Đổi mới tư duy xây dựng pháp luật
Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới (Nghị quyết số 66-NQ/TW) đánh dấu một cột mốc quan trọng trong định hướng phát triển đất nước. Nghị quyết khẳng định vị trí trung tâm của pháp luật trong việc kiến tạo phát triển và củng cố Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Nghị quyết số 66-NQ/TW là một văn kiện có ý nghĩa pháp lý đặc biệt quan trọng, trong bối cảnh công nghệ số, trí tuệ nhân tạo và hội nhập quốc tế đang định hình lại mọi khía cạnh của đời sống chính trị, kinh tế-xã hội của quốc gia, trong đó có công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Nghị quyết cũng đánh dấu bước ngoặt có tính cách mạng về hoàn thiện pháp luật. Nghị quyết số 66-NQ/TW, cùng với Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Nghị quyết số 59-NQ/TW về hội nhập trong tình hình mới và Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân là “Bộ tứ trụ cột” để biến khát vọng thành hành động, biến tiềm năng thành sức mạnh thực tế, đưa đất nước vào kỷ nguyên phát triển và thịnh vượng.
Nghị quyết số 66-NQ/TW nhấn mạnh việc bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật; xác định công tác xây dựng và thi hành pháp luật là đột phá của đột phá trong hoàn thiện thể chế phát triển đất nước; công tác xây dựng và thi hành pháp luật phải bám sát thực tiễn, phục vụ lợi ích chung của quốc gia và quyền, lợi ích hợp pháp của người dân, doanh nghiệp.
Nghị quyết đặt mục tiêu, đến năm 2030 Việt Nam có hệ thống pháp luật dân chủ, công bằng, đồng bộ, thống nhất, công khai, minh bạch, khả thi với cơ chế tổ chức thực hiện nghiêm minh, nhất quán, bảo đảm cơ sở pháp lý cho hoạt động bình thường, liên tục, thông suốt của các cơ quan sau sắp xếp tổ chức bộ máy, tháo gỡ vướng mắc phát sinh từ thực tiễn, mở đường cho kiến tạo phát triển, huy động mọi người dân và doanh nghiệp tham gia vào phát triển kinh tế - xã hội để đến năm 2030, Việt Nam là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao. Năm 2025, cơ bản hoàn thành việc tháo gỡ những "điểm nghẽn" do quy định pháp luật. Năm 2027, hoàn thành việc sửa đổi, bổ sung, ban hành mới văn bản pháp luật bảo đảm cơ sở pháp lý đồng bộ cho hoạt động của bộ máy nhà nước theo mô hình chính quyền 3 cấp. Năm 2028, hoàn thiện hệ thống pháp luật về đầu tư, kinh doanh, góp phần đưa môi trường đầu tư của Việt Nam nằm trong nhóm 3 nước dẫn đầu ASEAN.
Nghị quyết đưa ra bảy giải pháp:
Bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng trong công tác xây dựng pháp luật, phát huy cao độ tính Đảng trong xây dựng và thi hành pháp luật - Các cấp uỷ đảng phải lãnh đạo toàn diện, trực tiếp việc thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng thành pháp luật và tăng cường kiểm tra, giám sát công tác này. Mỗi cán bộ, đảng viên phải gương mẫu, đi đầu trong chấp hành và tuân thủ pháp luật, lan tỏa tinh thần thượng tôn Hiến pháp, pháp luật.
Đổi mới tư duy, định hướng xây dựng pháp luật theo hướng vừa bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực phát triển.
Tạo đột phá trong công tác thi hành pháp luật, bảo đảm pháp luật được thực hiện công bằng, nghiêm minh, nhất quán, kịp thời, hiệu lực và hiệu quả; gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng và thi hành pháp luật.
Nâng cao hiệu quả công tác hợp tác quốc tế, pháp luật quốc tế.
Xây dựng giải pháp đột phá nâng cao chất lượng nguồn nhân lực pháp luật.
Tăng cường chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật.
Thực hiện cơ chế tài chính đặc biệt cho công tác xây dựng và thi hành pháp luật.
Theo Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp), Nghị quyết số 66-NQ/TW là sự kết tinh tập trung tất cả những tư tưởng, quan điểm, định hướng lớn của Đảng, Nhà nước đối với việc đổi mới tư duy xây dựng và thực thi pháp luật. Trong đó đề ra nhiều nhóm giải pháp để có thể triển khai một cách quyết liệt, đồng bộ, thực chất, hiệu quả việc đổi mới công tác xây dựng và thực thi pháp luật.
Tạo đột phá quan trọng trong thực thi
Hệ thống pháp luật nước ta về cơ bản đã khá đầy đủ, song khâu tổ chức thực hiện vẫn còn nhiều hạn chế. Điểm đột phá quan trọng hiện nay không chỉ nằm ở việc ban hành văn bản, mà phải tập trung vào đổi mới cách thức thực thi để pháp luật thật sự đi vào cuộc sống.
Muốn Nghị quyết đi vào thực tiễn, hệ thống pháp luật phải vừa vững chắc về lý luận, linh hoạt trong áp dụng, vừa tạo độ mở phù hợp để toàn xã hội cùng tham gia kiến tạo. Nhiều ý kiến nhấn mạnh tầm quan trọng của cơ chế phản biện và phản hồi chính sách hai chiều, đổi mới đào tạo gắn với hội nhập, cũng như xây dựng đội ngũ chuyên gia pháp lý đủ tầm bảo vệ lợi ích quốc gia.
TS Trần Công Phàn, Phó Chủ tịch thường trực Hội Luật gia Việt Nam, cho rằng: Quá trình xây dựng pháp luật cần thay đổi tư duy, không chỉ dừng lại ở các hội thảo, tọa đàm, mà phải mở rộng kênh tiếp nhận ý kiến nhân dân, đa dạng hóa hình thức phản biện và bảo đảm tính khách quan, sát thực tiễn. Song song đó, việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực pháp luật cũng mang tính cấp thiết. Một đội ngũ cán bộ chuyên nghiệp, có chuyên môn và tinh thần trách nhiệm cao sẽ là nền tảng để tham gia xây dựng, tổ chức và giám sát thi hành pháp luật hiệu quả hơn.
Còn theo ThS Huỳnh Trung Hậu, Khoa Luật, Trường đại học Cảnh sát Nhân dân, Nghị quyết yêu cầu tuân thủ nghiêm ngặt cơ chế tiếp thu, giải trình ý kiến đóng góp, tránh việc chuyển khó khăn sang người dân và doanh nghiệp trong thiết kế chính sách và quy định pháp luật.
Nghị quyết nhấn mạnh việc hoàn thiện hệ thống pháp luật đồng bộ, hiện đại, khả thi, ổn định và hội nhập để tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho phát triển. Theo đó, việc xây dựng pháp luật phải dựa trên bằng chứng, có sự tham gia thực chất của người dân, doanh nghiệp và tổ chức xã hội. Quy trình lập pháp không chỉ là hoạt động kỹ thuật của cơ quan nhà nước, mà phải trở thành quá trình đồng sáng tạo với xã hội. Điều này không chỉ nâng cao chất lượng luật pháp, mà còn xây dựng niềm tin pháp lý - yếu tố then chốt cho sự phát triển bền vững.
Để hiện thực hóa khát vọng vươn mình của dân tộc, một trong những nhiệm vụ rất trọng tâm là tiếp tục quan tâm hoàn thiện thể chế, pháp luật để khơi thông mọi nguồn lực, phát huy tiềm năng, thế mạnh của đất nước, tận dụng mọi cơ hội phát triển.
