Đoàn Giỏi đưa vào “Đất rừng phương Nam”, “Cá bống mú”, “Hoa hướng dương”, “Ngọn tầm vông”, “Cây đước Cà Mau”… câu từ chất phác, giàu hình ảnh dựa vào vốn sống phong phú cùng thiên nhiên. Từng dòng văn vẽ lại khung cảnh đất và người Nam Bộ sống động đến mức người đọc thấy mình trở thành một phần trong tác phẩm, lúc vỡ òa, khi lắng đọng, ám ảnh rồi nhớ mãi khôn nguôi. Như trong “Đất rừng phương Nam”, xoay quanh nhân vật cậu bé An lạc mất cha mẹ vì chiến tranh, các chi tiết tập trung phác họa rõ nét cuộc sống miền Tây Nam Bộ thập niên 50 của thế kỷ trước với những địa danh gần gũi, mạch kể bình dị. Chính chất Nam Bộ thấm đẫm ấy mà tiểu thuyết này không chỉ được độc giả trong nước yêu thích, dịch sang nhiều ngôn ngữ khác mà còn được chuyển thể thành phim truyền hình, phim điện ảnh.

Chủ tịch Hội Nhà văn Thành phố Hồ Chí Minh Trịnh Bích Ngân cho rằng, tài nghệ của tác giả Đoàn Giỏi không dừng ở trang văn miêu tả thiên nhiên, mà ông có bút pháp riêng để xây dựng chân dung những con người binh dị mà đủ sức gây nhớ nhung sâu sắc. Cảm hứng thiên nhiên và con người Nam Bộ chiếm lĩnh trọn vẹn sự nghiệp sáng tác của nhà văn Đoàn Giỏi. Ông gắn kết thiên nhiên và con người thành một chỉnh thể thống nhất. Thiên nhiên bồi đắp hồn vía con người, và con người ân cần gìn giữ thiên nhiên. Trong mỗi trang văn Đoàn Giỏi, sự được mất của thiên nhiên chính là sự thành bại của con người.

Theo nhiều nhà phê bình văn học, thế mạnh của văn chương Đoàn Giỏi chính là nghệ thuật miêu tả thiên nhiên, khắc họa chân dung nhân vật và tái hiện huyền thoại của đất rừng phương nam. Trong khi đó, TS Hà Thanh Vân ví von nhà văn Đoàn Giỏi như “người thư ký của văn hóa miệt vườn Nam Bộ”. Chính trải nghiệm sống, chiến đấu và tiếp xúc với văn hóa dân gian Nam Bộ đã hình thành nên phong cách văn chương đặc sắc của ông. Đoàn Giỏi viết bằng tâm thế của “người kể chuyện Nam Bộ”, đan xen giữa tính sử thi và chất đời thường.

Không chỉ nói về kháng chiến mà qua các trang viết giàu hình ảnh, ông xây dựng cả một không gian lịch sử, văn hóa, địa lý đặc thù Nam Bộ, nơi mà con người, thiên nhiên, tín ngưỡng, phong tục tập quán và lòng yêu nước hòa quyện làm một. Mỗi câu chuyện ông kể đều gắn liền với phong tục tập quán tín ngưỡng của vùng đất, thể hiện bằng một thứ ngôn ngữ địa phương giàu màu sắc lẫn âm điệu. Với kho tác phẩm thuộc nhiều thể loại như tiểu thuyết, truyện dài, truyện ngắn, truyện ký, biên khảo, kịch thơ…, nhà văn Đoàn Giỏi đã để lại một di sản văn học đồ sộ, góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn học Việt Nam, đặc biệt là dòng văn học thiếu nhi và văn học viết về vùng đất Nam Bộ.

Có thể bạn quan tâm

Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh ra sách mới

Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh ra sách mới

NXB Trẻ vừa phát hành truyện dài mới nhất của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh mang tên “Cô bé hàng xóm và bốn viên kẹo”. Chọn bối cảnh Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh những năm 1980, truyện kể về dân nhập cư, những người nghèo sống ở đô thị hoa lệ, về tình làng nghĩa xóm và bao điều đẹp đẽ giờ đây chỉ còn trong ký ức.

Không gian trong chiếc xe "Sách trên mây".

"Sách trên mây" - Nung nấu từ vấp ngã

“Người lái xe” như anh chỉ cần làm một sứ mệnh nhỏ là lái xe, đưa những quyển sách đến tay những người cần, gieo một hạt mầm nhỏ và đợi chờ ngày những hạt mầm đó sẽ trở nên xanh hơn...

Nhà thơ Kevin Bowen và nhà thơ Nguyễn Phan Quế Mai trong cuộc ra mắt tập thơ "Khúc hát thành Cổ Loa" của ông tại Việt Nam. Ảnh: QUANG HƯNG

Khôn nguôi những cuộc kiếm tìm

Chiến tranh ngày một lùi xa nhưng dư chấn của mất mát, hy sinh vẫn luôn day dứt, buốt đau trong tâm khảm những người ở lại, những người thuộc thế hệ sau.

Một góc phòng triển lãm.

Bước ngoặt mới của Đặng Tiến

Sau tám năm, họa sĩ Đặng Tiến trở lại với công chúng mỹ thuật bằng triển lãm cá nhân “Ngày tháng này”, đang diễn ra tại Art30 Gallery (30 Quang Trung, Hà Nội).

Một chuyến về nguồn Thanh Hóa của dòng họ Trịnh ở Đa Sỹ (Hà Đông, Hà Nội).

Tôn vinh các danh nhân họ Trịnh

Nhiều đóng góp của họ Trịnh Việt Nam nói chung, các bậc danh nhân, nhân sĩ họ Trịnh nói chung, đối với lịch sử đất nước, đã được điểm nhắc trong hội thảo khoa học “Họ Trịnh trong tiến trình lịch sử Việt Nam”.

KTS Vũ Hiệp cùng các đồng nghiệp trong cuộc ra mắt sách.

Gọi ra sự gần gũi giữa các ngành nghệ thuật

KTS, họa sĩ, tác giả Vũ Hiệp, giảng viên Trường đại học Giao thông vận tải, đã bắt đầu từ bản nhạc “Rhapsody trên chủ đề Paganini” để tìm kiếm mối liên quan giữa các ngành kiến trúc, điêu khắc, hội họa, văn học, âm nhạc, sân khấu, điện ảnh và cho ra mắt cuốn sách “Tiếng dội của hình” (NXB Mỹ thuật).

Một cuốn Lịch có Kỷ lục số trang nhiều nhất (4.019 trang), nặng 8 kg, NXB Tri thức, 2019.

Háo danh, hư danh và đua kỷ lục

Những tưởng thói háo danh méo mó đã được Ngô Tất Tố cay đắng giễu cợt trong “Góc chiếu giữa đình” từ năm 1933 đã lùi xa trong ký ức. Nhưng đến đầu thế kỷ XXI nó lại “tái sinh” dưới các bản dạng mới, tinh vi và hào nhoáng hơn, như việc chạy đua “lập kỷ lục”.

Họa sĩ Bùi Lê Dũng bên tác phẩm của mình.

“Với tôi, Hà Nội là thưa vắng”

Tại Vân Art Gallery, 10-12 Yên Hoa (Hà Nội), bày 35 bức tranh sơn dầu và acrylic về phố Hà Nội và một số phong cảnh trung du, họa sĩ Bùi Lê Dũng đưa người xem về với sự tĩnh lặng để chiêm ngưỡng những khoảnh khắc bừng sáng của khung cảnh, của tâm hồn.

Món cá suối được ướp và nướng bằng phương thức truyền thống của người Cơ Ho.

Quà của núi rừng

Mỗi lần được nhận những món quà đơn sơ, dung dị của bạn bè dân tộc thiểu số, lòng tôi lại xúc động khó tả. Quà của bạn là quà của núi, của rừng, bạn chọn từ trên rẫy, dưới suối; những thức quà thấm nắng, ngấm gió của đại ngàn thân thương.

Tôi neo âm nhạc vào niềm tin, không phải vào khổ đau

Tôi neo âm nhạc vào niềm tin, không phải vào khổ đau

Trong hành trình âm nhạc, nhạc sĩ Đỗ Bảo (trong ảnh) không chỉ soi chiếu cảm xúc của mình mà còn mở ra một thế giới thấm đẫm những suy tưởng về hạnh phúc, khổ đau, ánh sáng và bóng tối. Nhạc sĩ chia sẻ với Thời Nay sự tĩnh tại - một vẻ đẹp âm thầm nhưng lay động sâu xa.

Vẽ để níu thanh xuân đang trôi

Vẽ để níu thanh xuân đang trôi

Vẽ bằng ký ức, hoài niệm và cả nỗi sợ thanh xuân dần trôi, họa sĩ Trần Cường (Kuolg Trần, ảnh) sẽ mang đến không gian triển lãm “Bay - Lạc giữa thanh xuân” (diễn ra từ ngày 22 - 30/9 tại Nhà triển lãm 16 Ngô Quyền, Hoàn Kiếm, Hà Nội) một thế giới vừa phảng phất nuối tiếc vừa rực rỡ khát khao.

Thầy Chư tận tình hướng dẫn học viên viết chữ Nôm Dao.

Từ “cấp bản”, cần làm ở cấp tỉnh để giữ chữ Nôm Dao

Tại Bản Cuôn (xã Chợ Đồn, Thái Nguyên), chữ Nôm Dao không chỉ hiện hữu trong những cuốn sách cũ hay các nghi lễ truyền thống, mà đang được truyền dạy lại cho thế hệ trẻ. Cộng đồng người Dao nơi đây coi việc giữ chữ cũng chính là giữ lấy cội nguồn văn hóa của mình.

Bốn nữ nhà văn gặp nhau và chụp ảnh ở Đà Nẵng sau ngày giải phóng miền nam. Hàng trên từ trái qua: Vũ Thị Hồng, Bùi Thị Chiến; hàng dưới từ trái qua: Hà Phương, Trần Thị Thắng. Ảnh tư liệu phục chế mầu

Ngời sáng những dịu dàng qua bom đạn

Tập văn xuôi, thơ “Hoa hồng trong lửa” (NXB Hội nhà văn) của bốn cô gái mới đôi mươi, ngoài đôi mươi năm ấy, sẽ kể những điều có thể coi như đại diện cho thế hệ nữ sinh viên trong số hơn 10 nghìn sinh viên lên đường nhập ngũ từ năm 1970 đến 1972.

“Bản sắc cá nhân chính là nhịp điệu riêng”

“Bản sắc cá nhân chính là nhịp điệu riêng”

Từ những bức tranh phố đậm chất hoài niệm, họa sĩ Phạm Hà Duy Khánh (trong ảnh) trở lại với triển lãm “Lát Phố” (từ ngày 22 đến 31/8 tại Nhà triển lãm 16 Ngô Quyền, Hà Nội) - một cuộc đối thoại nghệ thuật thầm lặng, day dứt.

Trần Nhật Minh (ngoài cùng bên trái) cùng các đồng nghiệp đọc thơ trên Sân thơ Trẻ - Ngày thơ Việt Nam 2019. Ảnh: THÀNH DUY

Cùng ở lại với mùa xuân

Những khúc hát, những cánh đồng, những mùa xuân, buổi mai tinh khôi và cuộc đời lấp lánh… còn ở lại trong tập thơ mới của nhà báo, thi sĩ Khánh Văn Trần Nhật Minh (1981-2024).

Ông Pả La Ham (ngồi giữa) tham gia hoạt động văn hóa ở địa phương.

Dệt âm thanh tình yêu

Ông Pả La Ham (tên khai sinh là Hồ Văn Dương) là người dân tộc Vân Kiều ở thôn R’Lây, xã Đakrông (tỉnh Quảng Trị). Sinh ra và lớn lên ở ngôi làng nhỏ giữa núi rừng Trường Sơn, cả cuộc đời mình, ông để dành thực hiện ước nguyện dệt âm thanh tình yêu.

Đạo diễn Nguyễn Thành Paven trong một lần tác nghiệp.

Hãy chạm tim mình vào “kho báu xanh”

Đạo diễn, nhà làm phim trẻ Nguyễn Thành Paven là một trong ít những nhà làm phim trẻ thế hệ 9X làm việc quên thời gian và có thể vượt núi băng rừng hàng tuần để ghi lại bằng được những khoảnh khắc vàng của “kho báu xanh”.

“Vào chùa”, Acrylic, 120x80cm.

Lời Kinh Bắc của họa sĩ Đỗ Bảng

“Xẩm Chợ” triển lãm tranh lần thứ hai của họa sĩ Đỗ Bảng (Đỗ Hữu Bảng), vừa diễn ra tại triển lãm 16 Ngô Quyền, Hà Nội. 24 tác phẩm tại đây mang dấu ấn sâu sắc trong hành trình sáng tác hơn ba thập kỷ vừa qua, đa sắc màu và lộng lẫy ánh sáng văn hóa vùng Kinh Bắc.

Bia di tích tại Đền thờ Tham tán Lê Đình Dật.

Giữ lấy Căn cứ kháng chiến Đầm Đen

Đáp lại lời hiệu triệu của Vua Hàm Nghi với ngọn cờ Cần Vương, Tham tán Lê Đình Dật đã về quê hương trung du, dấy binh tụ nghĩa, lập căn cứ nơi núi rừng, vượt sông Hồng, sông Lô, tổ chức các cuộc khởi nghĩa chống thực dân Pháp.

Tác giả Giai Du nhận giải cao nhất Giải thưởng văn học Kim Đồng lần thứ nhất.

“Thế giới thẩm mỹ trẻ em là vùng đất không dễ chinh phục”

Vượt qua hơn 600 tác phẩm từ khắp các tỉnh, thành phố và nhiều quốc gia, Giai Du - cây bút trẻ 24 tuổi - đã xuất sắc giành Giải nhất tại Giải thưởng Văn học Kim Đồng lần thứ nhất với bản thảo tập truyện dài “Nên làm gì khi trời nổi gió”. Thời Nay đã có cuộc trò chuyện cùng tác giả trẻ về cảm hứng tuổi thơ chưa bao giờ vơi cạn.

Nhà báo Alăng Ngước cùng mẹ.

Khi nhà báo hát tri ân dân tộc mình

Nhà nghèo nhưng nỗ lực vượt khó, không ngừng tự học, nhà báo Alăng Ngước, sinh năm 1990, người con của dân tộc Cơ Tu (Đông Giang, Quảng Nam) đã trở thành cây bút phóng sự giỏi nghề. Gần đây, anh nhận thêm sự trân trọng khi ra mắt MV “Kỷ vật của Ama” để tri ân gia đình và đồng bào.

NSƯT Nguyễn Đức Tú giới thiệu về những chiếc mão do ông tạo tác. Ảnh: DƯƠNG NAM

Lửa hát ca còn sáng trên sắc áo

10 năm đứng trên sân khấu chuyên nghiệp, ông đã giành được nhiều giải thưởng quan trọng và được trao tặng danh hiệu NSƯT. Năm 1991, đoàn giải thể, ông Tú trở về địa phương. Tuy nhiên, ngọn lửa nghề trong ông chưa bao giờ ngừng cháy.

Nhà thơ, nhà báo Thuận Hữu chia sẻ tại lễ ra mắt sách của ông và người bạn - tác giả Phan Đức Nhạn. Ảnh: NXB HỘI NHÀ VĂN

Ẩn trong vỏ đá đầy hoa

Tập thơ “Nhặt dọc đường” (NXB Hội nhà văn) ra mắt gần đây được đánh dấu như cuộc trở lại, trở về cùng thơ ca của nhà báo, nhà thơ Thuận Hữu.
Cần sớm có bộ quy chuẩn về an ninh cho các bảo vật quốc gia.

Báo động đỏ trong bảo vệ bảo vật quốc gia

Bảo vật quốc gia Ngai vua triều Nguyễn bị một đối tượng phá hoại ngay tại Điện Thái Hòa, khu vực trung tâm Đại nội Huế. Dù được ngăn chặn kịp thời, sự cố đã để lại hậu quả nghiêm trọng và dấy lên cảnh báo về lỗ hổng an ninh di sản.
Một số tập thơ viết về Bác Hồ của nhà thơ Nguyễn Hưng Hải, thể hiện lòng kính yêu và cảm hứng thiêng liêng từ Người.

Bác là mạch nguồn khơi sáng cho thơ

Với lòng kính yêu, nhà thơ Nguyễn Hưng Hải (Phú Thọ) đã lựa chọn sáng tác về Chủ tịch Hồ Chí Minh là mạch cảm xúc chủ đạo. Ông không ngừng mài giũa mình và nhủ lòng phải tích cực, viết hay hơn nữa về vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc.
Sắc hoa ngô đồng trong Đại Nội. Ảnh: ĐÌNH HOÀNG

Cần giữ “di sản sống” trong Đại Nội

Hoa ngô đồng là một phần không thể thiếu trong văn hóa cung đình Huế. Vua Minh Mạng là người đầu tiên đưa giống cây này từ Quảng Đông (Trung Quốc) về trồng trong “tử cấm thành”.