Chưa bao giờ bà con nông dân Hà Tĩnh cùng một lúc phải đối mặt với sâu bệnh cùng xuất hiện một lúc trên cả cây trồng và vật nuôi với quy mô lớn như hiện nay. Vì vậy, nhiệm vụ phòng chống sâu bệnh, dịch bệnh trên cây trồng vật nuôi vụ hè thu 2025 được đặt ra hết sức bức thiết và khẩn trương.
Sâu bệnh trên lúa xuất hiện ở 69/69 phường, xã
Theo số liệu thống kê từ Chi cục Trồng trọt và Chăn nuôi Hà Tĩnh, tính đến ngày 12/8, sâu cuốn lá, rầy nâu, khô vằn đã phát sinh, gây hại trên cây lúa với mức độ mạnh, diện tích phân bố rộng ở 69/69 phường xã. Hơn 7.000ha diện tích lúa hè thu đã bị nhiễm, phát sinh sâu bệnh. Đặc biệt, diện tích bị nhiễm sâu cuốn lá, rầy nâu có mật độ cao, gây hại nặng, cháy cục bộ, ảnh hưởng đến năng suất, sản lượng lúa hè thu. Nguy cơ mất mùa sẽ hiện hữu nếu bà con nông dân không phòng trừ kịp thời, hiệu quả.
Theo ông Bùi Xuân Ý ở xóm Cao Thắng, xã Thạch Lạc, vụ hè thu năm nay gia đình gieo cấy hơn 1 mẫu ruộng. Hiện nay, lúa đang ở giai đoạn làm đòng - trổ bông nhưng hơn 1/2 diện tích đã bị sâu cuốn lá và rầy nâu tấn công. Lứa sâu cuốn lá thứ 3 đã bắt nở, bà con đang khẩn trương các giải pháp để giảm thiểu tối đa các tác hại của sâu bệnh đến năng suất mùa vụ. Năm nay, thời tiết bất thường, sâu bệnh xuất hiện nhiều, vì vậy, dù đã chủ động phun thuốc phòng trừ, tuy nhiên do thời tiết lúc mưa, lúc nắng nên hiệu quả đạt thấp.
“Mặc dù tình sâu bệnh diễn biến bất thường, một số hộ dân còn chủ quan, chưa thực hiện nghiêm hướng dẫn phòng trừ sâu bệnh của các cơ quan chuyên môn. Khi sâu bệnh nở rộ lại lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật, phun theo cảm tính, kiểu “nóng mặt bắt lỗ tai” nên rất khó khống chế dịch bệnh”, ông Nguyễn Kỳ Việt, xã Cẩm Bình cho biết thêm.
Theo Chi Cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Chăn nuôi Hà Tĩnh Trần Hùng, sâu bệnh bùng phát mạnh do nhiều nguyên nhân. Trước hết, yếu tố thời tiết bất lợi: nắng nóng xen kẽ mưa rào, ẩm độ đồng ruộng cao tạo điều kiện lý tưởng cho sâu cuốn lá, rầy nâu và các bệnh hại khác phát triển nhanh, khó kiểm soát.
Bên cạnh đó, một số địa phương vẫn chưa thực sự quyết liệt trong chỉ đạo và tổ chức phòng trừ. Tại các xã Đức Thịnh, Đức Quang, Gia Hanh, Can Lộc, Đông Kinh, Thạch Xuân, Hồng Lộc… khi sâu cuốn lá lứa 2 gây hại trắng lá mới tiến hành phun thuốc, khiến hiệu quả sử dụng thuốc đạt thấp. Trong khi đó, các xã Thạch Lạc, Đồng Tiến, Thạch Khê, Cẩm Bình, Đức Thọ, Đức Thịnh, Xuân Lộc… phòng trừ thiếu tập trung, chưa bảo đảm kỹ thuật, tạo điều kiện cho rầy tích lũy số lượng, phát tán rộng.
“Từ ngày 10/8 trở đi lứa sâu cuốn lá và rầy nâu thứ 3 sẽ nở rộ. Giai đoạn phát sinh của các loài sâu bệnh này lại trùng với giai đoạn lúa đòng già - trổ bông - ngậm sữa, nguy cơ ảnh hưởng trực tiếp năng suất, thậm chí mất trắng nếu mật độ rầy cao”, ông Trần Hùng nhấn mạnh và khuyến cáo: Chính quyền các địa phương cần tiếp tục huy động mọi nguồn lực, quyết liệt triển khai đồng bộ các biện pháp phòng, trừ trên diện tích lúa bị nhiễm sâu cuốn lá, rầy nâu và các đối tượng sâu bệnh khác, nhằm bảo đảm hiệu quả, giảm tối đa thiệt hại cho lúa hè thu.
Dịch bệnh “kép”
Trong khi tình hình sâu bệnh gây hại trên lúa hè thu đang diễn biến bất thường, không theo quy luật; các loài sâu bệnh phát sinh, gây hại cùng một thời điểm với tốc độ lây lan nhanh, khó kiểm soát thì dịch tả lợn châu Phi đã xuất hiện tại 43 xã, phường, khiến hơn 5.000 con lợn mắc bệnh chết, phải tiêu hủy. “Chưa bao giờ ngành nông nghiệp và bà con nông dân cùng một lúc phải chống chọi với sâu bệnh trên cả cây trồng và vật nuôi”, Chi Cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Chăn nuôi Hà Tĩnh Trần Hùng chia sẻ.
Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Tĩnh Nguyễn Thanh Hải, qua nắm bắt thông tin, vụ hè thu 2025, tại một số tỉnh ở khu vực Bắc Trung Bộ và nhiều địa phương ở Hà Tĩnh xuất hiện các đối tượng sâu bệnh với diễn biến phức tạp, khó lường, không theo quy luật những năm gần đây. Trong khi đó, ở một số vùng sản xuất, bà con có tập quán canh tác giao cấy dày, bón phân không cân đối. Sâu cuốn lá giai đoạn sâu tuổi nhỏ thường gây hại nhẹ, bộ lá vẫn xanh tốt, tạo tâm lý chủ quan ở một số nơi nên chưa thực hiện phun thuốc đúng thời điểm, hiệu quả chưa cao.
Ngoài ra, ở một số địa phương trên địa bàn tình trạng chăn nuôi lợn nông hộ nhỏ lẻ còn nhiều, một số xã mật độ cao, gây khó khăn trong việc áp dụng các biện pháp an toàn dịch bệnh. Bên cạnh đó, hầu hết các xã, phường ở Hà Tĩnh đều có các tuyến quốc lộ chạy qua; trên địa bàn vẫn còn tình trạng một bộ phận người chăn nuôi, buôn bán, vận chuyển, giết mổ và hành nghề chưa chấp hành, thực hiện đầy đủ về quy định về phòng, chống dịch bệnh, tác động không nhỏ đến hiệu quả kiểm soát, phòng, chống dịch bệnh.
Hiện nay lực lượng cán bộ chuyên môn thuộc Sở đang chốt diện tích cần phun phòng và lịch phun phòng cụ thể đến từng thôn, tổ dân phố để tổ chức phun phòng, trừ đồng loạt khi xuất hiện sâu, rầy lứa 3.
Ông Nguyễn Thanh Hải - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Tĩnh
Cũng theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Tĩnh, để chủ động phối hợp các địa phương thực hiện các biện pháp khẩn cấp, bảo đảm kiểm soát, khống chế sâu bệnh, dịch bệnh hiệu quả, giảm thiểu đến mức thấp nhất thiệt hại do sâu bệnh, dịch bệnh gây ra, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã phân công toàn bộ cán bộ chuyên môn (về lĩnh vực trồng trọt, bảo vệ thực vật, chăn nuôi, thú y) tại các đơn vị thuộc Sở đến địa bàn từng xã, phường nắm sát tình hình sâu bệnh, hằng ngày; triển khai biện pháp phòng, trừ đến tận từng thôn, xóm, từng vùng có phát sinh sâu bệnh, dịch bệnh.
Thực hiện mọi biện pháp để tuyên truyền, hướng dẫn, đốc thúc và bắt buộc các hộ gia đình, cá nhân sản xuất phải triển khai các biện pháp phòng, trừ sâu bệnh, dịch bệnh đảm bảo quy trình, quy định.
“Trên cơ sở nội dung chỉ đạo của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh và kết quả điều tra, rà soát dịch hại hằng ngày; hiện nay lực lượng cán bộ chuyên môn thuộc Sở đang chốt diện tích cần phun phòng và lịch phun phòng cụ thể đến từng thôn, tổ dân phố để tổ chức phun phòng, trừ đồng loạt khi xuất hiện sâu, rầy lứa 3”, ông Nguyễn Thanh Hải cho biết thêm.
Tính đến ngày 8/8/2025, khu vực Bắc Trung Bộ có diện tích nhiễm sâu cuốn lá gần 24.000ha, rầy nâu gần 3.000ha, bệnh khô vằn hơn 10.000ha.
